روایت خدمات متقابل رمان و مذهب در «آفتابگرفتگی»
رمان و مذهب چه نسبتی با هم دارند و آیا این دو ساحت میتوانند با یکدیگر سازگار شوند؟ امیر خداوردی که هم داستاننویس است و هم تحصیلات حوزوی و دینی و فقهی دارد، در کتاب «آفتابگرفتگی: جستارهایی درباره رودررویی مذهب و رمان در ایران معاصر» در قالب 10جستار، از وجوه تفاوت و اشتراک رمان و مذهب و نوع مواجهه مذهب با رمان در ایران معاصر نوشته و ادبیات داستانی ایران را از این منظر بررسی کرده و به رویکردهای مذهبیون و دینداران به رمان پرداخته است. جستارهای کتاب «آفتابگرفتگی» شامل تجربههای شخصی و واقعی و مطالعات نظری امیر خداوردی درباره مواجهه مذهب و رمان در ایران معاصر است و از همین رو در این کتاب، مباحث نظری درباره رویارویی رمان و مذهب، نه بهشیوهای خشک و آکادمیک بلکه با نقلی داستانگونه طرح شدهاند و روایتهای شخصی نویسنده در این مورد با مباحث نظری تلفیق شده است. همین ویژگی سبب میشود مخاطبان عادی و غیرمتخصص در مباحث نظری در موضوعات مورد بحث در کتاب «آفتابگرفتگی» هم بتوانند با این کتاب بهراحتی ارتباط برقرار و مباحث آن را دنبال کنند.
امیر خداوردی در «آفتابگرفتگی» نتیجه مطالعات فقهی و دینی و مطالعاتش درباره رمان، بهویژه رمان ایرانی و تأملاتش در این حیطهها را در 10جستار ارائه داده است.
در جستارهای دهگانه کتاب از رویکردهای گوناگون مذهبیون به رمان سخن رفته است. در این اثر، هم به وجوه مشترک رمان و مذهب پرداخته شده و هم به تفاوتهای این دو عرصه.
خداوردی در کتاب «آفتابگرفتگی» دو دیدگاه متضاد درباره عرصه رمان را معرفی و بررسی میکند: یکی دیدگاه آن دسته از مذهبیون که با رمان مخالفاند و آن را مغایر با دین میدانند و دیگری، دیدگاه مذهبیونی که رویکردی مثبت به رمان دارند و آن را یکسره متضاد با دین نمیدانند.
آنچه در نهایت در «آفتابگرفتگی» مدنظر است، چنانکه در مقدمه نویسنده بر این کتاب نیز تأکید شده، نشان دادن خدمات متقابل رمان و مذهب است چراکه بهاعتقاد نویسنده «تعالی و ارتقای ادبیات داستانی در گرو فهمیدن و بهرسمیتشناختن یکی از مهمترین عناصر سیاسی – اجتماعی و روانی ما یعنی مذهب است، همچنان که تعالی و ارتقای اندیشه مذهبی در گرو درک واقعیتهای جهان امروز است که بهمدد رمان و داستان پدید میآید». چیستی رمان یکی از موضوعاتی است که در کتاب «آفتابگرفتگی» به آن پرداخته شده است. در این اثر، بهاقتضای بحث، به آثار گوناگون ادبیات داستانی ایران و نیز متون دینی و مباحث فقهی ارجاع داده شده است. در معرفی این کتاب آمده:«امروز شاید قدری غریب به نظر برسد اگر بدانیم اولین مترجم بخشی از رمان مشهور بینوایان به زبان فارسی یک روحانیِ مجتهد بودهاست. شیخ ابراهیم زنجانی، مجتهد آزادیخواه و تجددخواه، حدود ۱۲۰سال پیش در میانه حکومت استبدادی مظفرالدین شاه چنان شیفته رمان شد که آن را بخش جداییناپذیر تجدد خواند. سفارش داد رمان را برایش بفرستند و بعدها خودش فصل ژان والژان را هم از ترکی به فارسی برگرداند. رمان نزد او ابزار استبدادستیزی و ظلمستیزی شد، ابزار آگاهیبخشی».
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها