​​​​​​​دیروز خبر نهایی شدن مذاکرات ایران و اوراسیا بر سر موافقت‌نامه تجارت آزاد ۷هزارو۵۰۰ قلم کالا اعلام شد. خبری که با توجه به جایگاه اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند آغازی بر تعمیق روابط تجاری ایران با کشورهای مذکور باشد. از سوی دیگر تعمیق روابط تجاری این کشورها می‌تواند به تسریع در تکمیل و راه‌اندازی کریدور شمال-  جنوب کمک  کند. این کریدور دسترسی کشورهای اوراسیا به سواحل جنوبی ایران را تسهیل کرده و ایران می‌تواند به عنوان مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا مطرح شود که از نظر مسافت و زمان تا 40درصد مسیر را کوتاه‌تر و از نظر هزینه تا 30‌درصد نسبت به مسیرهای سنتی ارزان‌تر است.

موانع بر سر راه توسعه تجاری
نگاهی به آمارها نشان می‌دهد حجم تجارت جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال‌های 1398-1394، حداکثر 4/2  میلیارد دلار بوده و در سال1400 به حدود 5/037 میلیارد دلار رسیده است. تاکنون بیش از 14 موافقت‌نامه با کشورهای عضو این اتحادیه در زمینه بازرگانی منعقد شده است. البته موانعی در توسعه روابط بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا مؤثر بوده‌اند که می‌توان به عدم تطابق نیازهای طرفین، اثرپذیری از تحریم‌ها، ساختار سنتی تولید و صادرات ایران، زیرساخت‌های تجاری و ریلی نامناسب ایران و... اشاره کرد. 

فرصت‌های حذف تعرفه‌ها برای توسعه تجارت و غلبه بر تحریم‌ها
موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با حذف تعرفه‌ها و موانع تجاری بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه، این امکان را به تولیدکنندگان ایرانی می‌دهد که با ارتقای کیفیت محصولات خود بتوانند جایگاه مهمی را در بازار حدود 
200 میلیونی اوراسیا کسب کنند. در شرایط تحریمی اهمیت این موافقت‌نامه‌های ترجیحی چندبرابر می‌شود  و ایران می‌تواند بازارهای صادراتی خود را با متأثر ساختن موانع تعرفه‌ای و رویه‌های ناهمسان بین کشورهای عضو این  اتحادیه گسترش دهد. 

الزامات توسعه روابط تجاری
ایجاد شبکه توزیع کالاهای ایرانی در کشورهای هدف و ضرورت استفاده از ظرفیت نهادهای عمومی نظیر آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی و بخش خصوصی برای ایجاد شبکه توزیع کالاهای ایرانی و فروشگاه‌های زنجیره ای در این کشورها و ایجاد زنجیره ارزش از مبدأ شهرها و روستاهای ایران تا محل فروش در شهرهای مختلف روسیه و سایر کشورهای اوراسیا بر مبنای بازاریابی دقیق، یکی از راهکارهای توسعه روابط ایران با این کشورهاست. از سوی دیگر ایجاد شرکت‌های توسعه و مدیریت صادرات به صورت تخصصی در بخش‌های مختلف نظیر حوزه دارو، تجهیزات پزشکی، قطعات خودرو، صنایع غذایی، محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی و... نیز می‌تواند در توسعه روابط ایران با کشورهای فوق مؤثر باشد.

افزایش متوازن صادرات و واردات با کشورهای اوراسیا
دو نکته مهم درخصوص توسعه روابط تجاری ایران و اوراسیا حائز اهمیت است: نخست اینکه با توجه به اینکه تراز تجاری کشور با کشورهای عضو این اتحادیه منفی بوده است، ازاین‌رو توسعه همکاری با این اتحادیه نیازمند افزایش متوازن صادرات و واردات برای رسیدن به بالانس تجاری است تا امکان تأمین ارز مورد نیاز برای واردات فراهم شود. از سوی دیگر توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه به‌منظور تسویه تراکنش‌های ارزی با ابزارهای مصون از تحریم ضروری است. همچنین امکان استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی ایران و روسیه به‌منظور انجام تبادلات مالی وجود دارد.

خبرنگار: سعید سید حسین‌زاده