ضرورت یادگیری مهارت تصمیم‌گیری

زندگی سالم

ضرورت یادگیری مهارت تصمیم‌گیری

اکرم شاهد، مشاور خانواده

همه ما در طول روز، دائم در حال تصمیم‌گیری هستیم. مثلاً اینکه امروز ساعت 6 صبح بیدار شویم یا ساعت 10؛ امروز ناهار پلومرغ بخوریم یا خورشت قیمه؛ عصر ورزش کنیم یا نکنیم و حتی تصمیمات مهم‌تری مانند اینکه تصمیم به ازدواج بگیریم یا نه. به عبارتی می‌توانیم بگوییم به فرایندی که در ذهن انجام می‌شود تا از بین چند گزینه موجود، یک گزینه انتخاب شود، تصمیم‌‌گیری گفته می‌شود. موفقیت و پیشرفت ما تحت تأثیر مستقیم تصمیم‌هایمان قرار دارد. برای تصمیم‌گیری درست، منطقی و خوب در موقعیت‌‌های حساس و مهم زندگی، باید راه و روش آن را بلد باشیم و بتوانیم از تصمیمات گذشته‌مان درس بگیریم.
تصمیم‌گیری از جمله مهم‌ترین مهارت‌های زندگی است که مسیر و هدف زندگی انسان را مشخص می‌کند. در واقع موفقیت و پیشرفت‌های ما در نتیجه‌ تصمیم‌گیری‌های خوب و شکست‌ها و سرخوردگی‌ها در نتیجه‌ انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌های نادرست اتفاق می‌افتد.

انواع تصمیم‌گیری
1- تصمیم‌گیری بر اساس ندای درونی و برداشت شخصی: این نوع تصمیم‌گیری بیشتر برای تصمیمات ساده یا سریع مناسب‌‌‌تر است.
2-تصمیم‌گیری بر اساس منطق و شواهد: برای تصمیمات پیچیده‌‌‌تر و مهم‌تر باید با روشی منطقی‌تر که متناسب با دلایل، شواهد و جمع‌بندی اطلاعات است، اقدام کرد.
3-ترکیب مدل 1 و 2: بعضی مواقع ترکیبی از هر دو(هم ندای درونی و هم اطلاعات موجود) می‌تواند ما را به بهترین تصمیم ممکن برساند. برای مثال در زمان تصمیم‌گیری برای ازدواج، می‌توانیم علاوه بر احساس و ندای درونی خود درباره صحیح بودن انتخاب، با شناخت جامع طرف مقابل و طی کردن مراحل تصمیم‌گیری منطقی، بهترین انتخاب را داشته باشیم.
لازم است بدانیم در هنگام تصمیم‌گیری، اغلب با این چالش‌ها روبه‌رو هستیم:
-اغلب تعدادی گزینه وجود دارد و ما برای انتخاب هر کدام از آن‌‌ها دچار تعارض و تردید می‌شویم.
مسلماً در زمان تصمیم‌گیری هر قدر با گزینه‌های بیشتری روبه‌رو باشیم تصمیم‌گیری کار سخت‌تری می‌شود. بنابراین بهتر است در همان ابتدای کار گزینه‌های پیش‌رو را محدود کنیم و در واقع از بین بهترین گزینه‌ها انتخاب کنیم.
-زمان مناسب برای تصمیم‌گیری را نمی‌دانیم، اینکه آیا می‌‌توانیم آن را به تعویق بیندازیم؟
-پذیرش مسئولیت انتخاب‌ها و تصمیمات می‌تواند فکر و ذهن ما را درگیر کند.
-گاهی ذهن ما در انتخاب بهترین تصمیمات دچار خطای شناختی می‌شود.
-ممکن است بین تصمیم‌گیری با ندای درونی و تصمیم‌گیری منطقی مردد شویم.
-گاهی پیش می‌آید تصمیمی را می‌گیریم و برخلاف آن عمل می‌کنیم و بعد دچار احساس گناه می‌شویم.
برای اینکه بتوانیم یک تصمیم‌گیری منطقی با کمترین احتمال خطا داشته باشیم، باید مراحلی را طی کنیم:
1.مسئله خود را دقیق مشخص کنید. برای مثال: ازدواج با فلان فرد.
2.جمع‌آوری اطلاعات و بررسی تمامی مزایا و معایب تصمیم و وزن‌دهی هر کدام از نظر فرد
(صفر تا 10). برای مثال: مزایا شامل تناسب خانوادگی و اقتصادی(7)، وضعیت مالی خوب(6)، ظاهر آراسته(5) - معایب شامل ضعف در تدین(10)، عدم رعایت ادب(9)، تحصیلات کم(6).
3.ارزیابی مزایا و معایب و وزن آن‌ها
4.تصمیم‌گیری بر اساس سنگینی مزایا و معایب. برای مثال در اینجا، وزن مزایای طرف مقابل، 18 و وزن معایب 25 است، در نتیجه به نظر می‌آید بهتر است پیوند ازدواج با این فرد اتفاق نیفتد.
5.ارزیابی تصمیم گرفته شده در آینده و بررسی درس‌هایی که می‌توان از این انتخاب گرفت.
یادمان باشد بزرگ‌ترین مانع تصمیم‌گیری درست این است که خودتان را به خاطر اشتباه‌های گذشته سرزنش کنید. زندگی کردن با تشویش و پشیمانی بابت تصمیمات اشتباه گذشته به توانایی تصمیم‌گیری سریع و مؤثر شما در آینده آسیب می‌رساند. بنابراین به جای تمرکز بر اشتباه‌های گذشته قاطعانه تصمیم بگیرید و هنگامی که تصمیمتان را به سامان رساندید دیگر به گذشته فکر نکنید.