امسال از میان 106 فیلم متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر 51 فیلم‌اولی حضور داشتند که در نهایت ۲۲ فیلم در بخش سودای سیمرغ، ۱۲ فیلم در بخش نگاه نو و چهار فیلم در بخش انیمیشن با یکدیگر رقابت کردند. علاوه بر حضور پرشور فیلم اولی‌ها در این دوره اما شیوه انتخاب و نوع داوری‌ها سبب شد صدای اعتراض عده‌ای از فیلمسازان بلند شود. سازندگان فیلم‌های «بی‌بدن» و «آپاراتچی» نسبت به عدم حضور فیلمشان در بخش سودای سیمرغ اعتراض داشتند و آن را کم‌اعتنایی به فیلم‌اولی‌ها تلقی کردند. 
کاظم دانشی، فیلم‌نامه‌نویس «بی‌بدن» نسبت به راه نیافتن فیلمش در بخش سودای سیمرغ گفته بود شبی که قرار بود این فیلم در میان فیلم‌اولی‌ها باشد ‌خواستیم فیلم را از جشنواره خارج کنیم ولی گفتند سوار کشتی شده‌اید و نمی‌توانید خارج شوید. هر چه گفتیم سال آینده سوار کشتی می‌شویم، گفتند نه، کشتی سوراخ می‌شود!
قربانعلی طاهرفر، کارگردان فیلم «آپاراتچی» هم عنوان «فیلم‌اولی» را از چالش‌های اساسی برای کارگردان‌هایی دانست که نخستین فیلم خود را می‌سازند و گفته بود: وقتی این عنوان به کارنامه کارگردانی مهر می‌خورد که می‌خواهد نخستین فیلمش را بسازد تعابیری ناخواسته در ذهن‌ها ایجاد می‌شود و فکر می‌کنند با ناپختگی‌هایی در کارگردانی مواجه می‌شوند. ضمن اینکه با بودجه‌های کلانی که برای ساخت یک فیلم مورد نیاز است، اعتماد به فیلم‌اولی سخت است و ریسک بالایی می‌طلبد.
با وجود این بسیاری از فیلم‌اولی‌های این دوره از جشنواره با حمایت‌های ارگانی ساخته شدند و فیلم‌های قابل قبولی هم بودند. 

 دفاع از تقسیم‌بندی‌ها
سودای سیمرغ برای فیلم‌اولی‌ها مهم است؛ چرا که حضور در این بخش برایشان گذر از یک مرحله داوری دیگر به شمار می‌رود. از سوی دیگر حضور یک فیلم در بخش سودای سیمرغ سبب می‌شود تمام عوامل آن فیلم داوری شوند یعنی فیلم‌هایی که در سودای سیمرغ نبوده‌اند، نه موزیک، نه تدوین، نه بازی‌ها، نه جلوه‌های ویژه و نه هیچ کدام از شاخه‌های دیگرشان مورد قضاوت قرار نمی‌گیرد.
در فجر چهل‌ودوم همه دعواها بر سر فیلم‌هایی بود که به سودای سیمرغ نیامدند اما حاشیه‌های پیرامون نبودن «بی‌بدن» بیشتر شد و با وجود اینکه وزیر ارشاد هم به ماجرا ورود کرد و قول داد این فیلم در بخش اصلی داوری شود اما دبیر جشنواره زیر بار نرفت و از تقسیم‌بندی فیلم‌ها توسط هیئت انتخاب جشنواره در دو دسته سودای سیمرغ 
و نگاه نو حمایت کرد. از میان 12 فیلم‌اولی در این دوره از جشنواره تنها چهار فیلم‌ «پرویزخان»، «مجنون»، «تمساح ‌خونی» و «نپتون» به بخش سودای سیمرغ راه یافتند. 
با وجود اینکه در فهرست فیلم‌اولی‌ها چند اثر قابل تأمل دیگر هم بودند که جایشان در بخش سودای سیمرغ خالی بود اما محمدرضا عباسیان یکی از اعضای هیئت انتخاب، این اعتراض را ناحق دانسته و تأکید کرده بود آیین‌نامه جشنواره اعلام می‌شود و فیلمسازان پس از خواندن شرایط، فیلمشان را به دبیرخانه ارسال می‌کنند پس باید به قواعد زمین بازی احترام بگذارند. 
به گفته عباسیان، برخلاف سال گذشته که همه فیلم‌ها در بخش داوری سودای سیمرغ حضور داشتند ولی امسال بخش «نگاه نو» به عنوان بخشی مجزا برای انتخاب بهترین کارگردان اولی به جشنواره اضافه شد و از میان 12 فیلم‌اولی در بخش «نگاه نو» با توجه به محدودیت فیلم‌های بخش سودای سیمرغ چهار فیلم از این فهرست به بخش رقابت اصلی راه یافتند.
اگرچه تعدادی از فیلم‌های «نگاه نو» از سوی مخاطبان و منتقدان بهتر از فیلم‌های «سودای سیمرغ» ارزیابی و امتیازدهی شدند اما به گفته عباسیان، این نظر هیئت انتخاب جشنواره بوده است.

 اهمیت نسل جدید فیلمسازان
رضا درستکار، منتقد سینمایی که عضو هیئت انتخاب سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر بوده با بیان اینکه فیلم‌های این دوره از جشنواره را ندیده است، دلیل آن را نگاه سیاست‌زده دبیر و هیئت انتخاب این دوره دانسته و به خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه امسال فیلم‌های سفارشی و تبلیغاتی پرشماری در جشنواره حضور داشتند که دغدغه بازگشت سرمایه ندارند و شکست آن‌ها در گیشه محتمل است.
او اضافه می‌کند: تلاش ما در برگزاری دوره‌های گذشته جشنواره فیلم فجر این بود که منطبق با استانداردها و اصول جشنواره‌های جهانی باشد ولی چقدر جشنواره فیلم فجر در سال‌های اخیر با استانداردهای جهانی مطابقت داشته است؟ حتی دبیر و وزیر هم در انتخاب فیلم‌ها دخالت داشتند! 
این منتقد سینمایی با بیان اینکه هیئت انتخاب جشنواره فیلم فجر باید افرادی دارای درجه علمی و اعتبار اجتماعی باشند، خاطرنشان می‌کند: چقدر باندبازی و ارتباطات در انتصاب هیئت انتخاب این دوره از جشنواره دخالت داشته است؟ متأسفانه در اکوسیستم جشنواره فیلم فجر دست می‌برند به همین دلیل شکل برگزاری جشنواره مورد انتقاد و اعتراض اهالی سینما و سینمادوستان است.
درستکار یادآور می‌شود: من سال‌ها در مجله فیلم، قلم زدم و سالی نبوده که جشنواره را دنبال نکنم یا فیلم‌ها را نبینم ولی این دو سال چه اتفاقی در برگزاری جشنواره فیلم فجر رخ داده که دیگر تمایلی برای تماشای فیلم‌ها نداریم؟ حتی اگر جناحی و حزبی هم کار می‌کنند، دست‌کم بهترین افراد جناح خودشان را وارد ماجرا کنند نه اینکه آن‌ها را هم کنار بگذارند.
او درباره اینکه رویه کم‌اعتنایی به فیلم‌اولی‌ها چه تأثیری در تمایل فیلمسازان جوان برای حضور در دوره‌های بعدی جشنواره دارد؟ می‌گوید: بارها رهبر معظم انقلاب در سخنانشان به اهمیت جوان‌گرایی اشاره داشته‌اند ولی مدیران در عمل جور دیگری رفتار می‌کنند. هیئت انتخاب این دوره با دیدگاه‌های فسیل شده دست به انتخاب آثار زدند در حالی که نسل جدید و جوان در تمام جهان رهبران فکری جوامع هستند. 
وی تأکید می‌کند: باید به نسل جوان اهمیت داد چون هم بااستعداد و باانگیزه هستند و هم مناسبات مافیایی قدیمی‌ها را ندارند که وامدار هم باشند. نسل جدید، سینما را بهتر می‌فهمد، میزانسن را می‌شناسد، با مفاهیم و مبانی جدید سینمای جهان آشناست و نگاه زیباتر و بهتری به جهان دارد، باید از ظرفیت آن‌ها در سینمای ایران بهره برد.

خبرنگار: زهره کهندل