​​​​​​​همچنان که امام باقر(ع) در فرازی از زیارت عاشورا می‌فرماید: «مُصیبَهً ما أعظَمَها وَ أعظَمَ رَزیَّتَها فِی الاِسلامِ وَ فِی جَمیعِ السَّماواتِ وَ الأرضِ». مصیبت عاشورا مصیبتی است که در آسمان و زمین بزرگ‌تر از آن وجود ندارد. این تأیید و تأکید از دیگر ائمه اطهار(ع) نیز ذکر شده و در سیره‌شان به آن پرداخته‌اند. با مرور آنچه بر این خاندان مبارک رفته و رخدادهایی که مسلمانان تجربه کرده‌اند، ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا مصیبت امام حسین(ع) بزرگ‌ترین مصیبت است و ائمه اطهار(ع) با کدام متر و معیار این میزان را تعیین کرده‌اند و از دیگر سو، تأمل در این نکته نیز ضروری است که چرا پس از هزارو400 سال هنوز برای امام حسین(ع) مجلس عزا بر پا می‌کنیم؟ در ادامه، حجت‌الاسلام عبدالکریم پاک‌نیا، استاد حوزه و پژوهشگر سیره اهل‌بیت(ع) به این پرسش‌ها  پاسخ می‌دهد.

با تکبیر صاحب تکبیر را کشتند
حجت‌الاسلام پاک‌نیا با اشاره به اینکه معیار در بزرگی مصیبت، حقانیت است نه فجیع بودن، می‌گوید: از منظر فرهنگ اسلامی، معیار در بزرگی مصیبت، تعداد کشتگان یا فجیع‌تر بودن نیست، بلکه قیمت و ارزش انسان‌هایی است که مصیبت می‌بینند. در مصیبت عاشورا انسان‌های ارزشمندی شهید شدند که با هیچ کس قابل مقایسه نیستند. در آیات قرآن نیز بیان شده معیار بزرگی مصیبت، حق بودن آن است که گاهی حتی کشتن یک شتر موجب عذاب الهی شده و بسیاری از اهل باطل گرفتار قهر الهی می‌شوند و یا اذیت پیامبر(ص) سبب لعن ابدی و گرفتار شده در عذاب خوارکننده می‌شود. در واقعه عاشورا مردی با یارانش بسیار ناجوانمردانه کشته شد که حجت خدا روى زمين، امام عصر خويش و پاک‌ترین انسان بود و برای احیای حق و مبارزه با ظلم و ستم قیام کرده بود؛ پس مصیبت بزرگی برای عالم است. محتشم کاشانی در این خصوص گفته است: «ترسم جزاى قاتل او چون رقم زنند/ يک باره بر جريده رحمت قلم زنند/ ترسم كزين گناه، شفيعان روز حشر/ دارند شرم، كز گنه خلق دم زنند».
وی ادامه می‌دهد: در مصیبت عاشورا مردمى كه ادعاى مسلمانى داشتند و به ظاهر نماز مى‌خواندند و قرآن تلاوت مى‌كردند، تكبيرگويان به جنگ با جگرگوشه پيغمبرشان برخاستند و این، قلب تمام خوبان عالم را به درد می‌آورد. به گفته شاعر عرب «وَ يُكَبِّرُونَ بِأَنْ قُتِلْتَ، وَ إِنَّما/قَتَلُوا بِكَ التَّكْبِيرَ وَ التَّهْليلَا» هنگامى كه تو را كشتند، تكبير گفتند، ولى در حقيقت با كشتن تو تكبير و تهليل (لا إله إلّاالله) را كشتند». پس عظمت مصيبت و مظلوميت حضرت سیدالشهدا(ع) همیشه با گريه و سوگوارى همراه خواهد بود.

شهادت تنها بازمانده اصحاب کسا
این استاد حوزه و دانشگاه یادآور می‌شود: وقتی حادثه عاشوراى سال61 هجرى رخ داد، شعله‌اى بر جان‌ها زد و سوگ و ماتم را قرين خود کرد؛ همراه با درس‌هاى بزرگ آزادگى و آرمان‌خواهى و دفاع از شرف و اعتقاد تا پاى جان. عمق فاجعه به اندازه‌‌اى بود كه از روز عاشورا مراسم سوگوارى و اشک و ماتم بر آن حضرت و ياران پاكبازش آغاز شد و همچنان ادامه دارد و تا واپسين لحظات عمر دنيا ادامه خواهد داشت. چرا كه به فرموده رسول خدا(ص) «به يقين شهادت حسين(ع) حرارتى در دل مؤمنان ايجاد خواهد كرد كه هرگز خاموش نخواهد شد».
حجت‌الاسلام پاک‌نیا تصریح می‌کند: با شهادت امام حسین(ع) آخرین شخص اصحاب کسا یعنی خامس آل‌عبا از این دنیا پر کشید و آن نعمت عظما از دسترس مردم خارج شد. امام صادق(ع) در این مورد فرمود: «روز شهادت امام حسین(ع) از تمام ایام مصیبتش بزرگ‌تر است، زیرا اصحاب کسا که کریم‏ترین مخلوقات و شریف‏ترین آن‌ها نزد خدا بوده پنج‌تن هستند. رفتن امام حسین(ع) از دنیا به‌مثابه این بود تمام اصحاب کسا از دنیا رفته‌‏اند؛ چنان‌که بقای آن حضرت همچون بقای جمیع آن‌ها بود. بنابراین روز شهادت آن حضرت ازنظر مصیبت، از تمام ایام بزرگ‌تر است. ضمن اینکه افرادی که همراه سیدالشهدا(ع) بودند مانند حضرت عباس(ع)، جناب علی اکبر(ع)، حبیب و... با اینکه جمعیت اندکی داشتند ولی افرادی مؤمن، وفادار و پاکباخته‌ بودند که در دنیا نظیر نداشتند و در پیروی از امام خویش ذره‌ای کوتاهی نکردند. گواه روشن اين حقيقت، سخن امام حسین(ع) در شب عاشورا در وصف ياران خود است كه فرمود: «من يارانى بهتر از اصحاب خود سراغ ندارم و اهل‏بيتى نيكوكارتر و پایبندتر به وظيفه خويشاوندى از اهل بيتم نمى‏شناسم».

مصیبت امام حسین(ع) عظیم‌ترین مصیبت‌های عالم
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه در عاشورا حرمت خاندان پیامبر(ص) شکسته شد، توضیح می‌دهد: تا زمان حماسه عاشورا به هیچ زنی از خاندان پیامبر(ص) بی‌احترامی نشده بود. برای همین زينب كبرى(س) در خطبه تاريخى‌اش خطاب به کوفیان فرمود: «چگونه مى‌توانيد اين لكه ننگ را پاک كنيد؟ واى بر شما آيا مى‌دانيد چه جگرى را از محمد(ص) شكافتيد؟ چه پيمانى را گسستيد؟» علاوه بر آن در مصیبت امام حسین(ع) اتفاقاتی در جهان رخ داد که در هیچ مصیبتی دیده نشده بود. 
ظهور اين‌گونه حوادث خارق‌العاده در چنان حادثه مهمی، تعجب‌آور نيست، زيرا ممكن است خداوند براى نشان دادن عظمت اين حوادث، چنين دستوراتى را به عالم تکوین بدهد. همان‌گونه كه در تاريخ پيامبران الهى، نمونه‌هايى از آن ديده مى‌شود. ابن عساكر، دانشمند نامدار مسلمان تاريخش مى‌نويسد: «ابوقبيل مى‌گويد هنگامى كه امام حسين(ع) شهيد شد خورشيد چنان گرفت كه ستارگان نيمه روز ظاهر شدند، به‌گونه‌اى كه گمان كرديم قيامت بر پا شده است». ذهبى، دانشمند معروف اهل سنت هم می‌نویسد: «چون حسين(ع) به شهادت رسيد تا هفت روز نور خورشيد بر ديوارها به صورت زرد مى‌تابيد و بعضى از ستارگان با بعضى ديگر برخورد كردند... و آفاق آسمان تا 6ماه سرخ گونه بود».

گستردگی ابعاد مظلوميت امام حسين(ع) و يارانش
حجت‌الاسلام پاک‌نیا با بیان اینکه مصیبت امام حسین(ع) عظیم‌ترین مصیبت‌های عالم است، می‌گوید: گستردگی ابعاد مظلوميت امام حسين(ع) و يارانش با آن همه عظمت در زمین و آسمان، مصیبت را خیلی عمیق‌تر می‌کند، زیرا مظلومیت در يک بعد نبود بلكه ابعاد گوناگونى از مظلوميت در حادثه كربلا ديده مى‏شود. دعوت كردن امام و بى‏وفايى به آن حضرت، كشتن میهمان، بستن آب به روى آن حضرت و ياران و زنان و كودكان اهل‏بيت او، جنگ نابرابر 30هزار نيروى مجهز در برابر 72تن، كشتن كودک شيرخوار، حمله به كودكان و زنان، آتش زدن خيمه‏ها، تاختن اسب بر پيكر شهدا، سرها را بالاى نيزه بردن، جلوگيرى از دفن پيكر شهيدان، اسارت زنان و كودكان آل‌پيغمبر(ص) و گرداندن آن‌ها در شهرهاى مختلف و جهات ديگر مظلوميت، همه از ويژگى‏هاى اين حادثه است كه آن را از حوادث مشابه ديگر جدا مى‏کند. پس ما هم با عاشوراییان همنوا می‌شویم و در فرازی از زیارت عاشورا می‌خوانیم «يا اباعَبْدِاللهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِيَّةُ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتِ  الْمُصيبَةُ بِكَ عَلَيْنا وَعَلى  جَميعِ اهْلِ الْإِسْلامِ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتْ مُصيبَتُكَ فِى السَّمواتِ، عَلى  جَميعِ اهْلِ السَّموات» اى اباعبدالله(ع) به‌راستى بزرگ شد سوگوارى تو و گران و عظيم شد مصيبت تو بر ما و بر همه اهل اسلام و گران و عظيم شد مصيبت تو در آسمان‌ها بر همه اهل آسمان‌ها.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان