تشدید بحران کمآبی با افزایش چاههای غیرمجاز و باغویلاها
افت 80متری سطح آبهای زیرزمینی دشت نیشابور
دشت نیشابور ازجمله مناطقی در خراسان رضوی است که نزدیک به 35سال است در زمره دشتهای ممنوعه قرار گرفته، با وجود این، اما بالا رفتن جمعیت، افزایش چاههای کشاورزی، ایجاد صنایع جدید آببر، برداشتهای غیرمجاز و همچنین کاهش نزولات آسمانی موجب شده دشت نیشابور در طول این سالها تشنهتر شود.
مدیر امور منابع آب نیشابور میگوید: در حال حاضر مقدار برداشت از منابع آبی زیرزمینی و سطحی در دشت نیشابور 570میلیون مترمکعب در سال است که از این میزان 393میلیون مترمکعب از منابع تجدیدپذیر تأمین میشود و با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه میرسید که در سال حدود 78میلیون مترمکعب با کسری مخزن مواجهایم که این میزان از ذخایر چندین هزارساله زیرزمینی تأمین میشود. سعید خجستهپور درخصوص میزان برداشت غیرمجاز آب گفت: این میزان برداشتهای غیرمجاز تا 5- 4 سال گذشته نزدیک به 125میلیون مترمکعب بود که با نصب کنتورهای هوشمند به 50میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است.
مدیر امور منابع آب نیشابور افت سالیانه منابع آبی زیرزمینی این شهرستان را به طور میانگین 50 سانتیمتر اعلام کرد و افزود: البته این میزان در برخی نقاط که تراکم چاههای شرب و کشاورزی بیشتر است چیزی در حدود 5/1 متر است و هدفگذاری ما این است که تا سال 1405 آن را به صفر برسانیم.
مدیر امور منابع آب نیشابور تعداد چاههای غیرمجاز موجود و شناسایی شده در دشت نیشابور را 400 حلقه عنوان کرد و افزود: این تعداد چاههای غیرمجاز چیزی نزدیک به هزارو250 حلقه بود که با برنامهریزیی که صورت گرفت در حال حاضر به 400 حلقه کاهش یافته است که در نظر داریم 200 حلقه از این چاهها را تا پایان امسال پر کنیم. اما آنچه مسلم است آمار چاههای غیرمجاز شناسایی نشده زیاد است به دلیل اینکه در ارتفاعات و کنار رودخانهها اقدام به حفر چاه میکنند شناسایی سخت میشود که با در نظر داشتن این موضوع بیش از 2هزارحلقه چاه غیرمجاز شناساییشده و غیر پروانهدار وجود دارد که 700 تا800 حلقه از این چاهها فقط در شهر بار حفر شدهاند.
خجستهپور میزان ورودی سد بار را پیش از بارندگیهای اخیر چیزی در حدود صفر اعلام و اظهار کرد: تا پیش از بارندگیهای اخیر در اردیبهشتماه تنها 240 هزار مترمکعب میزان ورودی آب سد بار بود این یعنی هیچ، اما در طول بارندگیهایی که بهتازگی اتفاق افتاد یک میلیون و 200 هزار مترمکعب آب وارد سد شده که با این حساب در حال حاضر 5/4 میلیون مترمکعب میزان ذخیره آب سد است که این نیز در قیاس با حجم 23میلیونی مخزن رقم ناچیزی است.
افت 80 متری سطح منابع آب زیرزمینی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب نیشابور نیز با اشاره به افت قابل توجه سطح منابع زیرزمینی آب در این شهرستان گفت: سال 1377 که به عنوان مسئول بهرهبرداری مشغول بودم، برای حفر چاه در 120 متری به آب میرسیدیم اما در حال حاضر برای اینکه بتوانیم از آب زیرزمینی بهرهمند شویم 190 تا 200 متر باید زمین را حفر کنیم این یعنی در طول همین 25 سال 70 تا 80 متر افت سفرههای زیرزمینی آب در نیشابور اتفاق افتاده است. مشکل دیگری که به وجود آمده به دلیل برداشتهای بیرویه با پدیده رانش زمین مواجهایم که موجب میشود جداره چاههای فعلی دچار مشکل و خرابی شود. به طور مثال ما از ابتدای سال جدید تاکنون دو حلقه از چاههایمان به همین دلیل دچار مشکل شده است.
علیرضا اخویان تعداد مشترکان شهری و روستایی در شهرستان نیشابور را 163 هزار مشترک عنوان کرد و درخصوص تعداد انشعابهای غیرمجاز نیز اظهار کرد: چیزی در حدود هزار انشعاب غیرمجاز در شهرستان نیشابور وجود دارد که بیشتر آنها در مناطق روستایی، باغویلاها و بعضاً دامداریهاست.
وی ادامه داد: به دلیل وجود ییلاقات در مجاورت شهر نیشابور که بیشترین تعداد باغویلاها و سکونتگاهها را پس از طرقبه و شاندیز دارد جمعیت سیاری که بهخصوص در روزهای تعطیل در این مناطق حضور دارند چندین برابر میشود. وجود دامهای سنگین در محدوده روستاها هم موجب شده تا میزان مصرف آب به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب نیشابور درباره اجرای طرح جمعآوری فاضلاب شهر نیشابور هم گفت: اجرای طرح جمعآوری فاضلاب شهر نیشابور 25سال است آغاز شده اما تاکنون 55درصد آن اجرا شده که برای اجرای کامل آن به اعتبارات بسیار زیادی نیاز است.
اخویان بیان کرد: براساس قراردادی که با شرکت فولاد نیشابور بستیم قرار بر این شد که در مدت چهار سال باقی مانده طرح توسط فولاد به سرانجام برسد و تا مدت 25سال پس از آن فولاد بتواند در حدود 70درصد از پساب شهر نیشابور را برای مصارف صنعتی خود استفاده کند، 30درصد باقی مانده نیز برای آبیاری فضای سبز و... مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
ساخت نیروگاه حرارتی در منطقه بادخیز!
حبیبالله متحدین یکی از فعالان حوزه محیط زیست و آب در شهرستان نیشابور گفت: در حال حاضر آنچه دیده میشود تعداد چاههای عمیقی است که قارچگونه و بیبرنامه حفر شده که ضمن برداشتهای بیرویه از منابع سفرههای زیرزمینی، لطمات غیرقابل جبرانی را به دشت نیشابور وارد کرده است.
وی ایجاد نیروگاه برق سیکل ترکیبی در نیشابور را یکی از مهمترین دلایل بحران کمآبی در این شهرستان میداند و میگوید: کارشناسان معتقدند نیروگاههای حرارتی با این مشخصات میتوانند تا شعاع 60کیلومتری اقلیم اطراف خود را تحت تأثیر قرار دهند که نتیجهاش این میشود بارش آنچنانی نداشته باشیم.
متحدین ادامه میدهد: چرا با وجود مناطق مستعد بهرهمندی از انرژی خورشیدی و وجود محدوده وسیع تونل بادی بسیار مناسب در منطقه عشقآباد نیشابور، به سمت نیروگاههای حرارتی برویم که خود دلیل اصلی تغییر اقلیم در منطقه است.