به دلیل مصرف بیرویه آب وپديده فرو نشست
چهره تاریخی اصفهان ترک برداشت
اصفهان- فرونشست زمین در اصفهان همانند یک بیمار سرطانی، در حال پیشروی است و اگر جلو آن گرفته نشود، تمام اصفهان درگیر آن خواهد شد.
روز ششم فروردین ماه امسال، نشستی به طول ۱۲ متر در مسیر خیابان میر روی خط لوله قدیمی یک هزار و ۲۰۰ میلیمتری فاضلاب و جنب پل ایجاد شده است.
این نخستین نشست زمین در استان اصفهان در سال ۱۴۰۳ است آن هم در شرایطی که در سال ۱۴۰۲ نیز شاهد نشستهای فراوان در خیابانهای اصفهان بودیم.گرچه برخی افراد این نشستها را در پارهای از اوقات به پوسیدگی شبکه توزیع آب نسبت میدهند اما بنا بر گفته مدیرکل امور زمینشناسی اصفهان و مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان این موضوع به خطری مربوط میشود که بیش از دو سال است در نصف جهان بسیار جدیتر شده یعنی همان خطر فرونشست!
متأسفانه فرونشست چند سالی است که بر چهره آثار باستانی نیز خدشه وارد کرده به گونهای که مدیرکل سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی اصفهان درباره گستردگی فرونشست در میدان نقشجهان معتقد است: اگر با ادامه روند فعلی، آب به کف آبخوان برسد، میدان نقشجهان ۴۶ سانتیمتر فرونشست غیرمتقارن خواهد داشت.
بنا بر آمار منتشره در شهر اصفهان افزون بر ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در پهنههای فرونشستی آن زندگی میکنند و در مراکز جمعیتی اطراف آن، بیش از ۴۰۰ بنا و بافت تاریخی ثبت شده که تمام آنها در پهنهها و زونهای فرونشست قرار گرفتهاند. در واقع میتوان گفت بیش از نیمی از بافتهای تاریخی ارزشمند شهر اصفهان در زونهای فرونشستی جای گرفتهاند. این بافتها سازههای اسکلتداری نیستند به همین خاطر بر اثر نشستهای نامتقارن به شدت آسیب میبینند.
یافتههای پژوهشی
یافتههای پژوهشی با عنوان «تأثیر رژیم رودخانه زایندهرود بر فرونشست زمین در محدوده بناهای تاریخی شهر اصفهان» نوشته «فرید فضیله» که برای دانشگاه صنعتی شاهرود تهیه شده، نشان میدهد رودخانه زایندهرود به عنوان مهمترین منبع تغذیهکننده آبخوان شهر اصفهان شناخته میشود، اما در سالهای اخیر این رودخانه خشک شده و به ناچار برداشت از آب زیرزمینی شدت گرفته که منجر به پایین رفتن سطح آب زیرزمینی، تنها در مدت هشت ماه به اندازه ۲۰متر شده است.
دیگر نتایج این پژوهش نشان میدهد اگر پنج سال متمادی آبی در رودخانه نباشد، سطح ایستابی بیش از ۳متر دیگر افت خواهد کرد. همچنین در صورتی که تنها یک ماه در سال رودخانه آبدار باشد، باز هم سطح ایستابی نسبت به شرایط کنونی افت زیادی خواهد داشت اما در صورت خشک بودن یک سال دیگر رودخانه و برداشت از چاههای شهرداری، سطح ایستابی تغییر چندانی نخواهد داشت و در نتیجه برداشت از چاههای شهرداری عامل مهمتری در افت سطح ایستابی نسبت به خشکی رودخانه است. طبق نقشه پهنهبندی بیشترین ظرفیت خطر فرونشست را پهنهای بهشعاع نهایت هزار و 500 متر در شمال و ۴۰۰ متر در جنوب رودخانه از ورودی غربی شهر تا نزدیکی پل چوبی دارد.
قسمت شرقی شهر حوالی پل شهرستان و بخشهای جنوبی (دانشگاه اصفهان) از جمله بیخطرترین محدودههای شهر از لحاظ فرونشست هستند.فرونشست زمین که محصول سالها بیآبی و خشکسالی در اصفهان است، اکنون خودش را به نقاط مرکزی شهر -یعنی جایی که بیشترین آثار تاریخی وجود دارند- رسانده تا تهدیدی جدی برای بقای آنها باشد.
وضعیت بحرانی
به گفته محمد اسلامی، مدیر کل سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی اصفهان خشکسالی، چاههای غیرمجاز، کاهش بارندگی و برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی از جمله علتهای این بحران است که تنش آبی بسیار جدی برای استان به وجود آورده و بارگذاریهای ملی نظیر صنایع مادر آهن و فولاد، سیمان، پالایشگاهی، شیمیایی، پتروشیمی، نیروگاهی و نظامی در این عرصه با موقعیت جغرافیایی راهبردی سبب وارد شدن تنش آبی بیشتر به این حوضه شده است.
نکته مهم اینکه به گفته وی فرونشست بناهای تاریخی خارج از دایره فرونشست سایر بخشها نیست و تنها گوشهای از تبعات فرونشست است.
به گفته اسلامی از ۳۵ دشت استان اصفهان ۲۷ دشت ممنوعه بوده که در این میان اوضاع دشتهای کاشان، گلپایگان، نجفآباد، مهیار شمالی، مهیار جنوبی- دشت آسمان، اردستان، اصفهان-برخوار، بادرود- خالدآباد، مورچهخورت و دامنه- داران از وضعیت بحرانی هم فراتر رفته است.
در این ارتباط نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز بیان میکند: خطر فرونشست برای اصفهان نابودی به همراه دارد بدین معنا که اگر در طول هفت یا هشت سال آینده نتوانیم کاری برای آبخوان اصفهان انجام بدهیم باید همگی اصفهان را ترک کنیم؛ چراکه زمین هر آن آماده است فرو بریزد و دیگر چنین شهری قابل سکونت و زیست نیست.
مهدی طغیانی میگوید: زایندهرود فقط مسئله شرق اصفهان یعنی زیار، هرند، ورزنه و اژیه نیست بلکه کل دشت اصفهان در خطر فرونشست قرار دارد و در این ارتباط نمایندگان اصفهان باید ید واحد باشند تا مشکلات رفع شود.نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در ارتباط با زایندهرود، پیگیریهای فراوانی انجام شده است، میافزاید:
باید مشکل آبخوانهای اصفهان با احیای زایندهرود رفع شود در غیر این صورت چارهای جز مهاجرت از این استان نیست!
برچسب ها :
ارسال دیدگاه