«شیخ ابوالفضل سرخسی» مفسر صاحب کرامت

نام‌آوران خراسان

«شیخ ابوالفضل سرخسی» مفسر صاحب کرامت

مقدم

  شیخ ابوالفضل محمد بن حسن سرخسی معروف به ابوالفضل (نامش در اصل محمد بن حسین بوده است) از مشایخ، مفسران، محدثان و عارفان قرن چهارم هجری قمری است. وی پیر و استاد ابوسعید ابوالخیر بود.
از زندگی، عقاید و روش سیر و سلوک سرخسی اطلاعی در دست نیست. محمد بن مُنوّر و ابو روح، وی را مرید ابونصر سراج دانسته‌اند. سرخسی علاوه بر اطلاع از علوم رایج زمان خود، بر معارف خانقاهی و علوم قرآنی نیز تسلط داشت و به همین علت ابوسعید برای حل مشکلات و تفسیر واقعات خود از میهنه به سرخس می‌آمد و به دیدار او می‌رفت. وی در سرخس خانقاهی داشت که پس از مرگش نیز به نام او خوانده می‌شد.
البته سرخسی به مقام خانقاه‌داری تعلق خاطری نداشت؛ اینکه ابوسعید او را «پیر» می‌خواند و نه «شیخ» و اینکه سرخسی، ابوسعید را پس از تکمیل سلوک، نزد ابوعبدالرحمان سلمی فرستاد و ابوسعید از دست او خرقه ستاند، تأکیدی بر همین امر است.
ابوالفضل در روزگار خود صاحب کرامت بود و مقام و منزلتی نزد همگان داشت، اما از شاگردانش خواسته بود پس از مرگ، او را در کنار خراباتیان دفن کنند. زمان درگذشت او مشخص نیست، اما با توجه به آنکه ابوسعید ابوالخیر در ۴۰سالگی، دوران تحصیل علم و مجاهدت را به پایان رسانده و پس از ابوالفضل سرخسی، تنها نزد ابوالعباس قصاب، تعلیم یافته است، می‌توان ابوسعید را ازجمله آخرین پیروان وی برشمرد و از این رو وفات ابوالفضل باید در اواخر سده چهارم روی داده باشد. حمدالله مستوفی سن او را 89سال و چهار ماه نوشته است. مقبره شیخ در شهر سرخس ترکمنستان قرار دارد. ابوسعید تا پایان عمر بر سر خاک او می‌رفت و از مریدانش که قصد حج داشتند نیز می‌خواست که به زیارت مزار او بروند. در اسرارالتوحید به نقل از شیخ ابوالفضل سرخسی آمده است: گذشته گذشت و آینده معلوم نیست و آنچه در زمان حاضر(وقت) است، اعتبار دارد و این صفت عبودیت است. در کتاب پیران خراسان، نام وی «پیر ابوالفضل حسن خراسانی» عنوان شده است.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه