printlogo


گفت‌وگو با «مهدیه‌سادات محور» برنامه‌ساز تلویزیونی حوزه زنان و خانواده
جای خالی نگاه مادرانه در رسانه
«باهم بازی» چطور شکل گرفت؟من تهیه‌کننده و کارگردان هستم. زمانی که بچه‌دار شدم و فرزندم به سن بازی کردن رسید، هر چه در رسانه‌ها جست‌وجو کردم تا محتوایی به کار من به عنوان یک مادر بیاید پیدا نکردم. یعنی رسانه‌ای برای یک مادر! نه تلویزیون و نه فضای مجازی محتوای مورد نیاز بازی با کودک را نداشت. ۶سال پیش که با این خلأ روبه‌رو شدم احساس کردم به عنوان یک کارگردان و تهیه‌کننده باید برای مادرهایی مثل خودم کاری انجام دهم.

 دست به کار شدیم و با گروهی از روانشناسان حوزه کودک، طراحان بازی و افراد متخصص گرد هم آمدیم و به رویکردهای مختلفی درباره بازی کردن با کودکان رسیدیم. ما هدف‌گذاری‌های مشخصی برای تولید برنامه داشتیم مثلاً اینکه پدر، قهرمان بازی‌ها باشد، محوریت بازی‌ها حرکتی باشد، حتماً شروع بازی‌ها و پایانشان دیده شود، به این معنی که هر موقعیتی در خانه، بهانه‌ای برای شروع بازی باشد و وقتی بازی تمام می‌شود وسایل بازی با کمک بچه‌ها جمع و اهداف دیگر دنبال شود. وقتی شروع به کار کردیم تقریباً هیچ محتوای آماده‌ای در فضای مجازی و غیرمجازی نبود به همین دلیل تولید محتوا را از صفر شروع کردیم و به ساختار رسیدیم. برای رسیدن به فرم هم مسیرهای مختلفی را طی کردیم تا به بهترین شکل ساختاری برسیم. سعی کردیم هر قسمت از برنامه، قصه داشته باشد، موسیقی داشته باشد و دیالوگ‌ها کم باشد تا نشان دهیم که تمام اتفاقات روزمره در خانه می‌تواند به یک بازی تبدیل شود؛ از بی‌حوصلگی والدین گرفته تا خرابکاری بچه‌ها که به یک بازی ختم می‌شود. از آنجا که زندگی برای بچه‌ها یعنی بازی کردن، در نتیجه همین محتوا را در قصه‌ها و ساختار برنامه گنجاندیم. سعی کردیم موقعیت‌های عادی و روزمره را جهت‌دهی کنیم تا شکل یک بازی را پیدا کند تا هر تجربه‌ای در خانه به بازی و شادی برای بچه‌ها تبدیل شود. 

و چقدر خانواده‌ها به بازی کردن با بچه‌هایشان در دوران قرنطینه خانگی احتیاج داشتند.
همین طور است. فصل اول «با هم بازی» در سال ۹۶ به کارگردانی ابوذر حیدری تولید شد و بعد به زمان کرونا رسیدیم. وقتی مردم خانه‌نشین شدند، صدا و سیما تازه ما را پیدا کرد که آن گروهی که برای بچه‌ها بازی طراحی می‌کرد کجا هستند! چون نیاز خانواده‌ها به بازی ‌کردن با فرزندانشان در آن شرایط نمود بیشتری یافت. ما بازی را مختص یک سن خاص نمی‌بینیم و نگاهمان این است که کل خانواده و همه افراد در همه سنین نیاز به بازی دارند چون بازی بخشی از زندگی آدم‌ها و زمان فراغت آن‌هاست که باید هدایت شود، اگر به این زمان توجهی نشود، آسیب‌هایی مانند افسردگی و چالش‌های منفی زندگی جای آن را می‌گیرد. بازی؛ تمرکز، آرامش و شادی به همراه دارد ضمن اینکه روابط جمعی اعضای خانواده را تقویت می‌کند. موضوعاتی همچون فداکاری و کار گروهی هم در بازی‌ها دیده شده است. این رویکرد در برابر واقعیت موجود که بازی بچه‌ها در خانه به سمت بازی‌های موبایلی و کامیپوتری رفته است، قرار دارد. 

چه ملاک‌هایی در طراحی بازی برای شما و گروهتان اهمیت داشت؟
حتماً وسایل بازی از وسایل ساده و موجود در بیشتر خانه‌ها باشد و این طور نباشد که برای طراحی یک بازی، والدین مجبور شوند وسیله‌ای را از بیرون تهیه کنند. هیچ کدام از بازی‌هایی که در سه فصل و ۹۰ قسمت تولید کردیم بازی‌هایی نبودند که مواد اولیه آن بازی در خانه نباشد، البته گاهی نیاز به توپ پینگ‌پنگ و لیوان یکبار مصرف بود اما سعی شد از وسایلی ساده و قابل دسترس استفاده شود. 

این برنامه یکی از پرتکرارترین و پرمخاطب‌ترین برنامه‌های شبکه پویا بوده است، دلیل استقبال مخاطب را چه می‌دانید؟
اینکه من به عنوان یک تهیه‌کننده خود را در جایگاه مخاطب قرار دهم، نیازسنجی کنم و محتوای مورد نیاز او را بشناسم و تولید کنم موجب می‌شود مخاطب خوبی هم پیدا کنم. دو فصل این برنامه بیش از ۴هزار بار از شبکه پویا پخش شده است. فصل اول این برنامه در نوروز ۹۷ از تلویزیون پخش شد و تاکنون هر روز سه الی چهار نوبت از شبکه پویا پخش می‌شود. فصل دوم برنامه هم در فروردین ماه ۹۹ ساخته شد یعنی روزهای اوج فراگیری کرونا و خانه‌نشینی مردم. ما فصل دوم را در شرایطی سخت ساختیم که اغلب استودیوها تعطیل بودند و ما برای تولید برنامه در خانه‌های مردم حضور پیدا می‌کردیم که علاوه بر ماسک و شیلد، گان هم می‌پوشیدیم. 

رویکردتان در فصل سوم برنامه «با هم بازی» چیست؟
تولید فصل سوم این برنامه به کارگردانی مهدی نصیری به پایان رسیده و امیدواریم نوروز امسال روی آنتن برود. با توجه به اینکه در روزهای کرونا، بچه‌ها مجبور به ماندن در خانه شدند و این سبب کم‌تحرکی آنان شده است سعی کردیم بازی‌ها را به سمت بازی‌های حرکتی و خانوادگی ببریم تا نشاط بیشتری داشته باشیم. در فصل سوم، بازی‌ها قصه‌محور هستند و بچه‌ها احساسشان را نسبت به آن بازی ابراز می‌کنند. در این سری سعی کردیم تعداد خانواده‌ها را کمتر کنیم تا اعضای خانواده از حالت تیپ خارج شده و کاراکترها برای مخاطب، شخصیت پیدا کنند. ضمناً بازی‌هایی داریم که اصلاً نیاز به هیچ وسیله‌ای ندارند و کاملاً خلاقه هستند. 

در جایی اشاره کردید که وقتی مادر شدید، خلأ محتوایی در حوزه بازی والد و کودک را در رسانه‌های داخلی به ویژه تلویزیون احساس کردید، دلیل این خلأ را چه می‌دانید؟
چون غالباً فعالان رسانه‌ای ما زن و مادر نیستند. در بیشتر تولیدات رسانه‌ای ما نگاه مردانه غالب است. زمانی که قرار بود این طرح تصویب شود، یکی از کسانی که برای تصویب این طرح سنگ‌اندازی می‌کرد آقایی بود که فرزند نداشت اما پس از اینکه بچه‌دار شد، یکی از طرفداران این برنامه شد چون نیاز آن را احساس کرد. فعالان رسانه‌ای که خانم و مادر هستند، ضرورت وجود چنین برنامه‌هایی را در رسانه بیشتر درک می‌کنند و برنامه‌هایی که در حوزه زنان توسط زنان و مادران ساخته می‌شود روح بیشتری دارد. پشت صحنه تولیدات ما که در حوزه زنان و خانواده است، اکثراً بانوان و مادران هستند. پیش از ضبط، همکارانمان با بچه‌ها بازی می‌کنند تا جلو دوربین بانشاط باشند ولی این نگاه مادرانه و زنانه در بیشتر تولیدات رسانه‌ای برای زنان و خانواده بسیار کمرنگ است. 

اهمیت دادن به تولیدات مربوط به زنان و خانواده در رسانه چه مزیت‌هایی برای جامعه دارد؟
موجب تحکیم روابط خانوادگی، افزایش اعتماد به نفس زنان در جامعه و حضور اجتماعی زنان در فعالیت‌های مختلف می‌شود. ما هر آسیبی که در حوزه زنان و خانواده می‌بینیم بخش زیادی از آن به دلیل نبود تولیدات رسانه‌ای در این حوزه و ضعف فرهنگ‌سازی است چون خط مشی مشخصی در این حوزه نداریم، زنان را به درستی در رسانه نمی‌بینیم و برای مادران خوراک فرهنگی آماده نمی‌کنیم. مشکلات زنان و مادران را نمی‌بینیم، معمولاً در تولیدات رسانه‌ای از تبلیغات رسانه‌ای تا برنامه‌های تلویزیونی رویکرد حداقلی و عدم درک مسائل و مشکلات بانوان را در رسانه بازنمایی می‌کنیم در حالی که اگر یک برنامه برای مادران می‌سازیم باید به ابعاد سخت و دشوار مادرانگی هم توجه کنیم. مشکل ما در رسانه این است که صدای زنان و مادران را به صورت دقیق و مسئله‌محور نمی‌شنویم و برایشان نسخه‌پیچی می‌کنیم.