نخستین همایش ملی «ایران و همسایگان» با حضور وزرای کشور، اقتصاد، خارجه و مدیران اقتصادی برگزار شد
گفتمان‌سازی برای سیاست همسایگی
مهدی خالدی
«سیاست خارجی دولت ما محدود به برجام نیست؛ در بُعد سیاست خارجی اولویت ارتباط با همسایگان است». شاید همین دو جمله کوتاه که ۳۱ خرداد در نخستین نشست خبری حجت الاسلام و المسلمین رئیسی پس از پیروزی در انتخابات از زبان رئیس جمهور منتخب بیان شد، برای درک دورنمایی سیاست خارجی دولت کافی بود؛ افقی که دو ویژگی داشت، محدود به غرب نبوده و اینکه همسایگان در آن اولویت داشتند.
در ۹ ماه گذشته هم ضرورت گسترش ارتباط با همسایگان به یک گزاره مهم و برجسته در دولت تبدیل شده است. انعطاف تهران برای برقراری روابط با عربستان سعودی و امارات باوجود همه اختلافات، نقش‌آفرینی مثبت در بحران قفقاز و افغانستان و همچنین حضور گسترده هیئت‌های سیاسی و تجاری کشورهای همسایه در تهران در ایام اخیر گواه این مدعاست. با وجود این، اتخاذ هرگونه راهبرد در زمینه روابط با همسایگان پیش از هر چیز به زمینه‌سازی داخلی و هماهنگی بر سر این موضوع نیاز دارد. دولت نیز با درک این موضوع نخستین گردهمایی پنج روزه سفرای ایران در کشورهای همسایه را در اواخر آذر برگزار کرد. روز گذشته همچنین اولین همایش ملی «ایران و همسایگان» برگزار شد.
سیاست همسایگی؛ یک ضرورت منطقهای
در این نشست که در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه برگزار شد، احمد وحیدی وزیر کشور در سخنانی با اشاره به اینکه این همایش می‌تواند نقش خوبی در گفتمان سازی در حوزه سیاست و همسایگی داشته باشد، گفت: امروز سیاست همسایگی یک ضرورت مهم منطقهای است. وحیدی افزود: همسایگی اگرچه در غرب مورد توجه بوده و ادبیات آن ساخته شده، اما نیازمند این است که ما با نگاه، برداشت و نیازهای خود این مفهوم را دوباره تعریف کنیم و ادبیات آن طراحی شود. وی با بیان اینکه سیاست همسایگی یک‌طرفه نیست متذکر شد: مخالفان و دشمنان تلاش می‌کنند ملت‌ها را از هویت خود جدا کنند. اما با همه این مسائل امروز نیز همکاری‌ها ادامه دارد و ادامه خواهد داشت.
سرلشکر سید یحیی رحیم صفوی، دستیار و مشاور فرماندهی معظم کل قوا نیز در نخستین همایش ملی ایران و همسایگان با اشاره به راهبرد سیاست منطقی و راهبردی ایران برای رسیدن به تفاهم مشترک و منافع مشترک در مقابل تهدیدات مشترک، گفت: دوران جدیدی در حیات سیاسی ایران به خصوص سیاست خارجه شروع شده است. در تنظیم سند راهبردی ایران در سال ۱۴۲۴ هجری شمسی می‌خواهیم ترسیم کنیم که با هر یک از ۱۵ کشور همسایه و منطقه چگونه راهبردی از نظر اقتصادی، فرهنگی، گردشگری، علمی، محیط زیست و سایر حوزه‌ها به صورت درازمدت و حداقل برای ۲۰ سال برنامه‌ریزی کنیم؛ این مهم‌ترین بحثی است که امروز دنبال می‌شود.
سيد احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد نیز طی سخنانی خاطرنشان کرد: اقتصاد مقاومتی با ویژگی آسیب ناپذیر بودن اقتصادی فوق فعال و توسعه‌ای است. خاندوزی ادامه داد: باید پنج مرکز تجاری در مرز‌های همسایگی (مرز‌های شرقی، شمالی و کرانه‌های غربی با دو نقطه تمرکز بر ترکیه و عراق) در نظر گرفته شود. این پنج نقطه کانونی با ایجاد پنج مرکز تجاری می‌توانند نقش‌آفرینی خوبی در روند فعالیت اقتصادی تجار ایرانی و خارجی داشته باشند و این از تدابیری است که می‌تواند در روند تجاری همسایگان ایران مؤثر باشد.
نه شرقی نه غربی سیاست اصلی ماست
وزیر امور خارجه نیز در این نشست به مبانی سیاست همسایه محور دولت اشاره کرد و گفت: بنا به دلایل مختلف تاکنون ظرفیت ۱۵ کشور همسایه دیده نشده است. حسین امیرعبداللهیان ادامه داد: مؤلفه‌های تاریخی و جغرافیایی به اضافه قرابت‌های دینی و فرهنگی و اشتراکات زبانی با این کشورها می‌تواند فرصت بی‌نظیر برای ملت‌های منطقه براساس فرصت‌ها و چالش‌های مشترک به حساب بیاید. وی افزود: در راستای سیاست منطقهای و سیاست همسایه پایه توجه به سازمان‌های منطقهای از جمله اکو، شانگهای و اوراسیا و توجه به دیپلماسی انرژی و دیپلماسی آب و دیپلماسی علمی و فناوری از جمله مباحث فراروی دولت در سیاست همسایه پایه و همسایه محور است. امروز ایران مسیر مهم ترانزیت جهانی است.
امیرعبداللهیان یادآور شد: البته این روزها در فضای مجازی به دلیل تحرکاتی که وجود دارد، سعی می‌کنند درباره سفر رئیس جمهور به روسیه حاشیه‌هایی ساخته شود. به صراحت اعلام می‌کنیم در حوزه روابط خارجی هم با غرب و هم با شرق کار می‌کنیم، ولی در حوزه استقلال، سیاست نه شرقی نه غربی با قدرت در جای خودش و به درستی قرار دارد.
الزامات تحقق سیاست همسایگی
همان‌گونه که گفته شد ارتباط با همسایگان به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌‌‌های سیاست خارجی ایران تعریف شده است. تنها چیزی که ما در سیاست و نظام بین‌الملل نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم، همسایگان هستند. چه به لحاظ سیاسی، چه به لحاظ امنیتی، چه به لحاظ ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک، همسایگان حائز اهمیت بسیار زیادی هستند. در این مسیر برگزاری رویدادهای علمی مانند همایش ملی ایران و همسایگان می‌تواند به سیاست‌های راهبردی و کلان کشور جهت‌دهی ویژه ای دهد. از سوی دیگر هم می‌تواند آن روایت نادرست را تصحیح کند و ضمن ارائه روایت‌‌‌های درست، بسیاری از سوء‌‌‌تفاهم‌ها و سوءبرداشت‌‌‌های ناشی از عدم‌شناخت درست از جمهوری اسلامی را برطرف کنیم. در نهایت اینکه همسایگان فی‌‌‌نفسه برای ایران حائز اهمیت هستند. اگر ما بتوانیم در شرایط تحریم و در حالی که اقدامات خصمانه غرب علیه ما همچنان ادامه دارد، توازن و تعادل میان سیاست بین‌الملل و منطقهای برقرار کنیم، گام مؤثری برای تحقق و تأمین منافع خود برداشته‌‌‌ایم.
سیاست همسایگی؛ یک ضرورت منطقهای
در این نشست که در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه برگزار شد، احمد وحیدی وزیر کشور در سخنانی با اشاره به اینکه این همایش می‌تواند نقش خوبی در گفتمان سازی در حوزه سیاست و همسایگی داشته باشد، گفت: امروز سیاست همسایگی یک ضرورت مهم منطقهای است. وحیدی افزود: همسایگی اگرچه در غرب مورد توجه بوده و ادبیات آن ساخته شده، اما نیازمند این است که ما با نگاه، برداشت و نیازهای خود این مفهوم را دوباره تعریف کنیم و ادبیات آن طراحی شود. وی با بیان اینکه سیاست همسایگی یک‌طرفه نیست متذکر شد: مخالفان و دشمنان تلاش می‌کنند ملت‌ها را از هویت خود جدا کنند. اما با همه این مسائل امروز نیز همکاری‌ها ادامه دارد و ادامه خواهد داشت.
سرلشکر سید یحیی رحیم صفوی، دستیار و مشاور فرماندهی معظم کل قوا نیز در نخستین همایش ملی ایران و همسایگان با اشاره به راهبرد سیاست منطقی و راهبردی ایران برای رسیدن به تفاهم مشترک و منافع مشترک در مقابل تهدیدات مشترک، گفت: دوران جدیدی در حیات سیاسی ایران به خصوص سیاست خارجه شروع شده است. در تنظیم سند راهبردی ایران در سال ۱۴۲۴ هجری شمسی می‌خواهیم ترسیم کنیم که با هر یک از ۱۵ کشور همسایه و منطقه چگونه راهبردی از نظر اقتصادی، فرهنگی، گردشگری، علمی، محیط زیست و سایر حوزه‌ها به صورت درازمدت و حداقل برای ۲۰ سال برنامه‌ریزی کنیم؛ این مهم‌ترین بحثی است که امروز دنبال می‌شود.
سيد احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد نیز طی سخنانی خاطرنشان کرد: اقتصاد مقاومتی با ویژگی آسیب ناپذیر بودن اقتصادی فوق فعال و توسعه‌ای است. خاندوزی ادامه داد: باید پنج مرکز تجاری در مرز‌های همسایگی (مرز‌های شرقی، شمالی و کرانه‌های غربی با دو نقطه تمرکز بر ترکیه و عراق) در نظر گرفته شود. این پنج نقطه کانونی با ایجاد پنج مرکز تجاری می‌توانند نقش‌آفرینی خوبی در روند فعالیت اقتصادی تجار ایرانی و خارجی داشته باشند و این از تدابیری است که می‌تواند در روند تجاری همسایگان ایران مؤثر باشد.
نه شرقی نه غربی سیاست اصلی ماست
وزیر امور خارجه نیز در این نشست به مبانی سیاست همسایه محور دولت اشاره کرد و گفت: بنا به دلایل مختلف تاکنون ظرفیت ۱۵ کشور همسایه دیده نشده است. حسین امیرعبداللهیان ادامه داد: مؤلفه‌های تاریخی و جغرافیایی به اضافه قرابت‌های دینی و فرهنگی و اشتراکات زبانی با این کشورها می‌تواند فرصت بی‌نظیر برای ملت‌های منطقه براساس فرصت‌ها و چالش‌های مشترک به حساب بیاید. وی افزود: در راستای سیاست منطقهای و سیاست همسایه پایه توجه به سازمان‌های منطقهای از جمله اکو، شانگهای و اوراسیا و توجه به دیپلماسی انرژی و دیپلماسی آب و دیپلماسی علمی و فناوری از جمله مباحث فراروی دولت در سیاست همسایه پایه و همسایه محور است. امروز ایران مسیر مهم ترانزیت جهانی است.
امیرعبداللهیان یادآور شد: البته این روزها در فضای مجازی به دلیل تحرکاتی که وجود دارد، سعی می‌کنند درباره سفر رئیس جمهور به روسیه حاشیه‌هایی ساخته شود. به صراحت اعلام می‌کنیم در حوزه روابط خارجی هم با غرب و هم با شرق کار می‌کنیم، ولی در حوزه استقلال، سیاست نه شرقی نه غربی با قدرت در جای خودش و به درستی قرار دارد.
الزامات تحقق سیاست همسایگی
همان‌گونه که گفته شد ارتباط با همسایگان به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌‌‌های سیاست خارجی ایران تعریف شده است. تنها چیزی که ما در سیاست و نظام بین‌الملل نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم، همسایگان هستند. چه به لحاظ سیاسی، چه به لحاظ امنیتی، چه به لحاظ ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک، همسایگان حائز اهمیت بسیار زیادی هستند. در این مسیر برگزاری رویدادهای علمی مانند همایش ملی ایران و همسایگان می‌تواند به سیاست‌های راهبردی و کلان کشور جهت‌دهی ویژه ای دهد. از سوی دیگر هم می‌تواند آن روایت نادرست را تصحیح کند و ضمن ارائه روایت‌‌‌های درست، بسیاری از سوء‌‌‌تفاهم‌ها و سوءبرداشت‌‌‌های ناشی از عدم‌شناخت درست از جمهوری اسلامی را برطرف کنیم. در نهایت اینکه همسایگان فی‌‌‌نفسه برای ایران حائز اهمیت هستند. اگر ما بتوانیم در شرایط تحریم و در حالی که اقدامات خصمانه غرب علیه ما همچنان ادامه دارد، توازن و تعادل میان سیاست بین‌الملل و منطقهای برقرار کنیم، گام مؤثری برای تحقق و تأمین منافع خود برداشته‌‌‌ایم.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
