نگاهی به مرقعات، نسخه‌های خطی و نفایس موزه ملک
حال خوش گنجینه خوشنویسی
آرزو مستأجـر حقیقی
خوشنویسی تلفیقی از زیبایی، ادب، تعادل و اخلاق ایرانی است که قدمتی کهن در تاریخ هنر این سرزمین دارد و تبلور آن را به خوبی می‌توان در آثار نفیس قرآنی و ادبی روزگار گذشته تا المان‌های شهری امروز دید. سراغ گنجینه 3هزار ساله تاریخی کتابخانه و موزه ملی ملک؛ بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران و یادگار حاج‌حسین آقاملک رفتیم تا با مجموعه آثار خوشنویسی این گنجینه بیشتر آشنا شویم.
نقش سنت‌های وقف و اهدا در گردآوری آثار
نگار ساقریچی، کارشناس و راهنمای موزه مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک می‌گوید: مجموعه‌ای از مرقعات و قطعات خوشنویسی و نسخه‌های خطی نفیس که به خطی خوش مزین است، در گنجینه ملک نگهداری می‌شود. این مجموعه آثار از طریق سنت‌های نیک‌اندیشانه وقف و اهدا و همچنین بنا به سفارش حاج‌حسین آقاملک مبنی بر گسترش گنجینه ملک در وقف‌نامه‌اش، از طریق خریداری در طول ادوار گذشته گردآوری شده است.
او با تأکید بر اینکه بیشتر آثار خوشنویسی گنجینه ملک متعلق به مجموعه وقفی حاج‌حسین آقاملک است، می‌افزاید: فرهنگ‌دوستان نیز راه خیراندیشی این واقف بزرگ معاصر را ادامه دادند چنانچه بخشی از آثار خوشنویسی این گنجینه مربوط به مجموعه اهدایی بانو عزت‌الملک ملک؛ دختر بزرگ حاج‌حسین آقاملک، مجموعه اهدایی محمود الحسینی الساوجی (خاندان میرحیدر) و مجموعه وقفی علی حجت‌زاد است.
این کارشناس موزه ملی ملک با اشاره به اینکه این مجموعه آثار خوشنویسی شامل آثاری متنوع از نظر جنس و نوع خط می‌شود، ادامه می‌دهد: قدمت قدیمی‌ترین آثار خوشنویسی گنجینه ملک با توجه به قطعات قرآنی روی پوست در این گنجینه به قرن‌های سوم و چهارم هجری برمی‌گردد. در این میان آثاری از دیگر دوره‌های تاریخی همچون تیموریان، صفویه، زندیه و قاجاریه تا دوره معاصر نیز در این گنجینه نگهداری می‌شود.
حافظ نفایسی از خوشنویسان نامدار
ساقریچی همچنین می‌گوید: آثاری از این گنجینه که به خط کوفی روی پوست آهو نوشته شده مانند «قرآن منسوب به دستخط مبارک امام حسن مجتبی(ع)» و همچنین «قرآن یاقوت مستعصمی» که کتابت آن به اواخر دوره عباسیان برمی‌گردد، از نظر تاریخی ارزش بالایی دارند.
او با بیان اینکه نفاست برخی از آثار خوشنویسی این گنجینه نیز به دلیل نوشتن آن‌ها توسط خوشنویسان نامدار و چگونگی تذهیبشان است، ادامه می‌دهد: «قرآن بایسنغری»؛ بزرگ‌ترین قرآن خطی جهان از جمله این آثار است؛ چراکه منسوب به دستخط بایسنغر میرزا شاهزاده هنرمند تیموری است.
این کارشناس اضافه می‌کند: همچنین آثاری از خوشنویسان صاحبنام همچون «میرعماد»، «علیرضا عباسی»، «میرزا غلامرضا اصفهانی»، «درویش عبدالمجید طالقانی»، «زین‌العابدین اصفهانی» و «رضا مافی» در این گنجینه وجود دارد. به طور نمونه می‌توان به مجموعه قطعات خوشنویسی که از میرزا غلامرضا اصفهانی؛ خوشنویس دوره قاجار به خط نستعلیق به یادگار مانده است، اشاره کرد.
او از «ام‌سلمه»؛ دختر خوشنویس فتحعلی‌شاه قاجار نیز نام می‌برد و می‌گوید: آثار ارزشمندی همچون نسخه خطی «دعای صباح» و دعای «تحویل سال» به خط زیبای این بانوی هنرمند نیز در گنجینه ملک به چشم می‌خورد که گوشه‌ای از کوشش‌های هنرمندانه بانوان ایران زمین را به نمایش می‌گذارد.
نمایش آثار منتخب در موزه
منتخبی از قطعات خوشنویسی و نسخه‌های خطی کم‌نظیر گنجینه ملک در موضوعات قرآنی، مذهبی، ادبی و... در تالار هنر «خوشنویسی و نگارگری» موزه ملی ملک در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد. محمد نوروزی، کارشناس و راهنمای موزه ملی ملک درباره چینش آثار این تالار می‌گوید: بخش عمده این تالار به نمایش آثار خوشنویسی اختصاص دارد و تنها در بخش کوچکی از آن گزیده‌ای از آثار نگارگری گنجینه ملک قابل رؤیت است. چینش آثار خوشنویسی نیز در بخشی از تالار بر اساس سیر تحول تاریخی خطوط انجام شده یعنی چیدمان آثار از دوره اسلامی و با نمایش نفایس خط کوفی آغاز شده است.
او می‌افزاید: بخشی از این تالار نیز به نمایش آثار بزرگان خط نستعلیق در فرم‌های مختلف همچون چلیپانویسی، سیاه‌مشق و رنگه‌نویسی اختصاص یافته است و سعی شده از تمامی نستعلیق‌نویسان شاخص کشور یک اثر قابل مشاهده باشد.
مرقعات خوشنویسی و نسخ خطی زیبای تالار خوشنویسی و نگارگری کتابخانه و موزه ملی ملک، چشم‌های هر گردشگر اهل ذوقی را مجذوب دقت و ظرافت هنر دست خوشنویسان این آب و خاک می‌کند. در ادامه از نوروزی درباره حس و حال بازدیدکنندگان خارجی موزه در دوران پیش از شیوع بیماری کرونا در این تالار می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: برای مخاطبان خارجی، دیدن چگونگی خلق یک اثر خوشنویسی و تذهیب آن از نزدیک و آرامش خاطر هنرمندان خالق آثار، جالب توجه بود. همچنین اگر به زبان فارسی مسلط نباشند، هنر خوشنویسی از نظر شکل برایشان جذابیت دارد. طبق نظر متخصصان حوزه خوشنویسی که به این موزه مراجعه کردند، مجموعه آثار خوشنویسی کتابخانه و موزه ملی ملک از نظر تنوع خطوط و هنرمندان خوشنویس از مجموعه‌های معروف خوشنویسی کشور است، به طور مثال هر موزه‌ای دستخط بایسنغر میرزا را ندارد. همچنین نفاست و تزئینات آثار چشمگیر و منحصر به فرد است.
نگار ساقریچی، کارشناس و راهنمای موزه مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک می‌گوید: مجموعه‌ای از مرقعات و قطعات خوشنویسی و نسخه‌های خطی نفیس که به خطی خوش مزین است، در گنجینه ملک نگهداری می‌شود. این مجموعه آثار از طریق سنت‌های نیک‌اندیشانه وقف و اهدا و همچنین بنا به سفارش حاج‌حسین آقاملک مبنی بر گسترش گنجینه ملک در وقف‌نامه‌اش، از طریق خریداری در طول ادوار گذشته گردآوری شده است.
او با تأکید بر اینکه بیشتر آثار خوشنویسی گنجینه ملک متعلق به مجموعه وقفی حاج‌حسین آقاملک است، می‌افزاید: فرهنگ‌دوستان نیز راه خیراندیشی این واقف بزرگ معاصر را ادامه دادند چنانچه بخشی از آثار خوشنویسی این گنجینه مربوط به مجموعه اهدایی بانو عزت‌الملک ملک؛ دختر بزرگ حاج‌حسین آقاملک، مجموعه اهدایی محمود الحسینی الساوجی (خاندان میرحیدر) و مجموعه وقفی علی حجت‌زاد است.
این کارشناس موزه ملی ملک با اشاره به اینکه این مجموعه آثار خوشنویسی شامل آثاری متنوع از نظر جنس و نوع خط می‌شود، ادامه می‌دهد: قدمت قدیمی‌ترین آثار خوشنویسی گنجینه ملک با توجه به قطعات قرآنی روی پوست در این گنجینه به قرن‌های سوم و چهارم هجری برمی‌گردد. در این میان آثاری از دیگر دوره‌های تاریخی همچون تیموریان، صفویه، زندیه و قاجاریه تا دوره معاصر نیز در این گنجینه نگهداری می‌شود.
حافظ نفایسی از خوشنویسان نامدار
ساقریچی همچنین می‌گوید: آثاری از این گنجینه که به خط کوفی روی پوست آهو نوشته شده مانند «قرآن منسوب به دستخط مبارک امام حسن مجتبی(ع)» و همچنین «قرآن یاقوت مستعصمی» که کتابت آن به اواخر دوره عباسیان برمی‌گردد، از نظر تاریخی ارزش بالایی دارند.
او با بیان اینکه نفاست برخی از آثار خوشنویسی این گنجینه نیز به دلیل نوشتن آن‌ها توسط خوشنویسان نامدار و چگونگی تذهیبشان است، ادامه می‌دهد: «قرآن بایسنغری»؛ بزرگ‌ترین قرآن خطی جهان از جمله این آثار است؛ چراکه منسوب به دستخط بایسنغر میرزا شاهزاده هنرمند تیموری است.
این کارشناس اضافه می‌کند: همچنین آثاری از خوشنویسان صاحبنام همچون «میرعماد»، «علیرضا عباسی»، «میرزا غلامرضا اصفهانی»، «درویش عبدالمجید طالقانی»، «زین‌العابدین اصفهانی» و «رضا مافی» در این گنجینه وجود دارد. به طور نمونه می‌توان به مجموعه قطعات خوشنویسی که از میرزا غلامرضا اصفهانی؛ خوشنویس دوره قاجار به خط نستعلیق به یادگار مانده است، اشاره کرد.
او از «ام‌سلمه»؛ دختر خوشنویس فتحعلی‌شاه قاجار نیز نام می‌برد و می‌گوید: آثار ارزشمندی همچون نسخه خطی «دعای صباح» و دعای «تحویل سال» به خط زیبای این بانوی هنرمند نیز در گنجینه ملک به چشم می‌خورد که گوشه‌ای از کوشش‌های هنرمندانه بانوان ایران زمین را به نمایش می‌گذارد.
نمایش آثار منتخب در موزه
منتخبی از قطعات خوشنویسی و نسخه‌های خطی کم‌نظیر گنجینه ملک در موضوعات قرآنی، مذهبی، ادبی و... در تالار هنر «خوشنویسی و نگارگری» موزه ملی ملک در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد. محمد نوروزی، کارشناس و راهنمای موزه ملی ملک درباره چینش آثار این تالار می‌گوید: بخش عمده این تالار به نمایش آثار خوشنویسی اختصاص دارد و تنها در بخش کوچکی از آن گزیده‌ای از آثار نگارگری گنجینه ملک قابل رؤیت است. چینش آثار خوشنویسی نیز در بخشی از تالار بر اساس سیر تحول تاریخی خطوط انجام شده یعنی چیدمان آثار از دوره اسلامی و با نمایش نفایس خط کوفی آغاز شده است.
او می‌افزاید: بخشی از این تالار نیز به نمایش آثار بزرگان خط نستعلیق در فرم‌های مختلف همچون چلیپانویسی، سیاه‌مشق و رنگه‌نویسی اختصاص یافته است و سعی شده از تمامی نستعلیق‌نویسان شاخص کشور یک اثر قابل مشاهده باشد.
مرقعات خوشنویسی و نسخ خطی زیبای تالار خوشنویسی و نگارگری کتابخانه و موزه ملی ملک، چشم‌های هر گردشگر اهل ذوقی را مجذوب دقت و ظرافت هنر دست خوشنویسان این آب و خاک می‌کند. در ادامه از نوروزی درباره حس و حال بازدیدکنندگان خارجی موزه در دوران پیش از شیوع بیماری کرونا در این تالار می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: برای مخاطبان خارجی، دیدن چگونگی خلق یک اثر خوشنویسی و تذهیب آن از نزدیک و آرامش خاطر هنرمندان خالق آثار، جالب توجه بود. همچنین اگر به زبان فارسی مسلط نباشند، هنر خوشنویسی از نظر شکل برایشان جذابیت دارد. طبق نظر متخصصان حوزه خوشنویسی که به این موزه مراجعه کردند، مجموعه آثار خوشنویسی کتابخانه و موزه ملی ملک از نظر تنوع خطوط و هنرمندان خوشنویس از مجموعه‌های معروف خوشنویسی کشور است، به طور مثال هر موزه‌ای دستخط بایسنغر میرزا را ندارد. همچنین نفاست و تزئینات آثار چشمگیر و منحصر به فرد است.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
اصحاب تمدنساز حکومت اسلامی
-
زیارت با عطر نرگس
-
اعمال نورانی
-
دل مشتاق ز بس تشنه دیدار تو بود...
-
گلپرجان
-
نسل امروز تنوعطلب است
-
خلق آثاری ماندگار از اسطوره مقاومت ایران اسلامی
-
حال خوش گنجینه خوشنویسی
-
شهید باقری «حاج قاسم» را کشف کرد
-
گرامیداشت حماسه 9دی در حرم رضوی
-
طرح موضوع تمدن نوین اسلامی بیانگر حرکت تکاملی انقلاب بود
