این بازار یکی از کهن‌ترین بازارهای سرپوشیده ایران با وسعت حدود ۳۰هکتار است که در سال ۱۳۷۷ از سوی سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۰۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

راسته بازارها
بازار سنتی همدان شامل بخش‌های مختلف از جمله راسته بزازها، راسته زرگرها و… است. از شاخص‌ترین آثار بازار همدان می‌توان به مسجد جامع اشاره کرد. همچنین بازار همدان شامل کاروانسراهای تجاری مانند کاروانسرای گلشن و شریفیه است.
این بازار به ۳۸ راسته از جمله زرگرها، کفش‌دوزها، دباغخانه، مسگرها، صندوق‌سازها و... و ۲۶ کاروانسرا مجهز است که بناهای مختلف در آنجا مانند مسجد، چایخانه، حمام و زورخانه جلوه خاصی به این بازار بخشیده است.
برخی از این راسته بازارها به خاطر نوع فعالیتی که دارند مشهور شده‌اند که از جمله می‌توان به راسته بازار قنادها اشاره کرد و یا به نام بانی‌شان مانند بازار زنگنه و بازار حسین‌خانی شناخته می‌شوند.

معماری بازار بزرگ همدان
بازار همدان از گرد هم آمدن سراها، راسته‌ها، گره‌ها، میدان‌ها، حجره‌ها و مسجد جامع، مسجد پیغمبر(ص) و شاهزاده حسین تشکیل شده است. بازارهای بزرگ در ایران معمولاً به صورت مسقف ساخته می‌شدند و در آن‌ها انواع و اقسام حرفه و مشاغل، مشغول داد و ستد بودند. بازار بزرگ همدان نیز چنین است البته با توجه به گسترش بازار، تمام قسمت‌های آن مسقف نیست.
بخش مسقف از گنبدهای مختلفی تشکیل شده که میان هر گنبد، یک الوار چوب به عنوان پایه قرار گرفته است.
بازار قدیمی همدان در طول تاریخ محل تأمین بسیاری از مایحتاج مردم شهر بوده و اگرچه با گذر زمان بسیاری از شغل‌های سنتی به دست فراموشی سپرده شده و اغلب راسته‌های نامبرده تغییر کاربری داده‌اند اما وجه سنتی بازار همچنان حفظ شده و قدم زدن در آن تداعی‌کننده تاریخ مردمان این کهن شهر است.

احیا و مرمت بازار 
یکی از برنامه‌هایی که در اولویت میراث فرهنگی و شهرداری همدان قرار گرفته مرمت و نوسازی بازار سنتی همدان است که بخشی از آن انجام شده و بخشی هم اینک در دستور کار قرار دارد.
رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری همدان در این باره گفت: مطالعات خوبی در سال گذشته در خصوص احیا و مرمت بازار تاریخی شهر همدان در اولویت قرار گرفت و با انعقاد قراردادی با توجه به اولویت‌سنجی که داشتیم مرمت راسته بازار سمسارخانه به طول ۱۵۰متر در دستور کار قرار گرفته است.
احسان صباغی افزود: در این راستا چند فاکتور مد نظر بود و جداره‌سازی ضلع شرقی خیابان اکباتان را شروع کردیم.
وی ادامه داد: یکی از علت‌های معطوف شدن فعالیت‌ها در این منطقه به دلیل نزدیک بودن این بازار به تپه هگمتانه است؛ چراکه ثبت جهانی تپه هگمتانه در دستور کار یونسکو قرار گرفته است.
صباغی خاطرنشان کرد: همچنین این قسمت یکی از قدیمی‌ترین بازارهای منتهی به اکباتان است و به دلیل قرارگیری فرش همدان در آن مورد توجه بوده؛ چراکه این بازار در سال‌های گذشته به عنوان باراندازهای اصلی انتقال فرش در اقصی نقاط کشور فعالیت داشته است.
وی اظهار کرد: بنابراین از سال گذشته مرمت آن شروع و آواربرداری، ایزولاسیون و عایق‌کاری سقف‌ها انجام شده و آجرها و مصالح ضعیف و مشکلدار نیز در حال مرمت است.
صباغی افزود: امسال بر اساس مطالعات مشاور، کانال‌های زیرساختی، مرمت جداره‌ها و سقف، تغییر مصالح کف و کف‌سازی راسته سمسارخانه در دستور کار قرار گرفته است.
گفتنی است بیشتر کاروانسرا‌های بازار همدان از سال گذشته مرمت شده یا در حال مرمت هستند.
در ادامه این مرمت‌ها شهرداری همدان در راستای پرونده ثبت جهانی هگمتانه اقدام‌هایی انجام داده که به اعتقاد برخی کارشناسان میراث فرهنگی در زمره اقدام‌های خوب در هماهنگی فرادستگاهی با هدف ثبت جهانی پرونده هگمتانه – همدان است.

بازار در مسیر ثبت جهانی
شهردار همدان در این خصوص گفت: مسیر ۲کیلومتری بازار همدان که در مسیر ثبت جهانی هگمتانه است و سال گذشته جداره‌سازی و ساماندهی بازار همدان آغاز شده اکنون در حال انجام اقدام‌های مرمتی است.
سیدمسعود حسینی درباره ساماندهی بافت تاریخی این شهر در راستای جهانی شدن هگمتانه افزود: در خصوص اقدام‌های شهرداری همدان در راستای ثبت جهانی هگمتانه، شهرداری همدان از سال‌ها پیش اقدام به جداره‌سازی خیابان بوعلی کرده بود. در این دوره نیز شورای اسلامی شهر و مدیریت شهری با تأکید بر همین رویکرد به فعالیت پرداختند و ساماندهی و جداره‌سازی خیابان بوعلی با جدیت آغاز شد و در حال حاضر جداره‌سازی خیابان بوعلی، میدان امام خمینی(ره) و خیابان اکباتان انجام شده که دقیقاً در راستای ثبت جهانی هگمتانه است.شهردار همدان گفت: همچنین از سال گذشته شهرداری همدان در خصوص جداره‌سازی و ساماندهی مسیر ۲کیلومتری بازار همدان که در مسیر ثبت جهانی هگمتانه است شروع به فعالیت کرده و هم‌ اکنون نیز پیمانکار در حال انجام اقدام‌های مرمتی است، به طوری‌ که این اقدام‌ها از راسته سمسارخانه با ۱۴ میلیارد تومان اعتبار از سال گذشته شروع و امسال نیز برای بازار همدان اعتباراتی برای مرمت و بازسازی در نظر گرفته شد.