فروپاشی نظام سرمایه‌داری از درون

گفت‌وگو با فؤاد ایزدی و مرتضی مکی درباره ورشکستگی دو بانک بزرگ آمریکایی

فروپاشی نظام سرمایه‌داری از درون

رسانه‌های آمریکایی بامداد دوشنبه از تعطیلی دومین بانک بزرگ این کشور تنها دو روز پس از اعلام ورشکستگی بانک «سیلیکون وَلی» در کالیفرنیا خبر دادند.


​​​​​​​مسئولان ایالت نیویورک گفته‌اند  برای حفاظت از نظام مالی و همچنین سپرده‌های مردم، بانک سیگنِچر تعطیل می‌شود و بار مالی آن نیز بر دوش مالیات‌دهندگان نخواهد بود. این بانک در حوزه صنعت ارزهای دیجیتال فعال بود. 
به نوشته «رویترز»، ورشکستگی سیگنچر، سومین فاجعه بانکی بزرگ در تاریخ آمریکاست. روز جمعه نیز بانک سیلیکون‌ولی، با ضرر بیش از ۱۰۰میلیارد دلار ارزش بازار طی دو روز، ناگهان ورشکست و تعطیل شد. (بانک «میوچوال واشنگتن» نیز در زمان بحران مالی سال ۲۰۰۸ ورشکست شده بود) بانک مرکزی ایالات متحده در بیانیه‌ای بسته شدن دومین بانک این کشور را تأیید کرده است. سیلیکون ولی که در سال ۱۹۸۳ تأسیس شد و در سانتا کلارای کالیفرنیا مستقر است اصلی‌ترین بانک وام‌دهنده به استارت‌آپ‌های آمریکایی به شمار می‌آمد. این بانک تا پیش از ورشکستگی شانزدهمین بانک بزرگ ایالات متحده بود. 

ترامپ: به سوی یک رکود بزرگ می‌رویم
این بزرگ‌ترین ورشکستگی بانکی در ۱۴سال گذشته و از زمان بحران بزرگ مالی در سال ۲۰۰۸ در آمریکا به شمار می‌رود. فروپاشی ناگهانی دو بانک یاد شده به جو ناامنی در سیستم مالی ایالات متحده دامن زده است. جو بایدن در نخستین واکنش به این رخداد وعده پیگیری داد و گفت: «مردم و شرکت‌های آمریکایی باید مطمئن باشند سپرده‌های آن‌ها زمانی که نیازشان دارند، در دسترس هستند». در سوی مقابل، رئیس‌جمهور پیشین این کشور، جانشین خود را به خاطر مشکلات اقتصادی مقصر شناخت و رکود بزرگ جدید را پیش‌بینی کرد. دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی خود با نام حقیقت (Truth) نوشت: با اتفاقی که برای اقتصاد ما در حال رخ دادن است و پیشنهادهایی که درباره بزرگ‌ترین و احمقانه‌ترین افزایش مالیات در تاریخ ایالات متحده داده می‌شود، جو بایدن مانند هربرت هوور (رئیس‌جمهور آمریکا بین سال‌های ۱۹۲۹-۱۹۳۳) در عصر مدرن شناخته خواهد شد. وی افزود: ما رکود بزرگ، بسیار بزرگ‌تر و قدرتمندتر از سال۱۹۲۹ خواهیم داشت. به عنوان نشانه، بانک‌ها شروع به سقوط کرده‌اند. رکود بزرگ، بحران اقتصادی جهانی بود که ۲۴اکتبر ۱۹۲۹ با سقوط بازار سهام در ایالات متحده آغاز شد و تا سال۱۹۳۹ ادامه یافت. شهرهای صنعتی بیشترین ضربه را دیدند و ساخت‌وساز تقریباً متوقف شد. قیمت محصولات کشاورزی به‌شدت افزایش یافت و بیکاری گسترده آمریکا را فراگرفت. اقتصاددانان آمریکایی هم هشدار می‌دهند در سال جاری، اقتصاد این کشور به تعبیر آن‌ها با یک توفان بزرگ آسیب خواهد دید. آن‌ها سیاست‌های اشتباه پولی و مالی و تصمیم اشتباه بایدن در بودجه این کشور را در این موضوع دخیل می‌دانند.

نظام مافیا، مشکل اصلی
آشفتگی نظام مالی آمریکا و اعلام تعطیلی دو بانک، موضوعی است که نمی‌توان دربرابر آن بی‌تفاوت بود. یافتن اینکه پشت پرده رخداد چیست، پرسشی مهم است. 
فؤاد ایزدی، کارشناس ارشد مسائل آمریکا در گفت‌وگو با قدس در تشریح تحول می‌گوید: اقتصاد سرمایه‌سالار آمریکا بسیار شکننده است. این نظام بر اساس معادلاتی تنظیم شده که اگر جایی این معادلات درست پیش نرود اتفاقی می‌افتد که در سال 2007و 2008 روی داد. وی تشریح کرد: مقامات آمریکایی آن زمان گفتند اگر کاری نمی‌کردیم فروپاشی اقتصادی روی می‌داد و این درست همان حالت شکنندگی ذاتی نظام سرمایه‌داری غربی است. شرکت‌هایی که این‌گونه دچار مشکل می‌شوند معمولاً با نفوذی که دارند سیاستمداران و افرادی را که وظیفه نظارت بر همین نهادها را دارند می‌خرند و در نتیجه سیاست و ناظری که باید کار خود را انجام دهد هم همراه نظام فاسد می‌شود. ایزدی با بیان اینکه این نظام سبب شده اقتصاد آمریکا تجربه چنین روندهایی را داشته باشد، افزود: در گذشته ایالات متحده ابرقدرتی یکه‌تاز بود به‌خاطر اینکه می‌توانست چالش‌ها و بحران را مدیریت کند. اکنون هم ممکن است چنین اتفاقی بیفتد ولی با گسترده‌تر شدن افول آمریکا زمانی می‌رسد که ساختار اقتصادی آمریکا توان تخلفات روی هم انباشته شده را نداشته و دچار مشکل جدی شود. 
این تحلیلگر درباره تأثیر روندهای خارجی مانند کمک‌های بی‌شائبه اقتصادی و نظامی واشنگتن به اوکراین و تنش تجاری گسترده با چین بر بحران مالی اخیر تصریح کرد: مشکل اصلی، بحث سیاست خارجی نیست. همان‌گونه که گفته شد نظام فاسد است. 
نفوذ پول در نظام آمریکا زیاد است و همین سبب شده سیاستمداران و ناظرانی که باید جلو مشکل را بگیرند توسط خلافکاران خریده می‌شوند و به همین دلیل هر از چند گاهی چنین مشکلاتی را در آمریکا می‌بینیم و این مشکل، ساختاری هم هست. البته به‌طورقطع اشتباه‌ها در حوزه سیاست خارجی هم  بر این روندها اثر می‌گذارد. 

نگرانی آمریکا از تکرار بحران مالی سال 2008
مرتضی مکی، دیگر تحلیلگر مسائل آمریکا هم در این باره معتقد است: ورشکستگی دو بانک بزرگ آمریکایی سبب تداعی بحران مالی سال 2008 و احتمال گسترش آن در ایالات متحده و کل جهان شده و تحلیل‌های مختلفی به دنبال داشته است. وی در این باره توضیح داد: اما حقیقت این است ماجرای اخیر با ورشکستگی بانک لیمن برادرز در سال 2008 که مانند دومینو سبب تعطیلی بسیاری از بانک‌های آمریکایی و اروپایی شد، تفاوت دارد. لیمن برادرز در حوزه مسکن فعال بود و بسیاری از بانک‌های اروپایی در آن سرمایه‌گذاری گسترده‌ای داشتند و همین مسئله سقوط دومینووار را رقم زد، ولی سیلیکون وَلی که گفته می‌شود شانزدهمین بانک بزرگ آمریکایی است در حوزه فناوری و استارت‌آپ فعالیت دارد و سهم سرمایه‌گذران خارجی در آن حدود 3درصد است. از سوی دیگر، دولت آمریکا به سرعت وارد عمل شده و کنترل این بانک را بر عهده گرفته است و تلاش دارد سرمایه مردم را حفظ کند. مکی تصریح کرد: تحلیل‌ها درباره اینکه دلیل ورشکستگی دو بانک آمریکایی چه بوده، متفاوت است اما برخی معتقدند اقدام بانک مرکزی آمریکا که تصمیم گرفته برای کنترل تورم، بهره را افزایش دهد موجب شده سلیکون ولی و سیگنِچر نتوانند تعهدات مالی خود را انجام دهند. سناریو بدبینی این است که این دومینو می‌تواند به دیگر بانک‌های آمریکایی سرایت کرده و رکودی بزرگ این کشور را فرا گیرد. نگاه خوشبینانه هم این است فدرال رزرو این توانایی را دارد که بحران را کنترل کند. ولی اینکه این تحلیل‌ها تا چه حد امکان تحقق دارد به واکنشی بستگی دارد که بازار سهام و دیگر بانک‌های آمریکایی به آن نشان خواهند داد. در روزهای آینده با متغیرهای دقیق‌تری می‌توان پیامدهای این ورشکستگی را تحلیل کرد.
مکی هم تأثیر فاکتورهای خارجی در بحران مالی آمریکا را کم ارزیابی کرده و می‌گوید: این مسائل چندان تأثیرگذار نیست. آنچه بیشتر گفته شد همان افزایش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو بوده است. به‌طور مشخص، ریشه مشکلات به ذات نظام سرمایه‌داری بازمی‌گردد. اینکه خلأ‌هایی در این نظام است که در دوره‌هایی چنین چالش‌هایی ایجاد می‌شود و اگر کنترل نشود مانند سال 2008 می‌تواند بحران گسترده در سرتاسر جهان ایجاد کند.

خبرنگار: مهدی خالدی

برچسب ها :
ارسال دیدگاه