یکی از جنجالی‌ترین اظهارات ظریف در این اجلاس به موضوع حجاب و رفتار حاکمیت با زنان بازمی‌گردد. وی در سخنان خود اذعان کرد: «اگر در خیابان‌های تهران قدم بزنید، می‌بینید که برخی خانم‌ها حجاب بر سر ندارند و باوجود اینکه این اقدام غیرقانونی است اما حکومت تصمیم گرفته است که به زنان فشار وارد نکند. باید بگویم این امر با تلاش آقای پزشکیان و  با رضایت مسئولان عالی ایران انجام گرفته است». این سخنان در حالی مطرح شد که موضوع حجاب در سال‌های اخیر به یکی از مسائل حساس و مناقشه‌برانگیز در ایران تبدیل شده است. اگرچه اظهارات ظریف در این زمینه می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از تلاش او برای ارائه تصویری نرم‌تر از حاکمیت ایران در مجامع بین‌المللی تعبیر شود، اما رویکرد «انتقال مسائل حساس داخلی و انتقال آن به محیط های خارجی» منتقدان خودش را دارد.
در بخش دیگری از اظهارات خود، ظریف به سعید جلیلی، رقیب مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری و از اعضای پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، اشاره کرده و گفته است که «اگر الان جلیلی رئیس‌جمهور بود، احتمالاً منطقه درگیر جنگ بزرگی بود».این ادعا، جدای از بازتاب‌های آن در داخل ایران، مسئله‌ای دیگر را نیز روشن می‌کند: استفاده از تریبون‌های بین‌المللی برای نقد داخلی!
اجلاس داووس، به عنوان یکی از گردهمایی‌های اقتصادی جهان، بستری برای تبادل دیدگاه‌ها در حوزه مسائل کلان اقتصادی و تجاری است. از سوی دیگر، بسیاری از منتقدان بر این باورند این اجلاس به نوعی تبدیل به سکویی برای نمایش نظرات و تبلیغات سیاسی شده است. بنابراین، پرسش اینجاست که آیا اظهارات ظریف با ماهیت و اهداف این اجلاس همخوانی داشته است؟
ظریف، با تکیه بر سابقه دیپلماتیک خود، به خوبی می‌داند مخاطبان داووس عمدتاً به دنبال بحث و تبادل نظر درباره مسائل اقتصادی هستند و نه مناقشات سیاسی داخلی. طرح مسائل داخلی ایران، از جمله موضوع حجاب و انتقاد از رقبای سیاسی، نه‌تنها با ماهیت این اجلاس همخوانی ندارد بلکه می‌تواند جایگاه ایران را نیز در این محافل به حاشیه براند.
واکنش‌های سیاسی در داخل ایران به این اظهارات قابل توجه است. منتقدان، این سخنان را به منزله تضعیف جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی و بهره‌برداری از تریبون‌های خارجی برای نقد داخلی تعبیر کرده‌اند. از دید منتقدان، سخنان ظریف درباره حجاب و جلیلی به نوعی تلاش برای جلب توجه محافل غربی بوده است؛ امری که ممکن است به تشدید اختلافات داخلی منجر شود.
در مقابل، برخی از اصلاح‌طلبان و طرفداران ظریف، این سخنان را تلاشی برای تغییر نگاه منفی جهان به ایران تلقی می‌کنند. آن‌ها معتقدند ظریف با نشان دادن نوعی «انعطاف» در مسائل داخلی، در تلاش بوده فضای بین‌المللی علیه ایران را تلطیف کند. با این حال، این رویکرد نیز منتقدان خود را دارد. برخی بر این باورند چنین اظهاراتی به جای کاهش فشارهای خارجی، ممکن است بهانه‌ای برای دخالت بیشتر کشورهای غربی در امور داخلی ایران فراهم کند.به‌علاوه، در شرایطی که ایران با چالش‌های پرشماری در عرصه سیاست خارجی مواجه است، استفاده از فرصت‌هایی مانند اجلاس داووس برای مطرح کردن مسائل داخلی، به نوعی هدر دادن ظرفیت این تریبون‌ها تلقی می‌شود. در حالی که بسیاری از کشورها از این اجلاس برای جذب سرمایه‌گذاری، تقویت همکاری‌های اقتصادی و پیشبرد دیپلماسی اقتصادی استفاده می‌کنند، اظهارات ظریف نشان‌دهنده نوعی تغییر اولویت‌ها در استفاده از این فرصت‌هاست.سخنان ظریف در داووس ممکن است در کوتاه‌مدت تأثیری مستقیم بر روابط خارجی ایران نداشته باشد، اما در بلندمدت می‌تواند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین پیامدهای این سخنان، تقویت تصورات نادرست درباره یکپارچگی سیاسی ایران در ذهن مخاطبان خارجی است. در شرایطی که انسجام داخلی یکی از عوامل کلیدی در تقویت جایگاه بین‌المللی هر کشور محسوب می‌شود، طرح چنین اظهاراتی می‌تواند به ضرر منافع ملی تمام شود.از سوی دیگر، این اظهارات می‌تواند بهانه‌ای برای برخی کشورهای غربی باشد تا از آن برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران استفاده کنند. طرح موضوعات حساس داخلی در صحنه‌های بین‌المللی معمولاً به تقویت استدلال‌های طرف مقابل در مذاکرات دیپلماتیک منجر می‌شود.
اظهارات محمدجواد ظریف در اجلاس داووس نشان‌دهنده چالشی است که بسیاری از سیاستمداران در عرصه بین‌المللی با آن مواجه هستند: چگونه می‌توان میان منافع ملی و دغدغه‌های داخلی توازن برقرار کرد؟ اگرچه ظریف به عنوان یکی از دیپلمات‌های برجسته ایران در سال‌های اخیر شناخته می‌شود، اما اظهارات اخیر او در داووس به خوبی نشان می‌دهد حتی بهترین دیپلمات‌ها نیز ممکن است دچار اشتباهات راهبردی شوند.در نهایت، باید توجه داشت اجلاس داووس فرصتی برای نمایش توانمندی‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی کشورهاست. استفاده از این فرصت برای مطرح کردن مسائل داخلی نه تنها با ماهیت این اجلاس همخوانی ندارد بلکه ممکن است به تشدید انتقادات داخلی و کاهش اعتبار بین‌المللی منجر شود. شاید بهتر باشد سیاستمداران ایرانی در چنین محافلی به جای پرداختن به مسائل داخلی، بر ارائه تصویری مثبت و امیدوارکننده از ایران تمرکز کنند؛ تصویری که می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در عرصه جهانی کمک کند.

خبرنگار: هادی ذالکی