در این ایام، شایسته است همگان در عظمت مقام این دو شخصیت بزرگ اسلام بیندیشند و خود را مزین به فضائل، مکارم و اخلاق نیک آن دو عزیز و محبوب خدا کنند. 40 چهارشنبه را میهمان کلمات گهربار و حیات‌بخش حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) هستیم و همراه خوانندگان، شرح یک حدیث رضوی را در گفت‌وگو با اساتید حوزه و دانشگاه بررسی خواهیم کرد. 
شرح حدیث این هفته را در محضر استاد و پژوهشگر حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا حصاری هستیم تا از جام معرفت کلمات رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم.

در آستانه دهه کرامت قرار داریم. با عرض تبریک ایام، درباره عظمت مقام حضرت فاطمه معصومه(س) در کلمات امام رضا(ع) برای خوانندگان عزیز رواق بفرمایید.
بنده هم این ایام را به همه شیعیان و پیروان خاندان عصمت و طهارت(ع) تبریک و تهنیت عرض می‌کنم. امیدوارم به برکت ذکر فضائل این خوبان و محبوبان درگاه الهی، خداوند متعال خیر و برکتش را بر همه شیعیان به‌خصوص مردم کشور عزیزمان ایران نازل بفرماید. در مورد سؤالی که پرسیدید باید عرض کنم در میان فرزندان پسر امام موسی کاظم(ع) هیچ‌کدام همسنگ امام رضا(ع) نبودند و در میان دخترانشان، به قول محدث گرانقدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) طبق آنچه در جلد 2 منتهی‌الامال آمده «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آن‌ها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی کاظم(ع) معروف به حضرت معصومه(س) است».
آن بانوی ملکوتی و باعظمت، مقامی رفیع داشتند که ائمه معصومین(ع) از ایشان با عظمت تجلیل و تکریم کرده‌اند، به‌طوری که حتی پیش از ولادت پدر بزرگوارشان، نام ایشان بر زبان بعضی از ائمه طاهرین(ع) آمده و از مقام والای ایشان سخن گفته‌اند. امام صادق(ع) در روایتی که در جلد 6 بحارالانوار آمده، فرمودند: «بانویی از فرزندان من به نام «فاطمه» دختر موسی، در آنجا رحلت می‌کند که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند».
امام رضا(ع) در زیارت‌نامه‌ای که از آن حضرت برای خواهر بزرگوارشان نقل شده به شرافت نسبی حضرت معصومه(س) و نسبت ایشان با چهارده معصوم(ع) اشاره فرمودند که از جمله آن موارد «بنت رسول‌الله» و «بنت ولی‌الله» و «اخت ولی‌الله» و «عمة ولی‌الله» است؛ این امر را می‌توان سرچشمه سایر فضائل و کمالات معنوی و روحانی آن بانوی آسمانی دانست.

درباره مقام عبادت و شفاعت حضرت معصومه(س) نیز نکاتی بفرمایید.
ارتباط با خداوند متعال، با دعا، نیایش و عبادت برقرار می‌شود. نمونه‌هایی از عبادت و راز و نیاز حضرت معصومه(س) با خداوند متعال که در آخرین روزهای عمر شریفشان در قم با آن‌ها قرین بود و 17 روز ادامه داشت در روایات نقل شده و در سفینة البحار آمده است. آن حضرت با تأسی و الگوبرداری از پدر و مادر بزرگوارشان، بسیاری از اوقات شبانه‌روز خود را به مناجات، عبادت، خضوع و خشوع در پیشگاه پروردگار مهربان می‌گذراند. گر چه این مدت از لحاظ زمانی کوتاه بود، ولی نمونه‌ای از یک عمر عبودیت و بندگی و دل بریدن از غیر خدا بود.
درباره مقام شفاعت آن حضرت باید عرض کنم شفاعت، موهبتی الهی است که خداوند به هر کسی که او را شایسته ببیند، عطا می‌کند. اگر خداوند به افرادی مقام و حق شفاعت را اعطا کند، این امر بیانگر شایستگی و مقام والای آن‌هاست و نشان می‌دهد پذیرش شفاعتِ آن‌ها، نوعی تکریم و تعظیم آن‌ها محسوب می‌شود.
از جمله کسانی که در روایات به شفیعه بودن ایشان تصریح شده، حضرت فاطمه معصومه(س) است. در شفاعت آن حضرت، همین بس که دو امام معصوم(ع) به آن اشاره فرموده‌اند. براساس روایتی که در مستدرک الوسائل نقل شده، امام صادق(ع) فرمود: با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند. همچنین در متن زیارت‌نامه‌ای که امام رضا(ع) برای زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) به سعد قمی آموزش داده‌اند، مطالب بسیار مهم و فضائل کم‌نظیری برایشان بیان شده که از جمله در قسمتی از این زیارت‌نامه به موضوع شفاعت ایشان اشاره فرموده‌اند: یا فاطمة اشفعی لی فی الجنة،‌ ای فاطمه معصومه، برای من نزد خداوند متعال در بهشت شفاعت کن.

اهل بیت(ع) به‌خصوص امام رضا(ع) درباره زیارت حضرت معصومه(س) در قم چه توصیه‌ای دارند؟
اهل بیت عصمت و طهارت(ع) توجه و عنایت مخصوصی به آن حضرت داشته‌اند و شیعیان را به زیارت آن حضرت سفارش کرده‌اند. در بحارالانوار نقل شده امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پاسخ پرسش سعد بن سعد از زیارت فاطمه(س)، دختر امام کاظم(ع) فرمود: «هر کسی او را زیارت کند، بهشت برایش خواهد بود». همین‌طور از امام جواد(ع) نقل شده: «هر که قبر عمه‌ام را در قم زیارت کند، بهشت برای او است». امام رضا(ع) نیز فرموده است: «هر که معصومه(س) را در قم زیارت کند، مانند آن است مرا زیارت کرده است».
همچنین امام صادق(ع) فرموده است:  خدا را حرمی است و آن مکه است، پیامبر(ص) را حرمی است و آن مدینه است، امیرالمؤمنین(ع) را حرمی است و آن کوفه است و برای ما حرمی است و آن قم است و در آن خانمی از فرزندان من به نام فاطمه دفن خواهد شد، هر که او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود.
یکی از تأکیدات مهم این احادیث، زیارت حضرت معصومه(س) «عارفاً بحقها» است، یعنی زیارت با شناخت و درک مقام و عظمت آن حضرت و علم به شأن و بزرگی او. از خداوند متعال مسئلت دارم توفیق زیارت با معرفت آن حضرت را به همه ما عطا کند. همچنین به همه ما این توفیق را بدهد تا بتوانیم شخصیت آن بانوی معصومه و ملکوتی را بهتر بشناسیم و به دیگران بشناسانیم.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان