به گزارش رواق، نویسنده این کتاب کوشیده به پژوهش درباره شخصیت خواجه نصیر از منظر بینش و کنش‌های تمدنی او بپردازد و تصویری کمتر کاویده شده از خواجه را نمایان کند.
خواننده کتاب می‌تواند با شرایط تاریخی ظهور خواجه به عنوان یک قهرمان اندیشه آشنا شود و بینش تمدنی او و چگونگی اجرایی کردن آن را در ساخت رصدخانه مراغه که کنش تمدنی است، بخواند و از نقش او در ایجاد تحول در جریان کلان مدیریت علم در تمدن اسلامی آگاه شود.
اثر پیش رو درراستای تعمیق بحث‌های تمدنی و تقویت فضای گفتمانی و جریان‌سازی در ساحت تمدن، با هدف بازخوانی پیشینه تمدن اسلامی و نگاهی تمدن‌پژوهانه به بافتار کوشش‌های شیعی در استمرار تمدن اسلامی در دوره مغول به‌ویژه اندیشه‌ها و کنشگری‌های تمدنی خواجه نصیرالدین طوسی نگاشته شده است. این اثر در پنج فصل تألیف شده؛ پس از بیان کلیات پژوهش در فصل نخست، در دومین فصل با عنوان «تأثیر تحول‌های تمدنی بر فراهم آمدن شرایط ظهور منجی در جهان اسلام تا هجوم مغولان» پس از بیان تحول‌های تمدنی جهان اسلام تا هجوم مغولان، مهم‌ترین تحول‌های جامعه شیعه تا هجوم مغولان تشریح و وضع تمدنی جهان اسلام از آغاز حمله مغول تا سقوط بغداد بررسی شده و وضع جامعه شیعه پس از هجوم مغولان مورد اشاره قرار گرفته است.
سومین فصل از کتاب حاضر به «تأثیر محیط تربیتی و زیستی بر برخورداری خواجه از شخصیت یک قهرمان اندیشه تمدنی» اختصاص یافته و به فضای تربیتی عمومی و اختصاصی، کارنامه دانش و بینش تمدنی خواجه تا پیش از هجوم مغولان و ویژگی‌های اجتماع تمدنی از منظر خواجه نصیر پرداخته است. نویسنده در فصل بعدی، به «کمیت و کیفیت کنش‌های تمدنی خواجه نصیرالدین پس از پایان حمله مغولان با فتح بغداد» می‌پردازد و ضمن بیان کنش‌های تمدنی خواجه در جامعه اسلامی، به کنش‌های خواجه نصیرالدین طوسی پس از پایان فتح بغداد اشاره کرده و حضور تمدنی در نظام سیاسی مغولان پس از فتح بغداد را مورد توجه قرار داده، همچنین پس از بیان کنش‌های تمدنی خواجه نصیرالدین طوسی، تکاپوهای اجتماعی او در ساحت تمدنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در فصل پنجم و آخر کتاب حاضر که به «شناخت تحول‌های مدیریتی جریان علم در تمدن اسلامی با اقدامات خواجه نصیرالدین طوسی» پرداخته شده، دوره‌های پیدایش جریان علمی و رونق شکوفایی بررسی و وضعیت جریان‌های حاکم بر علم از نیمه سده پنجم تا هفتم هجری تبیین و تأثیر اقدمات خواجه نصیرالدین طوسی بر بخشی از جریان علم در تمدن اسلامی تشریح شده است.
سپس، مؤلف ویژگی‌های دو مدیریت بیرونی و درونی حاکم بر علم در عصر خواجه نصیر را برشمرده و به تحول در شرایط علمی اشاره و شخصیت خواجه نصیر با دیوانسالاران دیگر (بر پایه نظریه قهرمان به قرائت سیدنی هوک) مقایسه شده است.