دولت از اسفند1402 تا 19دی امسال، 57حراج برگزار کرده و ۶۸۸ هزار و ۸۸۶قطعه انواع سکه به متقاضیان فروخته و تا 21دی که 58 حراج را برگزار کرد همچنان، با این سیاست هفته‌ای سه بار سکه‌هایش را حراج می‌کند؛ از سوی دیگر از سال 97 با بستن مالیات به این سکه‌ها تلاش دارد از همه ابزارهای خودش برای سامان بخشیدن به بازار و کنترل نوسان‌های اقتصادی استفاده کند. در همین راستا بنا بر قانونی که اکنون ملغی شده از اصل طلای سکه مالیات می‌گرفت. این سیاست اما اصلاح شده و براساس بخشنامه جدید که هنوز اجرایی نشده قرار است مابه‌التفاوت قیمت خرید و فروش سکه‌های ضرب بانک مرکزی مشمول مالیات بر ارزش افزوده شود. سه نفر از کارشناسان در گفت‌وگو با قدس به این اقدام‌ها که ادعا می‌شود به مدیریت بهتر بازار منجر خواهد شد نقدهایی وارد کردند که در ادامه می‌خوانید. 

نتیجه معکوس بانک مرکزی از سیاست حراج سکه
میثم سادات فاطمی، کارشناس امور مالیاتی در گفت‌وگو با قدس با اشاره به اینکه بانک مرکزی با روش‌های مختلف سعی در کاهش حباب سکه دارد ولی تاکنون موفق نبوده است، می‌گوید: بانک مرکزی سعی دارد با سیاست عرضه بیشتر بازار را مدیریت کند ولی این اقدام تاکنون مؤثر نبوده چون این تنظیم و کنترل‌گری را با روش اشتباه تعیین سهمیه و حراجی انجام می‌دهد که نه‌تنها مؤثر نیست بلکه بازیگران این بازار را زیادتر هم می‌کند.
وی می‌افزاید: بانک مرکزی می‌خواهد با عرضه سکه با قیمت کمتر، بازار را مدیریت کند ولی همین اقدام موجب جذابیت آن شده و تقاضای بیشتری را در این بازار به وجود می‌آورد. بانک مرکزی به جای زیرفروشی باید روش بالافروشی را در دستور کار داشته باشد، یعنی در بالاترین قیمت بفروشد و وقتی قیمت کاهش پیدا کرد جمع‌آوری کند و به شکل تدریجی قیمت را پایین بیاورد. اما سیاست بانک مرکزی همواره این است که به هر کد ملی یک ظرفیت برای خرید سکه با قیمت کمتر از بازار بدهد که نتیجه معکوس در بازار دارد.
وی تأکید می‌کند: گرفتن مالیات اگر براساس طرح مالیات بر عایدی سرمایه باشد خوب است، ولی اینکه بانک مرکزی در شفافیت این بازار چقدر موفق شود جای سؤال دارد، چون این تقاضا از همین حراج شفافی که خود بانک مرکزی دارد به سمت بازار آزاد می‌رود و مردم خریدشان را از طلافروشی‌ها انجام می‌دهند که متأسفانه ثبت و ضبط مشخصی ندارند. سازمان امور مالیاتی هم زورشان به آن‌ها نرسید که بتوانند در این صنف شفافیت ایجاد کنند. 

عرضه به قیمت بازار؛ بهترین راه برای کاهش حباب سکه 
سادات فاطمی می‌گوید: معاملات طلا باید از بالا شفاف شود، به شکل سلسله مراتبی بقیه معاملات هم روشن خواهد بود. پیش‌نیاز این کار همان بحث کنترل گردش نقدینگی است و تمام معاملات از یک مقدار مشخصی به بالا باید شناسنامه‌دار باشد. اگر این اتفاق بیفتد مؤثر است، در غیر این صورت اگر مالیات بر خرید و فروش سکه گرفته شود؛ خروجی این می‌شود که خریداران به سمت بازار آزاد بروند و حتی ممکن است حباب را در آن قسمت‌ها نیز افزایش دهند. 
وی تأکید می‌کند: بانک مرکزی اگر می‌خواهد حباب را با افزایش عرضه کم کند بهترین راه این است که فروش سکه را با قیمت خود بازار انجام بدهد یا این عرضه را به صنف طلا‌فروش و شبکه فروشندگان آن عرضه کند. مثلاً اگر بازار طلا و جواهر بدون دخالت بانک مرکزی در قیمت سکه 56 میلیون در تعادل باشد و روزی 50 هزار سکه خرید و فروش شود، با همین قیمت بازار به جای حراجی روزی 10 هزار تا سکه به فروشندگان عرضه کند، خود به خود از تعادل عرضه و تقاضا خارج شده و عرضه بیشتر از تقاضا شده و قیمت کاهش پیدا می‌کند. دلیلی ندارد به شکل حراجی و زیرفروشی و کمتر از بازار بفروشید. ولی چون بانک مرکزی می‌خواهد متهم به گران‌فروشی نشود با یک اقدام پوپولیستی همیشه این عرضه را با قيمت کمتر از بازار آزاد انجام می‌دهد و این مابه‌التفاوت قیمت سبب می‌شود سوداگرانی که به دنبال سود هستند را به این بازار بکشاند. می‌توان گفت این تجربه آزموده‌شده ناموفقی است که باز هم تکرار می‌شود.  

دولت ، برنده بازی سکه 
میلاد یزدان، تحلیلگر بازارهای مالی نیز در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: حراج سکه نتوانسته قیمت‌ها را در بازار کنترل کند و بیشتر موجب شده تا مردم از نوسان‌های این بازار استفاده کرده و از این طریق سودسازی کنند اما در عین حال دولت توانسته با این اقدام نقدینگی دست مردم را جمع‌آوری و افراد فعال در این بازار را شناسایی کند و در سال 98 نیز با تصویب قانون مالیاتی، از این افراد مالیات گرفت. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه بانک مرکزی دوباره حجم زیادی از سکه را به بازار عرضه کرده دوباره در سال آینده نیز همین کار را انجام می‌دهد و بخشنامه مالیاتی را به زودی اجرا خواهد کرد.
یزدان‌پور تأکید می‌کند: اتفاقی که افتاده این است این بار دولت برای اینکه بتواند این بازی را عوض کرده و حباب سکه را کاهش دهد، شروع به ضرب سکه‌های 1403 کرد و در 15 اسفند قرار است سکه‌های1404 را هم ضرب کند که با ضرب این سکه‌ها، اگر ادامه‌دار بوده و در سال بعد هم تکرار شود، ما شاهد کم شدن حباب سکه خواهیم بود، چراکه نوسان‌گیری کنترل می‌شود. چنانچه از زمان سکه‌های 1403 حباب سکه 86 کاهش پیدا کرد و اکنون که حباب تمام سکه کمتر از 9درصد است هرچه بیشتر به این سمت می‌رویم سکه‌های سال بعد ضرب شود، حباب سکه 86 و بعد از آن کمتر می‌شود. 
وی تأکید می‌کند: این سکه‌ها دارای حباب هستند، بانک مرکزی می‌تواند طلای آب‌شده را به سکه تبدیل و با حباب آن‌ها را بفروشد، یعنی علاوه بر اینکه خود طلا را می‌فروشد، حباب سکه را هم می‌فروشد و حتی از این طریق هم دارد پول‌سازی می‌کند. علاوه بر آن مالیات هم از خریدار می‌گیرد. 

مالیاتی که قیمت سکه را نه کاهش می‌دهد و نه افزایش
 محمد کشتی‌آرای، عضو کمیسیون تخصصی طلاوجواهر اتاق اصناف نیز در گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌گوید: زمانی که مالیات بر ارزش افزوده سال ۸۷ ابلاغ شد، نرخ مالیات از ۳درصد شروع و تا ۹درصد ادامه یافت. براساس این قانون دولت از مجموع قیمت طلا به اضافه اجرت و سود، مالیات می‌گرفت که صنف طلا و جواهر به این موضوع اعتراض داشتند. در عین حال بانک مرکزی از سکه‌هایی که ضرب و در بازار عرضه می‌کرد مالیات می‌گرفت که این مالیات شامل قیمت طلای به کار رفته نیز بود، اما حالا قانون اصلاح شده و 10درصد مالیات ارزش افزوده فقط از سود و اجرت ساخت گرفته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سازمان امور مالیاتی این قانون را ابلاغ کرده ولی بانک مرکزی هنوز آن را اجرایی نکرده است، می‌افزاید: این قانون مشمول سکه‌هایی خواهد بود که الان بانک مرکزی به صورت هفتگی حراج می‌کند. کشتی‌آرای در پاسخ به این پرسش که اجرای این بخشنامه، چه تأثیری بر قیمت و حباب سکه می‌گذارد، می‌گوید: قانون جدید و اخذ مالیات بر ارزش افزوده قیمت سکه را گران یا ارزان نخواهد کرد. 
هم اکنون نیز عرضه و تقاضا متعادل و حباب سکه با کاهش همراه شده است. 

خبرنگار: زهرا طوسی