در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد یاوری سرتختی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و پژوهشگر تاریخ تشیع به صورت اجمالی به بررسی انجام این کار توسط سپاه یزید پرداختیم.

فرمانده سپاه یزید در تخریب کعبه که بود؟
دکتر یاوری در توضیح این واقعه به فرمانده سپاه یزید اشاره کرده و می‌گوید: حصین بن نمیر، یکی از سران امویان از قبیله کنده و از بنی‌تمیم، فرمانده سپاه یزید در زمان تخریب کعبه بود که در جنایت و شقاوت هیچ کوتاهی نکرد. او همیشه با آل‌علی(ع) دشمنی داشت و در جنگ صفین نیز در سپاه معاویه بود. در زمان خلافت یزید هم بر عده‌ای از سپاه، فرماندهی داشت. حصین از دلاوران و شجاعان عرب نیز بود و از مخالفان سرسخت شیعه به حساب می‌آمد.
ایشان به برخی اقدامات جنایتکارانه این فرمانده اشاره کرده و ادامه می‌دهد: حصین بن نمیر در دوران قیام ‏مسلم بن عقیل در كوفه، رئیس پلیس ابن‌زیاد بود و مأموریت داشت براى یافتن و دستگیرى مسلم، خانه‏هاى كوفیان را تفتیش كند. او همان کسی بود كه قیس بن مسهر، فرستاده امام ‏حسین‏(ع) را دستگیر كرد و نزد ابن‌زیاد فرستاد و قیس به شهادت رسید. 

حمله به کعبه در سال 64 هجری
وی توضیح می‌دهد: واقعه حمله به شهر مقدس مکه به دستور یزید بن معاویه از مسلمات تاریخی است که مورخان معروف اهل سنت مانند طبری در تاریخ خود و ابن‌اثیر در کتاب الکامل آن را نقل کرده‌اند. در مورد دلیل این حمله در کتاب‌های تاریخی آمده است پس از واقعه عاشورا، قیام‌های متعددی در نقاط مختلف دنیای اسلام علیه حکومت بنی‌امیه و به‌خصوص یزید بن معاویه صورت گرفت. بعضی از این قیام‌ها به انگیزه خونخواهی از امام حسین(ع) و یارانش صورت پذیرفت و بعضی نیز اهداف دیگری را دنبال می‌کرد. یکی از این قیام‌ها، قیام مردم مدینه بود. یزید برای مقابله با این قیام، سپاهی به فرماندهی مسلم بن عقبه به سوی این شهر فرستاد. این سپاه در سه روز چنان قتل و غارت و جنایاتی در مدینه مرتکب شد که زبان از گفتن آن عاجز است. در همان ایام عبدالله بن زبیر نیز که در مکه سکونت داشت، با یزید اعلام مخالفت و مردم مکه و حجاز را به اطاعت از خود دعوت کرد. یزید که اطلاع یافته بود عبدالله بن زبیر طرفداران فراوانی پیدا کرده، برای مقابله با قیام او به مسلم بن عقبه دستور داد پس از فرونشاندن قیام مردم مدینه با سپاه خود عازم مکه شود و قیام ابن‌زبیر را نیز سرکوب کند. مسلم بن عقبه در اواخر سال 63هجری قمری رهسپار مکه شد اما در بین راه درگذشت و به دستور یزید، حصین بن نمیر جانشین او شد. دکتر یاوری بیان می‌کند: جنگ میان سپاه حصین بن نمیر و یاران عبدالله بن زبیر ابتدا در بیرون مکه انجام شد. پس از کشته شدن تعداد زیادی از افراد، عبدالله بن زبیر به داخل شهر پناهنده شد. سپاه حصین بن نمیر بیش از دو ماه، مکه را به محاصره خود درآوردند و در همین مدت بود که خانه کعبه را با منجنیق، سنگ زدند و كعبه در شعله ستم يزيد آتش گرفت و نام سياه او را سياه‌تر کرد و حصين بن نمير كه مجری فرمان او بود با اين ننگ در تاريخ ماندگار شد. در خلال همين آتش‌افروزی‌ها يزيد در ربيع‌الثانی سال 64 هلاک شد و با رسیدن خبر مرگ یزید به گوش حصین بن نمیر و یارانش، آن‌ها به محاصره شهر مکه خاتمه دادند.

چرا خداوند از کعبه محافظت نکرد؟
چرا خداوند در مقابل سپاه ابرهه از کعبه محافظت کرد اما یزید و سپاهیانش توانستند با منجنیق کعبه را ویران کنند؟ دکتر یاوری در پاسخ به این پرسش به نقلی از شیخ صدوق اشاره کرده و می‌گوید: آنچه درباره اصحاب فیل جاری شد بر سر حَجاج نیامد، زیرا هدف مستقیم حَجاج، ویرانی کعبه نبود، بلکه منظورش دستگیری ابن‏‌زبیر بود و ابن‏‌زبیر ضد حق، یعنی مخالف حضرت علی‏ بن‌الحسین(ع)  امام سجاد(ع) بود. وقتی این مرد ضدحق در کعبه متحصن شد، خداوند اراده فرمود برای مردم بیان کند به این ضد حق پناه نخواهد داد، از این‏ رو مهلت داد کعبه را بر سر او ویران کنند. بنابراین تفاوت ابرهه، حَجاج و حصین بن نمیر در این است که ابرهه ستمگر قصد داشت قبله و مطاف را ویران کند، اما حَجاج ستمگر که بر ظالم دیگری همچون خود مسلط شده بود، قصد بدی به کعبه به عنوان قبله و مطاف نداشت و خواستار نابودی اسلام و دین حنیف نبود. در هر حال کعبه به عنوان قبله‌گاه مسلمانان به کرات مورد هجوم دشمنان قرار گرفته و دوباره بازسازی شده است که این امر ذره‌ای به ارزش و قداست آن خدشه وارد نمی‌‌کند.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان