گفت‌وگو با ایوب آقاخانی، کارگردان برنامه «برگ اول» که از شبکه آی‌فیلم پخش می‌شود
جهان نمایش در خدمت کتاب
یک برنامه ترکیبی با بودجه محدودایوب آقاخانی که بیشتر به خاطر آثار نمایشی که روی صحنه تئاتر برده است، شناخته می‌شود درباره انگیزه ساخت «برگ اول» می‌گوید: من سال‌هاست در صفحات شخصی‌ام در شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کنم فرهنگ کتاب‌خوانی را به اندازه بضاعت خودم از طریق تشویق مردم به خواندن برخی از عناوین توسعه دهم. این کار را همزمان با همه‌گیری ویروس کرونا یعنی اسفندماه دو سال پیش، جدی‌تر گرفتم به این معنا که مردم به صورت رایگان، خوانش‌های من را به صورت کتاب گویا می‌شنوند. آن زمان نیتم این بود که مردم را به ماندن در خانه تشویق کنم تا مردم خوراک فرهنگی داشته باشند.
او اضافه می‌کند: این اتفاق همین طور ادامه یافت تا اینکه خانم ضحی شهریاری، تهیه‌کننده تلویزیون با من تماس گرفتند که با وجود این دغدغه شما، بنا داریم کار مشابهی برای ترویج کتاب‌خوانی و آشنایی مخاطبان با ادبیات فارسی معاصر در تلویزیون بسازیم.
کارگردان «برگ اول» درباره جزئیات ساخت این برنامه ترکیبی توضیح می‌دهد: با تهیه‌کننده برنامه درباره طراحی و شکل ارائه کتاب‌ها همفکری کردیم، کاری بود که بودجه محدودی برای تولید داشت ولی بسیاری از دوستان همدل خودم را پای ماجرا کشاندم؛ از عوامل پشت صحنه گرفته تا کسانی که جلو دوربین قرار گرفتند.
آقاخانی تأکید می‌کند: این برنامه به این شکل ساده و صمیمی و با نیت ترویج کتاب‌خوانی و توجه دادن مخاطب به ادبیات معاصر به ویژه ادبیات پس از انقلاب ساخته شد. خوشبختانه با این برنامه، خروجی زحمت همکارانم در ذهن مخاطب پژواک وسیعی پیدا کرده است.
احتمال ساخت فصل‌های بعدی
این کارگردان تئاتر «برگ اول» را یکی از نمودهای درخشان کارنامه کاری خود در تولیدات رسانه‌ای دانسته و می‌گوید: خوشحالم که برنامه اثرگذاری بوده و استقبال مردم هم بسیار خوب بوده است چون بازخوردهای خوبی از مردم گرفتم.
وی با بیان اینکه این برنامه با حمایت سازمان تبلیغات اسلامی و با کمک شبکه آی‌فیلم، نمره قابل قبولی از مردم گرفته است خاطرنشان می‌کند: ما در تدارک تداوم این برنامه در فصل‌های بعدی هستیم و بدیهی است که باید امکان‌سنجی کنیم تا با بررسی شرایط موجود این برنامه ادامه یابد.
آقاخانی درباره اینکه در صورت ساخت فصل‌های بعدی، چه تغییراتی در دکور و نحوه اجرا انجام خواهد شد، عنوان می‌کند: اگر این برنامه با کارگردانی من ادامه پیدا کند، احتمالاً تغییراتی در جزئیات خواهد داشت و کلیات آن تغییر نمی‌کند چون معتقدم یک برنامه موفق بر ریلی که سوار است باید حرکت کند و خیلی زود ریل عوض نکند. به نظرم تغییرات در گام‌های اولیه بایستی در جزئیات رخ دهد نه کلیات. اگر کار همچنان ادامه پیدا کند طبیعتاً در گام‌های بعدی ممکن است این تغییرات از جزئیات به کلیات هم تسری یابد.
یک تنه، جهان نمایشی می‌سازم
خوانش کتاب در این برنامه با قالب‌های رایج برنامه‌های کتاب‌خوانی تفاوت‌هایی دارد تا جایی که به نمایش‌نامه‌خوانی نزدیک شده و در جاهایی برای فضاسازی بیشتر، صداگذاری می‌شود. آقاخانی درباره این شیوه اجرا توضیح می‌دهد: این سبک من است به این معنا که دوست دارم با این نگاه و با این سلیقه حرکت کنم و دوست دارم مخاطب را با این نگاه همراه کنم. انگیزه من برای پرداختن به این ماجرا این بود که بتوانم این سلیقه بصری را جا بیندازم و تمام دغدغه‌ام این است که حتی‌الامکان کار متفاوتی انجام دهم.
او اضافه می‌کند: این تفاوت را در اجرا باید نشان می‌دادیم، این شیوه روایت در کتاب‌خوانی‌های خودم هم وجود دارد و اگر کتاب‌های گویای من را بشنوید متوجه این شکل خوانش می‌شوید یعنی سعی می‌کنم یک‌تنه، جهان نمایشی بسازم در واقع تلاش می‌کنم تمام شخصیت‌های کتاب را بازی کنم تا مخاطب از تصویر کردن این فضا لذت ببرد.
وی با بیان اینکه در «برگ اول» ابزار نمایشی را به خدمت کتاب‌خوانی درآورده است، عنوان می‌کند: پیشتر در رادیو و صفحات مجازی بازخوردهای خوبی از این شیوه کتاب‌خوانی گرفته بودم. این اجرا برای دوستانم که در این برنامه مرا همراهی می‌کردند کمی دشوار بود، با این حال با من همراه شدند و همه تلاششان را کردند چون باور دارم با رویکرد نمایشی بهتر می‌توان نظر مخاطب را جلب کرد. جهان نمایشی به فضای کتاب‌خوانی، گرما و طراوت می‌بخشد و خوانش‌ها در «برگ اول» در همین راستاست.
توجه به ادبیات معاصر ایران
کتاب‌هایی که در برنامه «برگ اول» معرفی و خوانش می‌شوند در شاخه رمان و داستان و با موضوعاتی متنوع هستند که در ۶۵ قسمت به مخاطبان این شبکه معرفی می‌شوند. آقاخانی درباره ملاک‌های انتخاب کتاب در این برنامه می‌گوید: من نقشی در انتخاب کتاب‌ها نداشتم و معیار انتخاب هم براساس توجه به ادبیات معاصر ایران با غلبه و چیرگی ادبیات پس از انقلاب بوده است، این کتاب‌ها براساس سیاست‌گذاری شبکه آی‌فیلم و پیشنهادهای سازمان تبلیغات اسلامی انتخاب شده است و ما گزیده‌ای از این کتاب‌ها را برای خوانش و معرفی به مخاطب آماده کردیم.
وی خاطرنشان می‌کند: وقتی ذات کتاب‌خوانی مورد نظر است درباره سلیقه‌های کتاب‌خوانی خیلی اعمال نظر نمی‌کنم چون در این مقطع زمانی، ترویج کتاب‌خوانی برای من اهمیت بیشتری دارد.
این کارگردان یادآور می‌شود: کتاب‌های گویا و پادکست‌ها بایستی منجر به کتابخوان شدن مخاطبان شوند و نمی‌توان منکر تأثیرگذاری این ابزار در حوزه فرهنگ شد، مدیران فرهنگی و برنامه‌سازان باید روی اثرگذاری ابزارهای نوین رسانه‌ای سرمایه‌گذاری کنند. ضمن اینکه اقتضای جهان امروز این است و نمی‌توان به جنگ با ابزارهای روز رسانه‌ای رفت .
کارگردان «برگ اول» درباره جزئیات ساخت این برنامه ترکیبی توضیح می‌دهد: با تهیه‌کننده برنامه درباره طراحی و شکل ارائه کتاب‌ها همفکری کردیم، کاری بود که بودجه محدودی برای تولید داشت ولی بسیاری از دوستان همدل خودم را پای ماجرا کشاندم؛ از عوامل پشت صحنه گرفته تا کسانی که جلو دوربین قرار گرفتند.
آقاخانی تأکید می‌کند: این برنامه به این شکل ساده و صمیمی و با نیت ترویج کتاب‌خوانی و توجه دادن مخاطب به ادبیات معاصر به ویژه ادبیات پس از انقلاب ساخته شد. خوشبختانه با این برنامه، خروجی زحمت همکارانم در ذهن مخاطب پژواک وسیعی پیدا کرده است.
احتمال ساخت فصل‌های بعدی
این کارگردان تئاتر «برگ اول» را یکی از نمودهای درخشان کارنامه کاری خود در تولیدات رسانه‌ای دانسته و می‌گوید: خوشحالم که برنامه اثرگذاری بوده و استقبال مردم هم بسیار خوب بوده است چون بازخوردهای خوبی از مردم گرفتم.
وی با بیان اینکه این برنامه با حمایت سازمان تبلیغات اسلامی و با کمک شبکه آی‌فیلم، نمره قابل قبولی از مردم گرفته است خاطرنشان می‌کند: ما در تدارک تداوم این برنامه در فصل‌های بعدی هستیم و بدیهی است که باید امکان‌سنجی کنیم تا با بررسی شرایط موجود این برنامه ادامه یابد.
آقاخانی درباره اینکه در صورت ساخت فصل‌های بعدی، چه تغییراتی در دکور و نحوه اجرا انجام خواهد شد، عنوان می‌کند: اگر این برنامه با کارگردانی من ادامه پیدا کند، احتمالاً تغییراتی در جزئیات خواهد داشت و کلیات آن تغییر نمی‌کند چون معتقدم یک برنامه موفق بر ریلی که سوار است باید حرکت کند و خیلی زود ریل عوض نکند. به نظرم تغییرات در گام‌های اولیه بایستی در جزئیات رخ دهد نه کلیات. اگر کار همچنان ادامه پیدا کند طبیعتاً در گام‌های بعدی ممکن است این تغییرات از جزئیات به کلیات هم تسری یابد.
یک تنه، جهان نمایشی می‌سازم
خوانش کتاب در این برنامه با قالب‌های رایج برنامه‌های کتاب‌خوانی تفاوت‌هایی دارد تا جایی که به نمایش‌نامه‌خوانی نزدیک شده و در جاهایی برای فضاسازی بیشتر، صداگذاری می‌شود. آقاخانی درباره این شیوه اجرا توضیح می‌دهد: این سبک من است به این معنا که دوست دارم با این نگاه و با این سلیقه حرکت کنم و دوست دارم مخاطب را با این نگاه همراه کنم. انگیزه من برای پرداختن به این ماجرا این بود که بتوانم این سلیقه بصری را جا بیندازم و تمام دغدغه‌ام این است که حتی‌الامکان کار متفاوتی انجام دهم.
او اضافه می‌کند: این تفاوت را در اجرا باید نشان می‌دادیم، این شیوه روایت در کتاب‌خوانی‌های خودم هم وجود دارد و اگر کتاب‌های گویای من را بشنوید متوجه این شکل خوانش می‌شوید یعنی سعی می‌کنم یک‌تنه، جهان نمایشی بسازم در واقع تلاش می‌کنم تمام شخصیت‌های کتاب را بازی کنم تا مخاطب از تصویر کردن این فضا لذت ببرد.
وی با بیان اینکه در «برگ اول» ابزار نمایشی را به خدمت کتاب‌خوانی درآورده است، عنوان می‌کند: پیشتر در رادیو و صفحات مجازی بازخوردهای خوبی از این شیوه کتاب‌خوانی گرفته بودم. این اجرا برای دوستانم که در این برنامه مرا همراهی می‌کردند کمی دشوار بود، با این حال با من همراه شدند و همه تلاششان را کردند چون باور دارم با رویکرد نمایشی بهتر می‌توان نظر مخاطب را جلب کرد. جهان نمایشی به فضای کتاب‌خوانی، گرما و طراوت می‌بخشد و خوانش‌ها در «برگ اول» در همین راستاست.
توجه به ادبیات معاصر ایران
کتاب‌هایی که در برنامه «برگ اول» معرفی و خوانش می‌شوند در شاخه رمان و داستان و با موضوعاتی متنوع هستند که در ۶۵ قسمت به مخاطبان این شبکه معرفی می‌شوند. آقاخانی درباره ملاک‌های انتخاب کتاب در این برنامه می‌گوید: من نقشی در انتخاب کتاب‌ها نداشتم و معیار انتخاب هم براساس توجه به ادبیات معاصر ایران با غلبه و چیرگی ادبیات پس از انقلاب بوده است، این کتاب‌ها براساس سیاست‌گذاری شبکه آی‌فیلم و پیشنهادهای سازمان تبلیغات اسلامی انتخاب شده است و ما گزیده‌ای از این کتاب‌ها را برای خوانش و معرفی به مخاطب آماده کردیم.
وی خاطرنشان می‌کند: وقتی ذات کتاب‌خوانی مورد نظر است درباره سلیقه‌های کتاب‌خوانی خیلی اعمال نظر نمی‌کنم چون در این مقطع زمانی، ترویج کتاب‌خوانی برای من اهمیت بیشتری دارد.
این کارگردان یادآور می‌شود: کتاب‌های گویا و پادکست‌ها بایستی منجر به کتابخوان شدن مخاطبان شوند و نمی‌توان منکر تأثیرگذاری این ابزار در حوزه فرهنگ شد، مدیران فرهنگی و برنامه‌سازان باید روی اثرگذاری ابزارهای نوین رسانه‌ای سرمایه‌گذاری کنند. ضمن اینکه اقتضای جهان امروز این است و نمی‌توان به جنگ با ابزارهای روز رسانه‌ای رفت .