وصیتی که جامعه امروزرا نجات می‌دهد

امام کاظم(ع) و درس حلم در جهان

وصیتی که جامعه امروزرا نجات می‌دهد

آیت‌الله سیدمجتبی نورمفیدی استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و رئیس پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر


​​​​​​​آستانه تحمل بی‌همتا، ویژگی برجسته امام کاظم(ع) است؛ سرمشقی که پیروان ایشان باید در همه عرصه‌های زندگی از خانواده تا سیاست به کار بندند.
ائمه معصوم(ع) همه فضائل اخلاقی را در حد کمال دارا بودند، اما شرایط هر عصر، وجهی از شخصیتشان را آشکارتر می‌کرد. امام سجاد(ع) با عنوان «زین‌العابدین» شناخته شدند، نه از آن رو که دیگر ائمه(ع) در عبادت مقامی پایین‌تر داشتند، بلکه چون دوران ایشان، نیازمند تجلی بندگی خالصانه بود. امام کاظم(ع) نیز در عصری که خشونت عباسیان اوج گرفته بود، با لقب «کاظم» (فروخورنده خشم) الگوی مطلق حلم و مدارا شدند. این ویژگی، امروز در جهانی که آستانه تحمل در روابط خانوادگی، اجتماعی و حتی سیاسی به حداقل رسیده، نیازمند بازخوانی است.

ماجرای مرد ناسزاگو و پاسخی که تاریخ را متحول کرد
روایت است مردی در مدینه پیوسته به امام کاظم(ع) و امیرالمؤمنین(ع) توهین می‌کرد. برخی اصحاب قصد کشتن او را داشتند، اما امام(ع) مانع شدند و شخصاً به مزرعه‌اش رفتند. با مهربانی پرسیدند: «چقدر ضرر کرده‌ای؟» مرد پاسخ داد: «۱۰۰ دینار». امام بلافاصله ۳۰۰دینار به او دادند و فرمودند: «این سود احتمالی‌ات را هم جبران می‌کند». این رفتار نه تنها آن مرد را شرمسار کرد، بلکه او را به یکی از پیروان وفادار امام تبدیل کرد. جالب آنکه این واقعه برخلاف بسیاری از روایات تنها در منابع شیعی نیامده، بلکه مورخان اهل سنت مانند خطیب بغدادی نیز آن را ثبت کرده‌اند.

راهبردی برای کاهش تنش‌های اجتماعی
امام کاظم(ع) در وصیتی به فرزندانشان فرمودند: «اگر کسی در گوش راستت حرف ناشایستی زد و سپس در گوش چپت انکار کرد و گفت من چیزی نگفتم، عذرش را بپذیر؛ حتی اگر خودت با گوشت شنیده باشی».
این فرمان، تنها یک توصیه اخلاقی نیست، بلکه راهبردی عملی برای کاهش تنش‌های اجتماعی است. امام(ع) می‌خواهند بگویند حتی اگر به گوش خود شنیدی که کسی به تو توهین کرد اما او انکار کرد، بهانه او را بپذیر تا جامعه از گرداب کینه رها شود. اگر امروز این وصیت در خانواده‌ها، فضای مجازی و حتی در رده مسئولان ما اجرا شود، بسیاری از درگیری‌های بی‌پایه که گاه به فروپاشی روابط می‌انجامد، خاموش می‌شود.

پرسش از ما مدعیان پیروی
امروز که برخی شیعیان، گاه بر سر یک شایعه یا سخن نسنجیده، روابط خود را با دیگران قطع می‌کنند، باید پرسید: آیا عزاداری برای امام کاظم(ع) بدون پیروی از سیره حلمی ایشان، ادعایی درست است؟ وقتی در محیط کار یا خانواده، به جای «نشنیده گرفتن» خطاها، به «تمرکز بر اشتباه‌های دیگران» مشغولیم، چگونه خود را پیرو مکتب کاظم آل‌محمد(ع) می‌دانیم؟

امروز ما؛ آزمونی سخت‌تر از دیروز
در سالروز شهادت امام کاظم(ع)، در کنار مراسم عزاداری باید تمرین «حلم» کنیم.
در خانواده: اگر فرزندتان حرف ناخوشایندی زد، با خشم پاسخ ندهید؛ همانند امام(ع)، ابتدا به ریشه مشکل -شاید خستگی یا فشار روحی است- بپردازید.
در جامعه: اگر کسی به شما توهین کرد، پیش از حمله، به دنبال «علت» این خشونت باشید و با خشونت به آن پاسخ ندهید.
در سیاست: با مخالفان، با رفتار بزرگ‌منشانه، رفتار کنید تا شرمسار رفتار و گفتارتان شوند.امام کاظم(ع) ثابت کردند حلم، ضعف نیست؛ سلاحی است که دشمن را به دوست تبدیل می‌کند. در جهان امروز که «خشونت کلامی» به بحرانی جهانی بدل شده، بازخوانی سیره کاظمی همراه با عمل به وصیت ایشان تنها راه نجات فرد و جامعه است.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه