صنعت نشر؛ گره‌ها فراوان، امیدها فراوان‌تر

صنعت نشر؛ گره‌ها فراوان، امیدها فراوان‌تر

حسین سعیدی/ مدیرعامل به‌نشر(انتشارات آستان قدس رضوی)


​​​​​​​کتاب مهم‌ترین محصول فرهنگی است و باوجود سیاه‌نمایی‌هایی که درباره سرانه مطالعه می‌شود و البته با وجود گران شدن کتاب- مثل همه چیزهای دیگر- باز هم کتاب و مطالعه طرفداران پرشمار خود را دارد و خوشبختانه همچنان می‌تواند موج‌آفرینی و اثرگذاری در حیات فرهنگی جامعه داشته باشد. 
در سال‌های گذشته بدنه انقلابی نشر کشور ناظر به وضع موجود و با نگاه به وضع مطلوب، افق‌هایی را برای صنعت نشر کشور ترسیم کرده و گام‌های اجرایی تحقق این اهداف را نیز در دستور کار قرار داده‌اند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم قطار نشر کشور در راستای تحقق اهداف ترسیم شده، سرعت گرفت و در چند مورد، اتفاقات مهم و ارزشمندی در این زمینه رخ داد.
  بی‌شک بحث «کاغذ» به عنوان ماده اولیه تولید کتاب و تولید کاغذ ایرانی باکیفیت و با قیمت مناسب از مهم‌ترین مسائل صنعت نشر کشور است که در دولت سیزدهم و با همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز تلاش‌های خانه کتاب و ادبیات ایران، گام‌های مؤثر و خوبی در این زمینه برداشته‌شد. گرچه کاغذ همچنان گران است و کار ناشران را کاغذ وارداتی راه می‌اندازد، اما تقویت شبکه داخلی تولید و توزیع کاغذ از گره‌های کور صنعت نشر بود که تا حدی باز شد و امید می‌رود در آینده نزدیک شاهد تحولات اساسی‌تری در این زمینه باشیم.
  توجه به ظرفیت فضای مجازی و تقویت زیرساخت‌های فروش و عرضه کتاب در فضای مجازی گرچه با اهرم کرونا آغاز شد، اما برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صورت مجازی، از اقدامات ضروری و درستی بود که با آزمون و خطا آغاز و با استقبال چشمگیر اهالی کتاب به یک ضرورت تبدیل و سبب شد بخش مجازی فروش برای همیشه به نمایشگاه کتاب تهران افزوده شود.
  در زمینه فعالیت نمایشگاهی، علاوه بر تولد مبارک نمایشگاه مجازی، تجربه مدل‌های جدید اجرای نمایشگاه همچون نمایشگاه‌های یکپارچه که با اصل قرار دادن موضوع و محتوا و حذف ناشران، انتخاب کتاب را تسهیل کرده، از اقدامات مثبت اخیر است. در این روش نیروی انسانی تمرکز خود را  به جای غرفه‌داری بر مشاوره تخصصی کتاب معطوف می‌کند و تجربه خرید آگاهانه‌تر و مطلوب‌تری برای مخاطب رقم می‌خورد.
  بی شک کتاب‌فروشی‌ها یکی از ارکان اصلی و مهم صنعت نشر هستند و هر کتاب‌فروشی یک پدیده فرهنگی به حساب می‌آید. تعدد و رونق کتاب‌فروشی‌ها حکایت از نبض تپنده و زنده فرهنگ دارد و برای بخش فرهنگی هر دولتی، حفظ و توسعه کتاب‌فروشی‌ها مهم و ضروری است. راه‌اندازی سامانه مجازی فروش کتاب ویژه کتاب‌فروشی‌ها از آن دست اقداماتی است که در بلندمدت آثار و برکات خود را نشان خواهد داد. گسترش پیشخوان فروش به وسعت ایران ضمن به‌روز شدن کتاب‌فروشی‌ها با اقتضائات زمان، دامنه مشتریان کتاب‌فروشی‌ها را نیز افزایش داده و سهم و بهره کتاب‌فروشی‌ها را در رویدادهای بزرگ کتابی مانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب بالا می‌برد.
  افزایش کمی و کیفی تبلیغات کتاب‌محور در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و نیز بیشتر شدن برنامه‌های تبلیغی و ترویجی حوزه کتاب در رسانه‌ها و فضای مجازی از دیگر اقدامات شایسته قدردانی است. راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی کتاب و تمرکز بر فعالیت خبری منسجم در یک خبرگزاری ویژه کتاب حکایت از عزم جدی دولت در افزایش فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی در کشور دارد. گرچه همچنان سهم کتاب در برنامه‌های صدا و سیما ناچیز و مایل به صفر بوده و ساخت فیلم، سریال، مستند، مسابقه و جنگ‌های کتاب‌محور از آرزوهای محقق نشده این حوزه است.
  صرف‌نظر از حمایت‌ها و برنامه‌های صنفی مرتبط با پدیدآورندگان که مهم و قابل قدردانی است اما به نظرمی‌رسد در موضوع «شناسایی، پرورش و به صحنه آوردن نویسندگان جوان و بااستعداد و نیز حفظ خط فکری و معنوی آن‌ها در دراز مدت بر اساس سازوکارهای کارآمد» اقدام مهم و اثربخشی صورت نگرفته است.
- پالایش محتوایی بازار نشر نیز از آن دست اقداماتی است که ورود جدی و با برنامه فعالان فرهنگی دولتی و غیردولتی را می‌طلبد. این ساماندهی  به‌خصوص در بخش کتب ترجمه و از آن مهم‌تر در بخش کتب ترجمه‌ای کودک و نوجوان به‌شدت احساس می‌شود. برنامه‌ریزی و اقدام در بحث ترجمه معکوس و صادرات کتاب از حلقه‌های مهم نشر است که تا تحقق آرمان‌های مطلوب فاصله زیادی دارد.
  ساماندهی تعداد زیاد ناشران و وضع قوانین دقیق و سختگیرانه، ایجاد نظام رده‌بندی ناشران و نویسندگان و تحول مدیریتی در بخش ناشران دولتی نیز از کارهای بر زمین مانده نشر کشور است.
درباره صنعت نشر کشور و مسائل حوزه کتاب، کتاب‌فروشی و کتاب‌خوانی به عدد صفحات کاغذهای تولید شده حرف برای گفتن وجود دارد؛ از تدوین نظام محتوایی نشر تا ایجاد سازوکارهایی برای حمایت از کتابفروش‌ها، توجه به بخش گرافیک و تصویرگری، حل مشکلات بخش موزعان، صنعت چاپ و ماشین‌آلات و فناوری‌های مرتبط با چاپ و بحث مهم آموزش در همه بخش‌های صنعت نشر هر یک نظام مسائل خاص خود را دارند که در این مجال فرصت طرح بحث درباره همه آن‌ها نیست. در این میان مهم این است زنجیره محترم نشر، تغییر و رشد را احساس کند و متوجه شود دولت برای حل مسائل بنیادین این حوزه عزم جزم و جدی دارد. در هر حال گره‌ها، فراوان و البته امیدها فراوان‌تر است.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه