تربیت یافته مکتب نبی(ص)

آیت‌الله محمدجعفر طبسی در یادداشتی به دیدگاه پیامبر نسبت‌به امیرالمؤمنین(ع) در منابع اهل سنت پرداخت

تربیت یافته مکتب نبی(ص)


سیزدهم ماه رجب سالروز ولادت پربركت سیدالوصیین و امام‌المتقین الامام امیرالمؤمنین(ع) است. مرحوم شیخ اقدم و اجل مفید در كتاب ارزشمند الارشاد (ج‌1، ص5) درباره ولایت آن حضرت می‌نویسد: هیچ مولودی پیش از علی(ع) در خانه خدا متولد نشد و پس از او هم متولد نخواهد شد و این به‌خاطر آن است كه خداوند، علی(ع) را مورد تجلیل و احترام قرار داده است. جناب گنجی شافعی‌مذهب در كتاب كفایة الطالب: 407 می‌گوید: امیرالمؤمنین(ع) در مكه در بیت‌الله الحرام در شب جمعه سیزدهم ماه رجب سال 30 از عام‌الفیل متولد شد و هیچ مولودی پیش از او در خانه خدا متولد نشده است.
امیرالمؤمنین(ع) تربیت‌یافته نبی مكرم(ص) است و از كودكی در خانه رسالت پرورش یافته و در تمام زندگی رسول خدا(ص) در كنار آن حضرت بوده و هرگز از او جدا نشد. در این نوشتار كوتاه، نیم‌نگاهی به شخصیت اول‌مظلوم عالم از دیدگاه استاد او، پیغمبر اكرم(ص) افكنده‌ایم تا شاید بدین‌وسیله از خرمن وجود او بهره ببریم. این روایات و احادیث در منابع دست اول و معتبر اهل سنت ثبت شده و هرگز قابل انكار نیست.

1. اعلم امت
موضوع اعلمیت و افضلیت آن حضرت مسئله‌ای بسیار كلیدی و مهم است كه ریشه در منابع اصیل اهل سنت دارد. جناب خوارزمی حنفی مذهب (متوفای658) حدیثی را از صحابی بزرگ رسول خدا(ص) سلمان فارسی نقل می‌كند كه از رسول خدا(ص) شنید: «أعلم اُمّتی من بعدی علی بن ابی‌طالب» داناترین امتم پس از من، علی بن ابی‌طالب است. (المناقب، ص40)
این روایت بر تمام امت پیغمبر(ص) اعم از صحابه و تابعین و دیگران حجت است و به مقتضای آن بر همه امت لازم بود پس از رحلت نبی مكرم(ص) از آن حضرت متابعت و پیروی کنند، ولی متأسفانه به مضمون آن هرگز عمل نشد و امت راه دیگری در پیش گرفت و آن مصائب بر امت تحمیل شد.

2. امام علی(ع) وصی رسول خدا(ص)
طبری (متوفای664) از صحابی رسول خدا(ص) جناب بریده نقل می‌كند كه رسول خدا(ص) فرمود: «لكلّ نبی وصی و وارث و أنّ علیا وصی و وارثی» برای هر پیامبری جانشین و وارثی است و علی جانشین و وارث من است. (الریاض النضرة، ج3، ص138؛ المعجم الكبیر طبرانی، ج10، ص67)

3. امام علی(ع) محبوب‌ترین انسان‌ها نزد رسول خدا(ص)
انس بن مالک، صحابی معروف پیغمبر اكرم(ص) روایت كرده‌ برای پیغمبر(ص) پرنده‌ای بریان‌شده آوردند، حضرت فرمود: «اللّهم ائتنی بأحبّ خلقك إلیك» خدایا بهترین مخلوقات خود را بفرست، انس می‌گوید: علی(ع) آمد؛ او را رد كردم؛ این كار سه مرتبه تكرار شد. حضرت فرمود: انس چرا اجازه ندادی علی وارد شود؟ گفت: خواستم شخصی از انصار باشد، حضرت فرمود: «أو فی الانصار خیر من علی، او فی الانصار أفضل من علی؟ آیا در میان انصار شخصی بهتر و افضل‌ از علی وجود دارد؟ (مناقب ابن مغازلی شافعی مذهب، ص166-165)
این روایت نص در افضلیت امام علی(ع) است و اگر حضرت شد افضل، می‌شود اعلم و اگر شد اعلم از همه، پس او شایستگی خلافت و جانشینی پیامبر(ص) را پیدا می‌كند.

4. علی(ع) خیر البشر
جناب ابن‌عساكر دمشقی شافعی مذهب (متوفای571) در كتاب تاریخ دمشق (ج45، ص284) به سندی از صحابی رسول خدا(ص) حذیفة بن الیمان نقل كرده كه رسول خدا(ص) فرمود: «علی خیر البشر من أبی فقد كفر؛ علی بهترین افراد بشر است و كسی كه قبول نكند، كافر است».
این حدیث شریف از شریک بن عبدالله نخعی و جابر بن عبدالله الانصاری و عطیة بن سعد عوفی و ابوالزبیر و ده‌ها نفر نقل شده است.

5. نام امیرالمؤمنین(ع) روی در بهشت
ابن‌عساكر دمشقی در تاریخ خود (ج45، ص46) به سندی از جناب جابر بن عبدالله انصاری روایت كرده كه رسول خدا(ص) فرمود: روی در بهشت نوشته شده: 
«لا اله الا الله،‌ محمّد رسول الله، علی اخو رسول الله قبل أن یخلق السموات والارض بألفی عام» خدایی جز الله نیست و پیامبر(ص) رسول خدا و علی(ع) برادر رسول خدا(ص)، پیش از آفرینش آسمان‌ها و زمین‌ به 2هزار سال قبل.
شیوه ابن‌عساكر در نقل حدیث این است كه اگر درباره حدیثی اشكال سندی یا دلالی داشته باشد، اشكال می‌كند، ولی درباره این حدیث كاملاً سكوت كرده؛ یعنی مورد قبولش واقع شده است. سه نکته مهم در این روایت نهفته است: 1. نام آن حضرت در کنار نام خدا و رسول او روی درِ بهشت نقش بسته است. 2.این نام 2هزار سال پیش از آفرینش آسمان‌ها و زمین بوده است. 3. نام آن حضرت به عنوان برادر رسول خدا(ص) بوده است.

6. حضرت علی(ع) برادر  رسول خدا(ص)
ابن عساكر دمشقی در تاریخ دمشق (ج45، ص47) حدیثی را مسند نقل می‌كند كه رسول خدا(ص) به او فرمود: «فانّ حاجّك احد فقل: إنّی عبدالله، و اخو رسوله، لا یدّعیها احد بعدك الا كذاب» اگر كسی با تو محاجه و مخاصمه كرد به او بگو من بنده خدا و برادر رسول خدا(ص) هستم، هر كس پس از تو این ادعا را كرد، دروغگو است.
حدیث اخوت و برادری میان رسول خدا(ص) و پسر عمویش امام علی(ع) از روایات صحیح و متواتر است. اما ابن‌قتیبه دینوری (ت267) در كتاب الامامة والسیاسة (ج1، ص1۹) جریان بیعت امیرالمؤمنین(ع) را نقل می‌كند؛ حضرت از بیعت امتناع می‌كند.  واقعاً مظلومیت از این بالاتر كه حتی حضرت علی(ع) را به عنوان برادر رسول خدا(ص) هم قبول نداشتند.

7. حضرت علی(ع) از جنس من است
ابن‌بریده به نقل از پدرش می‌گوید: رسول خدا(ص) فرمود: «علی منّی وانا منه». (تاریخ دمشق، ج45، ص4۹)
این حدیث را انس بن مالک و قیس بن أبی‌حازم و مطر الاسكاف و دیگران از رسول خدا(ص) درباره آن حضرت نقل كرده‌اند. این تعبیر را رسول خدا(ص) در حدیث صحیح و متواتر منزلت هم استفاده كردند كه «یا علی أنت منّی بمنزلة هارون من موسی».
باید واژه منّی در این روایات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد كه به چه معناست. مرحوم ابن بطریق (متوفی523) درباره این كلمه می‌گوید: مِن دارای چهار وجه و معنی است: 1. برای ابتدای غایت 2. برای تبعیض 3. زائده 4.برای تبیین جنس.
 «من» به معنی ابتدای غایت، صحیح نیست؛ زیرا اگر ابتدای غایت علی(ع) از ابتدای غایت پیغمبر(ص) باشد چگونه امكان دارد عكس آن صحیح باشد. اما به معنی تبعیض هم صحیح نیست، چون مراد پیغمبر(ص) این نیست كه او جزء علی(ع) بوده باشد نه علی(ع) جزء رسول خدا(ص). اما اینكه بگوییم «مِن» اینجا زائده است، معنی زائده آن است كه اگر از كلام حذف شود معنی كلام هرگز تغییر نخواهد كرد، در اینجا چنانچه «من» از هر كدام حذف شود كلام تغییر خواهد كرد. اما اینکه بگوییم «من» در اینجا برای تبیین جنس بوده، صحیح است. پس گفته آن حضرت «علی منّی» یعنی او از جنس من در تبلیغ و وجوب فرض اطاعت او است. (العمدة، ص250)

8.نگاه به چهره علی(ع) عبادت است
عبادت منحصر در این نیست كه انسان، خدا را پرستش كند؛ گرچه پرستش مختص ذات او است، ولی مفهوم عبادت به این منحصر نیست؛ نگاه كردن به كعبه، پدر، مادر و قرآن هم عبادت شمرده شده است. كعبه چیزی جز سنگی بزرگ نیست. اما امیرالمؤمنین(ع) یكی از اولیاء الله الصالحین است كه نگاه كردن به او عبادت الهی به شمار می‌رود.
ابن‌عساكر دمشقی شافعی مذهب به سندی از جابر بن عبدالله انصاری و انس بن مالک و ثوبان و ابوذر غفاری روایت كرده كه رسول خدا(ص) فرمود: «النظر الی علی عبادة» یا «النظر الی وجه علی عبادة». (تاریخ دمشق، ج45، ص270)

برچسب ها :
ارسال دیدگاه