نخستین بهره و سود سریع اقدام کردن به تربیت فرزند یا تربیت خود آدم، این است که خودش خوب و بد را می‌فهمد. خدای متعال به او کمک می‌کند و خوب و بد را می‌فهمد؛ خوب و بدِ نظری و عملی را یاد می‌گیرد؛ خدای متعال به او کمک می‌کند و یاد می‌گیرد.
حتی آن خوب و بد سومی را (یاد می‌گیرد) که نمی‌تواند بیان کند به چه دلیلی این کار بد است و آن کار خوب. همین انسان را اگر آزاد بگذارند، چون با اشخاص سالم و صالح رفت‌و‌آمد داشته، کارهای آن‌ها را انجام می‌دهد؛ سلیقه‌اش با سلیقه‌های آن‌ها یکی می‌شود؛ هر چه آن‌ها بپسندند، او هم می‌پسندد. 
ولی اگر انسان دارای تقوا و این نیروی بازدارنده و آن نعمت الهی که فرقان است نشود، در تمام طول عمر مشکل دارد. دو تا خیابان که منزلش عوض شود، عملکرد و روحیه‌اش عوض می‌شود؛ چون ریشه نداشته؛ تشخیص او ریشه نداشته؛ ریشه‌اش غرایز بوده؛ طبیعت بوده؛ حیوانیت و هوای نفس بوده؛ همه‌اش یک معنی دارد.
اما اگر انسانی در زندگی‌اش یک برنامه‌ای برای خود داشت و هم کوچک‌ترها و فرزندانش را از خوب و بد آگاه کرد، وقتی آگاهشان کرد که در باطن آن‌ها یک قدرت حیوانی هلاک‌کننده به وجود نیامده باشد، بزرگ که شد، این راحت می‌تواند طبق احکام دین و شرع عمل کند.
«اِن تَتَّقُواْ الله يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا»(انفال:۲۹) ایمان داری و تقوا نداری؟ تا رفقایمان مسجدی هستند، نماز می‌خوانیم. تا رفقای مسجدی نبودند، نماز نمی‌خوانیم. این ایمان مثل یک قَلَمه‌ای است که در فطرت انسان زده شده ولی ریشه نکرده است، چون ریشه نکرده، در معرض آسیب است. اگر از ما بپرسند چرا وضعیت جامعه ما در این زمان کوتاه، این‌قدر خراب شده، خدا فرموده وقتی بچه را در جلسه آوردی و خوشش آمد و ماند، این برای متقی شدن کافی نیست. باید این نوجوان به چیزهایی توجیه شود که در این جلسه دیده یا شنیده است. وقتی توجیه شد و پذیرفت، ایمان او کم‌کم ریشه‌دار می‌شود.
ولی اگر وقتی با خودت آوردی، دو ساعت نشست و بعد از دو ساعت هم رفت، یکی دیگر دو ساعت دست او را بگیرد و یک جایی ببرد که برنامه‌هایش دقیقاً متناقض با اینجاست، آنجا هم می‌رود. اگر این وضعیت برای این بچه باشد، یعنی دوگانگی که در وجودش هست در برنامه‌های عملی‌اش اجرا شود، 80 سال هم که زنده بماند ممکن است بی‌دین از دنیا برود.