در میزگرد اندیشکده مسئله نقش «آب، به‌روزرسانی خط تولید و عدم شناسایی مزیت کشاورزی» در صنعت غذای خراسان رضوی بررسی شد
ترافیک پروانه‌ها در صنایع غذایی استان
خراسان را به قطب صنعت غذا می‌شناسند. در یک بررسی اجمالی می‌خواهیم بدانیم در شرایط فعلی وضعیت این صنعت در خراسان چگونه است؟استادی/ صنعت غذا به نوعی صنعت پایین‌دست کشاورزی، باغداری و دامداری است. کشاورزی در استان خراسان سابقه طولانی دارد و به همین واسطه صنعت غذای خراسان هم یکی از پرسابقه‌ترین‌ها در کشور است. در بخشی دیگر، صنایع تبدیلی هم به همین واسطه رشد کرده‌اند. با احتساب این وضعیت، محصولات کشاورزی در برخی اقلام دارای جایگاه مناسب در کشورند؛ جو و پنبه اول، چغندر دوم، گوجه سوم، هندوانه چهارم و خربزه اول است.
علیزاده/ البته آمار دقیق‌تر وضعیت استان در صنعت غذا را می‌توان این‌گونه گفت:براساس آخرین آماری که داریم 705فقره پروانه بهره‌برداری در صنعت غذا با سرمایه‌گذاری 25هزار و736میلیارد ریال و اشتغال 39هزار و472نفر صادر شده است.
اگر این پروانه‌ها را نسبت به سایر صنایع در نظر بگیریم؛ 13درصد تعداد، 6/6درصد سرمایه‌گذاری و 19/3درصد اشتغال را شامل می‌شود. پروانه‌های تأسیس از نظر رتبه اشتغال در صنعت غذا نخستین رتبه و در زمینه سرمایه‌گذاری رتبه سوم را دارند.
تولید نوشابه‌های غیرالکلی بالاترین سطح از سرمایه‌گذاری را دارد و سپس کمپوت و کنسرو و... .
همچنین 385فقره در صنعت غذا جواز تأسیس داریم که 33هزارو 928میلیارد ریال میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال 9هزارو 809نفر را فراهم خواهد کرد. این آمار 12درصد تعداد، 3درصد سرمایه‌گذاری و 9/5درصد اشتغال در صنعت را شامل خواهد شد.
همیشه وقتی حرف از چالش‌های یک صنعت می‌شود، پای تحقیق و پژوهش‌های دانشگاهی به میان می‌آید که در مطالعاتی مواردی را به‌عنوان چالش مطرح می‌کنند. با این حال چالش‌های یک صنعت از زبان کارشناسان میانی و دست‌اندرکاران شاید به واقعیت نزدیک‌تر باشد! اینکه صنعت غذا در خراسان رضوی چه چالش‌هایی دارد شاید بتواند ماجرا را برای ما روشن‌تر کند! آیا به‌طور مستقل بررسی شده که ببینیم مهم‌ترین مسائل صنایع غذایی در خراسان چیست؟
علیزاده/ به‌صورت مجزا خیر ولی «نوسازی و بهسازی خطوط تولید» جزو مهم‌ترین مسائلی هستند که صنعت غذا با آن‌ها درگیر است. البته مواردی مثل ساماندهی بنگاه‌های کوچک فعال و نیمه‌فعال و همچنین مسائلی مثل برندسازی و توسعه و تقویت برند همچنان جزو این مسائل قرار دارند!
استادی/ صنعت غذا خصوصی‌ترین بخش صنعت در استان است. اما مثلاً صنایع خودرو خصولتی به‌حساب می‌آید. ماشین‌آلات بخش غذایی مربوط به دهه‌های پیش است چون بخش خصوصی بوده، سرمایه نوسازی نداشته‌اند. این‌ها همه منجر به این شده که شما نتوانید در صنعت غذا آن‌طور که باید و شاید به «نوسازی» برسید.
رضایی / یکی از مسائل ما در صنعت غذایی استان این است که بیش از ظرفیت پروانه صادر شده و در پنج صنعت این اتفاق افتاده است. مثلاً در اوج تولید گوجه ما 800هزار تن تولید داشتیم که اگر آمار تازه‌خوری را کم کنیم حدود 500هزار تن می‌ماند. در صورتی که ظرفیت تولید رب کارخانه‌ها 2میلیون و 400هزار تن است، این موجب می‌شود کارخانه با ظرفیت کامل کار نکند.
136 کارخانه لبنی داریم با تولید یک میلیون و 162هزار تن در سال، در حالی که ظرفیت کارخانه‌ها 2/6 میلیون تن است. البته در یک شیفت کاری این آمار را داریم که نشان می‌دهد کارخانه‌ها با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند.
مسئله دیگر اینکه؛ عمدتاً کارخانه‌های مشهد را درحوالی مشهد سرمایه‌گذاری کرده‌اند. یعنی صنعت غذا براساس مزیت نسبی شهرستان‌ها رشد پیدا نکرده است. به‌طور مثال نیاز داریم صنایع فراوری انار در مکان‌های تولید انار باشد در صورتی که این‌گونه نیست.
علت این پراکندگی و عدم تمرکز به چه چیز برمی‌گردد؟
رادفر/ قانون می‌گوید ما نمی‌توانیم از تقاضای سرمایه‌گذار مبنی بر اینکه در چه صنعتی و در کجا باشد، جلوگیری کنیم. حتی ما نمی‌توانیم اجازه ندهیم! تنها کاری که می‌توانیم بکنیم این است که برای صنایع اشباع شده، کمک و تسهیلات ندهیم.
تسهیلات امسال براساس دو عنوان بازسازی و نوسازی و سرمایه در گردش می‌توانند تخصیص یابند. خیلی‌ها نمی‌توانند تسهیلات دریافت کنند چون محل همان واحد به وثیقه بانک گرفته نمی‌شود. برای صنایع اشباع تسهیلات نمی‌دهند و بقیه هم که مشکل وثیقه دارند. از این 500 جوازی که صادر کردیم حدود 134تا بیش از 60درصد پیشرفت دارند و بقیه کمتر از 60درصد. حدود 230تا هم بین 50 تا 60درصد پیشرفت دارند؛ کار کرده‌اند ولی بر اثر تورم و... ناتمام مانده است.
آیا نمی‌توانیم پراکندگی واحدهای تولیدی صنایع غذایی را سامان دهیم؟
استادی/ شاید درست نباشد که ما جلو مجوز را بگیریم اما می‌توانیم برای کنترل صنعت به سرمایه‌گذار بگوییم ما امتیازات بعدی شامل وام و تسهیلات را به تو نمی‌دهیم و با اختیار خودت این کار را انجام بده. در مواد لبنی پنج برابر ظرفیت استان، ظرفیت تولید داریم. یک زمانی صنعت غذای استان به خاطر دسترسی به بازار آسیای میانه خیلی کار کرده است. در حال حاضر ما دسترسی‌مان به بازارهای آسیایی محدود شده است. در واقع قسمتی از وضعیت فعلی بازار صنعت غذا در استان، به‌خاطر معطل ماندن بازارهای آسیای میانه است.
بخشی از ایرادهای صنایع غذایی در بازار جهانی گران بودن تولید است. برای غلبه بر این ایراد، «زنجیره ارزش» را پیشنهاد می‌دهند. ما در خراسان برای پیشبرد این راهکار چه کرده‌ایم؟
رضایی / درحال حاضر برای هشت زنجیره ارزش پروانه صادر کردیم؛ هفت تا در حوزه تخم‌مرغ و یکی در حوزه گوشت. رب و سیب‌زمینی را هم شروع کرده‌ایم. تقریباً در تمام محصولات غذایی ما این ظرفیت را داریم که زنجیره تشکیل دهیم.
این زنجیره ارزش سبب کاهش قیمت تولید شده یا در نهایت موجب سود بیشتر تولیدکننده شده است؟
رضایی/ در مجموع سبب سود تولیدکننده شده و موجب می‌شود تولیدکننده بتواند شرایط بهتری را برای خط تولید مهیا کند.
استادی/ البته قیمت تکلیفی آن‌قدر پایین است که نگه داشتن روی همان قیمت هم کار سختی است. هر چیزی که سبب شود هزینه تمام‌شده و هزینه فروش بیشتر شود به نفع مملکت است چون قیمت محصول را پایین می‌آورد و مصرف‌کننده منتفع می‌شود و یا درآمد تولیدکننده را بالا می‌برد و سبب سرمایه‌گذاری و اشتغال بیشتر می‌شود.
درباره چالش‌ها حرف زدیم اما می‌خواهم بدانم آیا چالش‌های صنعت غذا برمی‌گردد به حوزه تسهیلات و مجوزها و... یا در عرصه سیاست‌گذاری هم شاهد بدسلیقگی‌ها هستیم. درواقع یک تولیدکننده در چند جبهه باید بجنگد؟
اژدری/ سیاست‌هایی که در رده‌های کشوری مطرح می‌شود وقتی به استان‌ها می‌رسد رنگ می‌بازد. هر دستگاه و سازمانی ساز خودش را می‌زند و حمایت‌ها در آن مقیاسی که در رسانه‌ها عنوان می‌شود نیست. با اینکه پژوهشکده صنایع غذایی قوی در استان داریم، اما حمایت‌های پژوهشی از صنایع و ارتباط بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است؛ دانشجوهای دکترا کار خودشان را انجام می‌دهند در حالی که مشکل صنعت چیز دیگری است. در حوزه سیاست‌گذاری‌ها همین ارزش‌افزوده که اجرا خواهد شد اثرش بر تولیدکننده خیلی زیاد است یا مثلاً افزایش قیمت گاز به پنج برابر. حتی تمام فاکتورهای خرید به دلیل نوسان‌های قیمت‌ها 48 ساعت و 24 ساعت است. با تمام این نوسان‌ها، تولیدکنندگان خُرد مجبورند کار و کاسبی‌شان را جمع کنند. بانک‌ها یک‌دست نیستند؛ ی��ی خوب عمل می‌کند و دیگری بد. هنوز آن ارتباط مفید بین نهادها و تولیدکننده‌ها شکل نگرفته است. هنوز بانک‌ها 27درصد سودشان را می‌گیرند و هنوز محیط زیست جریمه می‌کند.
استادی/ با هر معیاری که حساب کنید صنعت غذای استان افت کرده است. سیاست‌ها در دست استان‌ها نیست. باید چه کنیم؟ نظر من این است که برویم به سمت صنایع کمتر آب‌بر. کشاورز را تشویق کنیم به سمت کشاورزی محصولاتی که مصرف آب کمی دارند. کشاورزی را به هر سمتی ببریم، صنعت خودش را وفق خواهد داد.
اژدری/ یکی از مسائل جدی که صنعت غذا مرتبط با آن است به آب برمی‌گردد. این محدودیت موجب شد مواد اولیه برای کارخانه‌ها تولید نشود. سطح زیرکشت و راندمان برداشت کم و این موجب ممنوعیت برداشت شد. این ممنوعیت‌ها سبب شد حتی در کشت‌هایی مثل گندم و محصولات اصلی هم افت کنیم. در زمینه بهره‌وری باید کار شود. برداشت ما نصف برداشت جهانی و مصرف آب دو برابر است. وظیفه جهاد کشاورزی است که مزیت‌ها را احصا کند.
یعنی تا الان مزیت نسبی ما در کشاورزی خراسان شناسایی نشده است؟
رضایی/ خیر انجام نشده است. حتی این کار را چند نفر از دانشجویان دکترا می‌توانند انجام دهند ولی متأسفانه انجام نشده است. آمایش سرزمینی در زمینه کشاورزی نداریم. اصلاً یکی از دلایلی که رشد نامتوازن انجام شده، نبود همین سند آمایشی است.
بسیاری از موضوعات مثل همین قوانین و... وجود دارد که سازمان‌های استانی را از اعمال نظر و راهبرد خلع ید می‌کند. فکر می‌کنم خودمان موجب شدیم روی مجوزها و... نتوانیم نظر خودمان را بر مبنای نیازهای استانی متمرکز کنیم!
رادفر/البته طرف دیگر ماجرا را هم باید دید؛ به محض اینکه بخواهیم در ارائه مجوزها اعمال نظر کنیم، خرید و فروش مجوزها جاری می‌شود. اما در مجموع اگر کسی بیاید و بخواهد در یک صنعت سرمایه‌گذاری کند ما نمی‌توانیم مانع او شویم. برخی دستورالعمل‌ها را ما در استان تسهیل می‌کنیم و برخی دیگر نمی‌شود. همین الان هم خیلی از کارها را به تشکل‌ها سپردیم. اصلاً صدور جواز تأسیس به دست تشکل‌ها انجام می‌شود، خانه صنعت و معدن این کار را انجام می‌دهد. این مدل هم از خراسان شروع و الگوسازی شد.
برفرض اینکه اگر بخواهیم با دید کارشناسی به سیاست‌گذار کلان پیشنهاد بدهیم برای الگوی کشاورزی و محصولات غذایی، چه پیشنهاد و محصولی می‌تواند صورت پذیرد؟
رضایی / پیشنهادهای ما براساس مزیت نسبی است و حرف برای گفتن داریم. مثل زعفران. انار، انگور و پسته مزیت ما بوده است. شاید بد نباشد اختیارات استانداران افزایش پیدا کند.
استادی/ جهاد کشاورزی یک بخش تحقیقاتی خیلی مفصل دارد که اگر بررسی‌هایشان را اعلام کنند متوجه خواهیم شد که مزیت‌های نسبی استان در زمینه غذا و محصولات کشاورزی چیست؟ اگر آمایش سرزمینی نداریم اما کارهای مختلفی انجام شده که متأسفانه کسی آن‌ها را جمع‌آوری نکرده است.
اگر این پروانه‌ها را نسبت به سایر صنایع در نظر بگیریم؛ 13درصد تعداد، 6/6درصد سرمایه‌گذاری و 19/3درصد اشتغال را شامل می‌شود. پروانه‌های تأسیس از نظر رتبه اشتغال در صنعت غذا نخستین رتبه و در زمینه سرمایه‌گذاری رتبه سوم را دارند.
تولید نوشابه‌های غیرالکلی بالاترین سطح از سرمایه‌گذاری را دارد و سپس کمپوت و کنسرو و... .
همچنین 385فقره در صنعت غذا جواز تأسیس داریم که 33هزارو 928میلیارد ریال میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال 9هزارو 809نفر را فراهم خواهد کرد. این آمار 12درصد تعداد، 3درصد سرمایه‌گذاری و 9/5درصد اشتغال در صنعت را شامل خواهد شد.
همیشه وقتی حرف از چالش‌های یک صنعت می‌شود، پای تحقیق و پژوهش‌های دانشگاهی به میان می‌آید که در مطالعاتی مواردی را به‌عنوان چالش مطرح می‌کنند. با این حال چالش‌های یک صنعت از زبان کارشناسان میانی و دست‌اندرکاران شاید به واقعیت نزدیک‌تر باشد! اینکه صنعت غذا در خراسان رضوی چه چالش‌هایی دارد شاید بتواند ماجرا را برای ما روشن‌تر کند! آیا به‌طور مستقل بررسی شده که ببینیم مهم‌ترین مسائل صنایع غذایی در خراسان چیست؟
علیزاده/ به‌صورت مجزا خیر ولی «نوسازی و بهسازی خطوط تولید» جزو مهم‌ترین مسائلی هستند که صنعت غذا با آن‌ها درگیر است. البته مواردی مثل ساماندهی بنگاه‌های کوچک فعال و نیمه‌فعال و همچنین مسائلی مثل برندسازی و توسعه و تقویت برند همچنان جزو این مسائل قرار دارند!
استادی/ صنعت غذا خصوصی‌ترین بخش صنعت در استان است. اما مثلاً صنایع خودرو خصولتی به‌حساب می‌آید. ماشین‌آلات بخش غذایی مربوط به دهه‌های پیش است چون بخش خصوصی بوده، سرمایه نوسازی نداشته‌اند. این‌ها همه منجر به این شده که شما نتوانید در صنعت غذا آن‌طور که باید و شاید به «نوسازی» برسید.
رضایی / یکی از مسائل ما در صنعت غذایی استان این است که بیش از ظرفیت پروانه صادر شده و در پنج صنعت این اتفاق افتاده است. مثلاً در اوج تولید گوجه ما 800هزار تن تولید داشتیم که اگر آمار تازه‌خوری را کم کنیم حدود 500هزار تن می‌ماند. در صورتی که ظرفیت تولید رب کارخانه‌ها 2میلیون و 400هزار تن است، این موجب می‌شود کارخانه با ظرفیت کامل کار نکند.
136 کارخانه لبنی داریم با تولید یک میلیون و 162هزار تن در سال، در حالی که ظرفیت کارخانه‌ها 2/6 میلیون تن است. البته در یک شیفت کاری این آمار را داریم که نشان می‌دهد کارخانه‌ها با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند.
مسئله دیگر اینکه؛ عمدتاً کارخانه‌های مشهد را درحوالی مشهد سرمایه‌گذاری کرده‌اند. یعنی صنعت غذا براساس مزیت نسبی شهرستان‌ها رشد پیدا نکرده است. به‌طور مثال نیاز داریم صنایع فراوری انار در مکان‌های تولید انار باشد در صورتی که این‌گونه نیست.
علت این پراکندگی و عدم تمرکز به چه چیز برمی‌گردد؟
رادفر/ قانون می‌گوید ما نمی‌توانیم از تقاضای سرمایه‌گذار مبنی بر اینکه در چه صنعتی و در کجا باشد، جلوگیری کنیم. حتی ما نمی‌توانیم اجازه ندهیم! تنها کاری که می‌توانیم بکنیم این است که برای صنایع اشباع شده، کمک و تسهیلات ندهیم.
تسهیلات امسال براساس دو عنوان بازسازی و نوسازی و سرمایه در گردش می‌توانند تخصیص یابند. خیلی‌ها نمی‌توانند تسهیلات دریافت کنند چون محل همان واحد به وثیقه بانک گرفته نمی‌شود. برای صنایع اشباع تسهیلات نمی‌دهند و بقیه هم که مشکل وثیقه دارند. از این 500 جوازی که صادر کردیم حدود 134تا بیش از 60درصد پیشرفت دارند و بقیه کمتر از 60درصد. حدود 230تا هم بین 50 تا 60درصد پیشرفت دارند؛ کار کرده‌اند ولی بر اثر تورم و... ناتمام مانده است.
آیا نمی‌توانیم پراکندگی واحدهای تولیدی صنایع غذایی را سامان دهیم؟
استادی/ شاید درست نباشد که ما جلو مجوز را بگیریم اما می‌توانیم برای کنترل صنعت به سرمایه‌گذار بگوییم ما امتیازات بعدی شامل وام و تسهیلات را به تو نمی‌دهیم و با اختیار خودت این کار را انجام بده. در مواد لبنی پنج برابر ظرفیت استان، ظرفیت تولید داریم. یک زمانی صنعت غذای استان به خاطر دسترسی به بازار آسیای میانه خیلی کار کرده است. در حال حاضر ما دسترسی‌مان به بازارهای آسیایی محدود شده است. در واقع قسمتی از وضعیت فعلی بازار صنعت غذا در استان، به‌خاطر معطل ماندن بازارهای آسیای میانه است.
بخشی از ایرادهای صنایع غذایی در بازار جهانی گران بودن تولید است. برای غلبه بر این ایراد، «زنجیره ارزش» را پیشنهاد می‌دهند. ما در خراسان برای پیشبرد این راهکار چه کرده‌ایم؟
رضایی / درحال حاضر برای هشت زنجیره ارزش پروانه صادر کردیم؛ هفت تا در حوزه تخم‌مرغ و یکی در حوزه گوشت. رب و سیب‌زمینی را هم شروع کرده‌ایم. تقریباً در تمام محصولات غذایی ما این ظرفیت را داریم که زنجیره تشکیل دهیم.
این زنجیره ارزش سبب کاهش قیمت تولید شده یا در نهایت موجب سود بیشتر تولیدکننده شده است؟
رضایی/ در مجموع سبب سود تولیدکننده شده و موجب می‌شود تولیدکننده بتواند شرایط بهتری را برای خط تولید مهیا کند.
استادی/ البته قیمت تکلیفی آن‌قدر پایین است که نگه داشتن روی همان قیمت هم کار سختی است. هر چیزی که سبب شود هزینه تمام‌شده و هزینه فروش بیشتر شود به نفع مملکت است چون قیمت محصول را پایین می‌آورد و مصرف‌کننده منتفع می‌شود و یا درآمد تولیدکننده را بالا می‌برد و سبب سرمایه‌گذاری و اشتغال بیشتر می‌شود.
درباره چالش‌ها حرف زدیم اما می‌خواهم بدانم آیا چالش‌های صنعت غذا برمی‌گردد به حوزه تسهیلات و مجوزها و... یا در عرصه سیاست‌گذاری هم شاهد بدسلیقگی‌ها هستیم. درواقع یک تولیدکننده در چند جبهه باید بجنگد؟
اژدری/ سیاست‌هایی که در رده‌های کشوری مطرح می‌شود وقتی به استان‌ها می‌رسد رنگ می‌بازد. هر دستگاه و سازمانی ساز خودش را می‌زند و حمایت‌ها در آن مقیاسی که در رسانه‌ها عنوان می‌شود نیست. با اینکه پژوهشکده صنایع غذایی قوی در استان داریم، اما حمایت‌های پژوهشی از صنایع و ارتباط بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است؛ دانشجوهای دکترا کار خودشان را انجام می‌دهند در حالی که مشکل صنعت چیز دیگری است. در حوزه سیاست‌گذاری‌ها همین ارزش‌افزوده که اجرا خواهد شد اثرش بر تولیدکننده خیلی زیاد است یا مثلاً افزایش قیمت گاز به پنج برابر. حتی تمام فاکتورهای خرید به دلیل نوسان‌های قیمت‌ها 48 ساعت و 24 ساعت است. با تمام این نوسان‌ها، تولیدکنندگان خُرد مجبورند کار و کاسبی‌شان را جمع کنند. بانک‌ها یک‌دست نیستند؛ ی��ی خوب عمل می‌کند و دیگری بد. هنوز آن ارتباط مفید بین نهادها و تولیدکننده‌ها شکل نگرفته است. هنوز بانک‌ها 27درصد سودشان را می‌گیرند و هنوز محیط زیست جریمه می‌کند.
استادی/ با هر معیاری که حساب کنید صنعت غذای استان افت کرده است. سیاست‌ها در دست استان‌ها نیست. باید چه کنیم؟ نظر من این است که برویم به سمت صنایع کمتر آب‌بر. کشاورز را تشویق کنیم به سمت کشاورزی محصولاتی که مصرف آب کمی دارند. کشاورزی را به هر سمتی ببریم، صنعت خودش را وفق خواهد داد.
اژدری/ یکی از مسائل جدی که صنعت غذا مرتبط با آن است به آب برمی‌گردد. این محدودیت موجب شد مواد اولیه برای کارخانه‌ها تولید نشود. سطح زیرکشت و راندمان برداشت کم و این موجب ممنوعیت برداشت شد. این ممنوعیت‌ها سبب شد حتی در کشت‌هایی مثل گندم و محصولات اصلی هم افت کنیم. در زمینه بهره‌وری باید کار شود. برداشت ما نصف برداشت جهانی و مصرف آب دو برابر است. وظیفه جهاد کشاورزی است که مزیت‌ها را احصا کند.
یعنی تا الان مزیت نسبی ما در کشاورزی خراسان شناسایی نشده است؟
رضایی/ خیر انجام نشده است. حتی این کار را چند نفر از دانشجویان دکترا می‌توانند انجام دهند ولی متأسفانه انجام نشده است. آمایش سرزمینی در زمینه کشاورزی نداریم. اصلاً یکی از دلایلی که رشد نامتوازن انجام شده، نبود همین سند آمایشی است.
بسیاری از موضوعات مثل همین قوانین و... وجود دارد که سازمان‌های استانی را از اعمال نظر و راهبرد خلع ید می‌کند. فکر می‌کنم خودمان موجب شدیم روی مجوزها و... نتوانیم نظر خودمان را بر مبنای نیازهای استانی متمرکز کنیم!
رادفر/البته طرف دیگر ماجرا را هم باید دید؛ به محض اینکه بخواهیم در ارائه مجوزها اعمال نظر کنیم، خرید و فروش مجوزها جاری می‌شود. اما در مجموع اگر کسی بیاید و بخواهد در یک صنعت سرمایه‌گذاری کند ما نمی‌توانیم مانع او شویم. برخی دستورالعمل‌ها را ما در استان تسهیل می‌کنیم و برخی دیگر نمی‌شود. همین الان هم خیلی از کارها را به تشکل‌ها سپردیم. اصلاً صدور جواز تأسیس به دست تشکل‌ها انجام می‌شود، خانه صنعت و معدن این کار را انجام می‌دهد. این مدل هم از خراسان شروع و الگوسازی شد.
برفرض اینکه اگر بخواهیم با دید کارشناسی به سیاست‌گذار کلان پیشنهاد بدهیم برای الگوی کشاورزی و محصولات غذایی، چه پیشنهاد و محصولی می‌تواند صورت پذیرد؟
رضایی / پیشنهادهای ما براساس مزیت نسبی است و حرف برای گفتن داریم. مثل زعفران. انار، انگور و پسته مزیت ما بوده است. شاید بد نباشد اختیارات استانداران افزایش پیدا کند.
استادی/ جهاد کشاورزی یک بخش تحقیقاتی خیلی مفصل دارد که اگر بررسی‌هایشان را اعلام کنند متوجه خواهیم شد که مزیت‌های نسبی استان در زمینه غذا و محصولات کشاورزی چیست؟ اگر آمایش سرزمینی نداریم اما کارهای مختلفی انجام شده که متأسفانه کسی آن‌ها را جمع‌آوری نکرده است.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
ترافیک پروانه‌ها در صنایع غذایی استان
-
«روزنامه قدس» میزبان نشست روابط عمومیهای آستان قدس رضوی
-
خیابانخوابی همراهان بیمار در بیرجند
-
دریافت مالیات از خانهها و خودروهای لوکس منتظر ابلاغ از تهران
-
اعطای «نشان عالی وقف» به استاد مؤید
-
566 واحد تولیدی غیرفعال در خراسان رضوی
-
یادواره «رفیق خوشبخت ما» در خراسان جنوبی برگزار می‌شود
-
جریمه ۱۱۴ میلیون تومانی قاچاق موتورسیکلت
