آهنگ جدید دیپلماسی در وین
دکتر مهدی خانعلی زاده
دور جدید مذاکرات وین، بر این مبنا استوار شده که یک معاهده هسته‌ای در سال 2015 برای اعمال محدودیت بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، مابه‌ازای کاهش تحریم‌های بین‌المللی و تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا ذیل عنوان برجام منعقد شد، اما اتفاقی که در عمل رخ داد، این بوده که طرف آمریکایی نه پس از خروج از برجام بلکه حتی در حین اجرای آن نیز به تعهدات خودش پایبند نماند تا زمینه‌ساز بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام بشود.
اکنون و در پی تغییر دولت در آمریکا و همچنین روی کار آمدن دولت جدید در کشور ما و نیز نگرانی کشورهای غربی از دستاوردهای هسته‌ای و شتاب توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان در نتیجه کاهش تعهدات برجامی و اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، تروئیکای اروپایی عضو برجام ظاهراً به دنبال احیای برجام و بازگرداندن اعضای آن به تعهدات قبلی است.
اما دولت بایدن کاملاً بر خلاف این ادعا که سیاست متفاوتی با دوران ترامپ دارد، در ماه‌های اخیر و 6دور مذاکرات انجام‌شده در وین به دنبال آن بوده تا حداقل بخشی از دستاوردهای تحریمی و میراث دوران ترامپ را حفظ کند و آن را به برگی برای گرفتن امتیاز از ایران و دستیابی به یک توافق «برجام پلاس» بدل کند؛ توافقی با تعهدات بیشتر برای ایران در ازای امتیازهای کمتر.
چنین توافقی در اواخر دولت قبل در ایران مورد پذیرش بود و پیش‌نویس‌هایی هم برای آن تهیه شد، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تغییر راهبردها، جمهوری اسلامی اعلام کرد رویکرد و نگاه جدید دارد و مذاکرات نمی‌تواند با رویه قبل پیش برود.
بر همین مبنا دکتر باقری مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای در دولت جدید تأکید کرده که هیچ گفت‌وگوی هسته‌ای و برجامی وجود ندارد و ممکن نیست؛ زیرا برجام یک بار مذاکره و امضا شده و مفاد آن کاملاً روشن و غیر قابل تغییر است و آنچه در وین موضوع گفت‌وگو است، رفع تحریم‌ها به شکلی است که قابل راستی‌آزمایی عملی باشد.
بنابراین ماهیت مذاکرات ما در دور هفتم برای لغو تحریم‌ها و زمینه‌سازی برای روشن‌شدن چگونگی امکان بازگشت آمریکا به برجام است. بدین معنا که آمریکا نه تنها باید تحریم‌های یک‌جانبه و مخرب برجام را بردارد، که لازم است خسارت‌های ایران را جبران تا بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند.
نگاه تیم جدید مذاکره‌کننده ایران مبتنی بر واقعیت روابط بین‌الملل است که برای ایجاد توازن در یک توافق و زمینه‌سازی اجرای آن، باید در هر مذاکره‌ای با دست پر شرکت کرد. بر همین مبنا آقای رئیسی هفته گذشته در سخنان خود فکت‌هایی را در حوزه بهبود شرایط و وضعیت اقتصادی در حوزه معیشت مردم و گشایش در تأمین نیازها و دسترسی به دارایی‌های کشور مطرح کرد که پشتوانه خوبی برای مذاکرات جاری است؛ امتیازی که در 6 دور مذاکرات وین در دولت قبل در اختیار نداشتیم و آقای روحانی در حالی که مذاکرات جدی و فشرده در وین در جریان بود بارها اعلام کرد خزانه خالی است و تیم ما را در مذاکره خلع سلاح می‌کرد.
اما آنچه اکنون در حال اتفاق افتادن است و طرف آمریکایی را عصبانی کرده، این است که تهران به پیشنهادهای مکرر واشنگتن برای ملاقات مستقیم جواب رد داده و تأکید کرده طرف او 1+4 و اعضای برجام هستند، که نشان هوشمندی است.
اما باید توجه داشته باشیم این دور اول مذاکرات در شرایط جدید است و القای این انتظار از طرف آمریکا و متحدان اروپایی او در 1+4 که ایران باید خیلی سریع به یک توافق جدید پاسخ مثبت بدهد، کاملاً غیرواقعی و منطبق با راهبرد آمریکایی‌ها برای ایجاد یک فضای هیجانی و القای دوراهی شکست و پیروزی، برای تأثیرگذاری بر کنش ایران است.
تروئیکای اروپایی باید به این موضوع توجه کنند شرایط اکنون تغییر کرده و جمهوری اسلامی ایران به دنبال مطالبه اصلی خود یعنی رفع تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اجرای کامل مفاد برجام و قطعنامه 2231 از سوی همه طرف‌های این توافق است و اکنون توپ در زمین آن‌هاست.
جمهوری اسلامی ایران در این مسیر هیچ عجله و شتابی ندارد و اتفاقاً مردم ایران حق دارند در این زمینه سخت‌گیرباشند؛ زیرا سال‌ها با بدعهدی کامل مواجه بوده و از این موضوع صدمه جدی دیده‌اند و باید از طرف مقابل تعهد بخواهند، تضمین بگیرند و راستی‌آزمایی عملی کنند.
اما دولت بایدن کاملاً بر خلاف این ادعا که سیاست متفاوتی با دوران ترامپ دارد، در ماه‌های اخیر و 6دور مذاکرات انجام‌شده در وین به دنبال آن بوده تا حداقل بخشی از دستاوردهای تحریمی و میراث دوران ترامپ را حفظ کند و آن را به برگی برای گرفتن امتیاز از ایران و دستیابی به یک توافق «برجام پلاس» بدل کند؛ توافقی با تعهدات بیشتر برای ایران در ازای امتیازهای کمتر.
چنین توافقی در اواخر دولت قبل در ایران مورد پذیرش بود و پیش‌نویس‌هایی هم برای آن تهیه شد، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تغییر راهبردها، جمهوری اسلامی اعلام کرد رویکرد و نگاه جدید دارد و مذاکرات نمی‌تواند با رویه قبل پیش برود.
بر همین مبنا دکتر باقری مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای در دولت جدید تأکید کرده که هیچ گفت‌وگوی هسته‌ای و برجامی وجود ندارد و ممکن نیست؛ زیرا برجام یک بار مذاکره و امضا شده و مفاد آن کاملاً روشن و غیر قابل تغییر است و آنچه در وین موضوع گفت‌وگو است، رفع تحریم‌ها به شکلی است که قابل راستی‌آزمایی عملی باشد.
بنابراین ماهیت مذاکرات ما در دور هفتم برای لغو تحریم‌ها و زمینه‌سازی برای روشن‌شدن چگونگی امکان بازگشت آمریکا به برجام است. بدین معنا که آمریکا نه تنها باید تحریم‌های یک‌جانبه و مخرب برجام را بردارد، که لازم است خسارت‌های ایران را جبران تا بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند.
نگاه تیم جدید مذاکره‌کننده ایران مبتنی بر واقعیت روابط بین‌الملل است که برای ایجاد توازن در یک توافق و زمینه‌سازی اجرای آن، باید در هر مذاکره‌ای با دست پر شرکت کرد. بر همین مبنا آقای رئیسی هفته گذشته در سخنان خود فکت‌هایی را در حوزه بهبود شرایط و وضعیت اقتصادی در حوزه معیشت مردم و گشایش در تأمین نیازها و دسترسی به دارایی‌های کشور مطرح کرد که پشتوانه خوبی برای مذاکرات جاری است؛ امتیازی که در 6 دور مذاکرات وین در دولت قبل در اختیار نداشتیم و آقای روحانی در حالی که مذاکرات جدی و فشرده در وین در جریان بود بارها اعلام کرد خزانه خالی است و تیم ما را در مذاکره خلع سلاح می‌کرد.
اما آنچه اکنون در حال اتفاق افتادن است و طرف آمریکایی را عصبانی کرده، این است که تهران به پیشنهادهای مکرر واشنگتن برای ملاقات مستقیم جواب رد داده و تأکید کرده طرف او 1+4 و اعضای برجام هستند، که نشان هوشمندی است.
اما باید توجه داشته باشیم این دور اول مذاکرات در شرایط جدید است و القای این انتظار از طرف آمریکا و متحدان اروپایی او در 1+4 که ایران باید خیلی سریع به یک توافق جدید پاسخ مثبت بدهد، کاملاً غیرواقعی و منطبق با راهبرد آمریکایی‌ها برای ایجاد یک فضای هیجانی و القای دوراهی شکست و پیروزی، برای تأثیرگذاری بر کنش ایران است.
تروئیکای اروپایی باید به این موضوع توجه کنند شرایط اکنون تغییر کرده و جمهوری اسلامی ایران به دنبال مطالبه اصلی خود یعنی رفع تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اجرای کامل مفاد برجام و قطعنامه 2231 از سوی همه طرف‌های این توافق است و اکنون توپ در زمین آن‌هاست.
جمهوری اسلامی ایران در این مسیر هیچ عجله و شتابی ندارد و اتفاقاً مردم ایران حق دارند در این زمینه سخت‌گیرباشند؛ زیرا سال‌ها با بدعهدی کامل مواجه بوده و از این موضوع صدمه جدی دیده‌اند و باید از طرف مقابل تعهد بخواهند، تضمین بگیرند و راستی‌آزمایی عملی کنند.
ارسال دیدگاه
.jpg)
