این در حالی است که در سال‌های گذشته حیات جنگل‌های زاگرس در استان‌های کردستان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد با شکار بی‌رویه سنجاب و قاچاق آن‌ها بیش از گذشته در معرض تهدید قرار گرفته است، زیرا سنجاب‌ها نقش مؤثری در رشد و توسعه درختان بومی جنگلی و اکوسیستم زاگرس ایفا می‌کنند و نبودشان می‌تواند جنگل‌ها را به نابودی نزدیک‌تر کند.
سنجاب ایرانی که گونه بومی ایران است، در غرب کشور و محدوده زاگرس، در جنگل‌های بلوط که معمولاً دارای درختان بلند و کهنسال است، زندگی می‌کند. سنجاب‌ها به پنهان کردن دانه بلوط و ذخیره کردن آن‌ها علاقه زیادی دارند؛ آن‌ها میوه‌های بلوط را جمع‌آوری و در شکاف صخره‌ها، درون تنه پوک درختان و به‌خصوص در زیر خاک مخفی می‌کنند اما چون حیوانات فراموشکاری هستند نمی‌توانند همه آن‌هایی را که پنهان کرده بودند پیدا کنند بنابراین دانه‌هایی که در زیر خاک مانده‌اند، در فصل بهار جوانه می‌زنند و درخت‌های جدیدی به وجود می‌آید. از این رو باید گفت اگر سنجاب‌ها از بین بروند بلوط‌های زاگرس نیز از بین می‌رود و این آخر ماجرا نیست زیرا با نابودی جنگل‌ها حدود یک سوم آب فلات ایران هم از بین خواهد رفت.
اما متأسفانه قاچاقچیان گوش شنوایی برای این صحبت‌ها ندارند اگرچه به زعم برخی کارشناسان جرایم ناچیزی که برای این کار در نظر گرفته می‌شود نیز بر تداوم انجام این کار توسط آن‌ها تأثیر گذاشته است، به طوری که در هفته گذشته محیط‌بانان غیور کردستان طی پاتکی که به تعدادی از قاچاقچیان زدند موفق شدند ۲۱۰ بطانه سنجاب ایرانی در شهرستان بیجار را از چنگال آن‌ها ثبت و ضبط کنند. 

قاچاق سنجاب‌ها 
زندی، مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان در توضیح بیشتر این خبر می‌گوید: این محموله سنجاب از زیستگاه‌های استان و در شبکه‌ای گسترده زنده‌گیری و جمع‌آوری شده بود و متخلفان در حال انتقال و قاچاق آن‌ها به دیگر استان‌ها برای فروش بودند که دستگیر شدند. وی از همه دوستداران محیط زیست و حیات وحش درخواست می‌کند به هیچ عنوان گونه جانوری حیات وحش را از قاچاقچیان خریداری نکرده و به عنوان حیوان خانگی نگهداری نکنند زیرا خرید این گونه حیوانات، حیات وحش و محیط زیست را دچار خطرهای جدی می‌کند.

باغبان بی اجر و مزد زاگرس 
حساسیت پیرامون نقش مهم سنجاب‌ها در حفظ جنگل‌های بلوط زاگرس به ویژه در استان کردستان ما را بر آن داشت تا با حسین آخانی، کارشناس محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در این باره به گفت‌وگو بنشینیم.
وی معتقد است: هر آسیبی که به فرم و زیست طبیعی گیاهان و جانوران یک منطقه وارد شود به سرعت تأثیر خود را بر زیست‌بوم آن منطقه خواهد گذاشت که این تأثیرگذاری به ویژه در گروه‌ها و گونه‌های کلیدی پررنگ‌تر خواهد بود.
 آخانی با بیان اینکه جنگل‌های زاگرس زیستگاه اصلی گونه‌های ارزشمند جانوری نظیر سنجاب‌ها هستند اما افراد سودجو این گونه‌ ارزشمند را به عنوان حیوان خانگی زنده‌‌گیری و قاچاق می‌کنند، می‌افزاید: از سنجاب به عنوان باغبان زاگرس نام برده می‌شود زیرا این گونه جانوری با انبار و مخفی کردن بذر درختان به خصوص بلوط در خاک برای فصل زمستان موجب زادآوری درختان در زاگرس می‌شود که با از بین رفتن این گونه ارزشمند، جنگل‌های بلوط نیز دچار مشکلات جدی خواهند شد.
این کارشناس و فعال محیط زیستی ادامه می‌دهد: سنجاب در جنگل‌های بلوط زاگرس یکی از عناصر کلیدی بلوط‌زایی است به عبارتی می‌توان گفت حیات بلوط‌ها و تکثیر آن‌ها به سنجاب‌ها وابسته است به طوری که با جابه‌جایی دانه‌های بلوط یک جنگل‌کاری ارزان و طبیعی را انجام می‌دهد و دانه‌های بلوط را در مناطقی کاشت می‌کند که به طور معمول ممکن است از طریق روش‌های طبیعی امکان‌پذیر نباشد. از طرفی خود دانه بلوط وزن بالایی دارد و اگر به کوه‌های زاگرس نگاه کنید خیلی از درختان بلوط در مناطق سخت‌گذر و غیر قابل دسترس رویش کرده‌اند که نشان می‌دهد بذر آن‌ها توسط انتقال‌دهندگان خاصی مانند سنجاب صورت گرفته است. حتی در برخی استان‌ها سنجاب‌ها به کاشت بذر درختان مثمری نظیر گردو نیز مبادرت می‌کنند که در چرخه تأمین غذایی جامعه نقش بسزایی دارد.

ضرورت برخوردهای قضایی بازدارنده 
وی با بیان اینکه جنگل‌های بلوط با همت شخم‌ زدن‌های گرازها و بلوط کاشتن‌های سنجاب‌ها دهه‌های زیادی است که پایدار مانده، می‌افزاید: از این رو بنا به نقش حائز اهمیتی که این حیوانات در گسترش درختان بلوط در جنگل‌های زاگرس دارند مراجع قضایی باید برخوردهای سختی با قاچاقچیان این گونه حیوانات که علاوه بر اینکه آن‌ها را از زیست طبیعی خود محروم می‌کنند زمینه کاهش رویش درختان بلوط را نیز فراهم می‌کنند داشته باشند زیرا در شرایط فعلی، جنگل‌ها و اکوسیستم‌های طبیعی نقش حائز اهمیتی در زیست انسانی و جانوری دارند و برخوردهای قضایی بازدارنده به ویژه با گروه‌های مافیایی که قاچاق این حیوان را به خارج از کشور نیز انجام می‌دهند می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران تصریح می‌کند: از طرفی وقتی این گونه از حیوانات از بین می‌روند روابط عناصر مختلف یک زیست‌بوم دچار اختلال شده و جنگل‌ها خاصیت انبوه بودن را از دست داده و دچار پراکندگی می‌شوند به ویژه این مسئله در مکان‌های پرشیب و مرتفع که نقش مهمی در پیشگیری از وقوع حوادثی نظیر سیلاب دارند افزایش پیدا می‌کند. از طرفی اکوسیستم زاگرس در حال حاضر شکننده است و کاهش جمعیت حیواناتی نظیر سنجاب، خطر مرگ تدریجی جنگل‌های پوشیده از درختان بلوط را به دنبال خواهد داشت. 

انقراض نسل 
وی خاطرنشان می‌کند: البته جلوگیری از قاچاق سنجاب صرفاً به منافع مرتبط با جنگل‌های زاگرس و درخت‌زایی آن‌ها محدود نمی‌شود بلکه سنجابی که باید لابه‌لای شاخه‌های سبز بلوط در جنگل‌های زاگرس بالا و پایین بپرد اسیر و در قفس گرفتار و افسرده شده و دستمایه بازی و سرگرمی انسان‌های خودخواه می‌شود که تداوم این مسئله حتی انقراض نسل این گونه از حیوانات جونده را در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری و استان‌های مجاور در پی خواهد داشت.آخانی گریزی به نقش حیوانات دیگر در اکوسیستم طبیعی زده و ادامه می‌دهد: در برخی مناطق کشور مثلاً حضور خوک موجب شخم زدن جنگل‌ها می‌شود یا بسیاری از حیوانات دیگر که دارای کرک و پشم هستند با چسبیدن بذرها به بدن‌های آن‌ها و انتقال به مکان‌های دیگر جابه‌جایی بذرها و خودرویشی درختان را انجام می‌دهند. حتی مهم‌تر از این‌ها بعضی از حیوانات خیلی از بذرها را می‌خورند و این بذرها زمانی می‌توانند جوانه بزنند که یک بار از داخل بدن این حیوانات عبور کرده باشند، به عبارتی آنزیم‌هایی که در دستگاه‌های گوارشی این حیوانات وجود دارد به هضم پوسته بذر کمک می‌کند و زمانی که از بدن این حیوانات خارج شده امکان جوانه‌زنی و رویش فراهم می‌شود.