در گفت‌وگویی با «محمود الهاشمی» کارشناس سیاست خارجی منطقه و مدیر مرکز مطالعات استراتژیک بغداد اهداف، زمینه‌ها و عوامل شکست یا موفقیت سفر رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه را بررسی کرده‌ایم که در ادامه جزئیات آن را‌ می‌خوانید. 

اهداف بایدن از سفر به منطقه چیست و این سفر چه تأثیری بر تحولات جهانی خواهد داشت؟
شاید مهم‌ترین هدف این سفر فشار بر عربستان و امارات برای جبران نفت روسیه باشد که نتیجه آن از قبل مشخص است؛ به گونه‌ای که امارات تأکید کرده است ظرفیت آن اجازه تولید نفت بیشتر را نمی‌دهد، همان طور که عربستان اعلام کرد به عنوان عضو اوپک نمی‌تواند بیشتر از سهم مشخص خود تولید داشته باشد و حداکثر میزانی که ‌می‌تواند افزایش دهد 150بشکه در روز است که با توجه به بحران جهانی انرژی ارزشی ندارد. از طرف دیگر، منطقه به طور کلی نمی‌خواهد در درگیری اوکراین و روسیه دخالت کند و به بی‌طرفی پایبند است و نمی‌خواهد درگیر شود زیرا روابط متعادلی با همه طرف‌ها دارد.
بایدن با سفر به منطقه سعی دارد رابطه با عربستان سعودی را بازسازی کند، عربستانی که بایدن پیش از نامزدی خود در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در مورد آن گفته بود این کشور یک «دولت طرد شده» است؛ کما اینکه بازتاب قتل خاشقچی هنوز در ذهن مردم آمریکا باقی است و همچنین عربستان معتقد است آمریکا در موضوع جنگ با یمن به تندی با آن برخورد کرده و از آن دفاع نکرده است، اما سیاست (عمل‌گرایانه) آمریکا موجب ‌می‌شود تا دولت این کشور برای مقابله با روسیه، چین و ایران در مورد پرونده‌های منطقه منعطف‌تر عمل کند.

هدف بایدن از مشارکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس چیست و در این نشست چه مسائلی مطرح خواهد شد؟
در سفر بایدن به منطقه، او با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، اردن، مصر و عراق اجلاسی برگزار خواهد کرد و هدف از این اجلاس تشکیل (ائتلاف امنیتی مشترک) با حمایت آمریکاست تا رژیم صهیونیستی نیز به آن بپیوندد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با توجه به اینکه این پروژه علیه ایران است، تعامل چندانی با آن نخواهند داشت؛ چراکه بیشتر آن‌ها روابط خوبی با ایران دارند و در عین حال کشورهایی مانند مصر و اردن نمی‌خواهند طرف یک پروژه امنیتی علیه ایران باشند به خصوص که آن‌ها هیچ درگیری مستقیمی با تهران ندارند، اما کشورهایی هستند که نمی‌توانند از برنامه آمریکا عدول کنند و به کمک آمریکا نیاز دارند و در پروژه عادی‌سازی مشارکت دارند و به دنبال تصاحب منابع بیشتری از خلیج فارس هستند، اما مردم آن‌ها اولاً به تشکیل اتحاد برای حفاظت از اسرائیل تمایل ندارند و ثانیاً نمی‌خواهند برای خود دشمنی به نام (ایران) بسازند.

تأثیر سفر بایدن بر گفت‌وگوهای ایران و عربستان چگونه خواهد بود؟
درست است که مقامات سعودی نگرانی خود از پرونده هسته‌ای ایران و نارضایتی از نحوه تعامل آمریکا با آن را ابراز داشته‌اند، اما عربستان ‌می‌خواست در بعد اقتصادی و نظامی 
شماره یک معادلات منطقه باشد، ولی شکست آن در یمن و تبعات پرونده حقوق بشری آن، اختلافات آن با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، ظهور امارات و قطر به عنوان کشورهای موازی و همچنین واقعیت پیشرفت ایران، معادلات جدیدی بر آن تحمیل کرده و این کشور اکنون درصدد آن است با اقبال به روسیه و چین و ایجاد روابطی تازه با ایران، راه حل‌های دیگری را به وجود آورد. بایدن در دیدار با بن‌سلمان تلاش خواهد کرد به عربستان سعودی اطمینان دهد که امضای توافق با ایران آسیب به منطقه وارد نخواهد کرد و بیش از این هم چیزی به او نخواهد گفت؛ زیرا آمریکا بیش از هر چیز به منافع خود نگاه‌ می‌کند. او همچنین پرونده از سرگیری روابط میان ایران و عربستان را به تصمیم دو طرف منوط خواهد کرد.ایالات متحده به دلیل بحران جنگ اوکراین و روسیه و تلاش برای تفکیک بین این بحران یا بحران تایوان با چین، در دوره کنونی ‌می‌خواهد منطقه وارد تشدید تنش نشود و همچنین برای عدم رویارویی اسرائیل با مقاومت یا با ایران اعمال فشار‌ می‌کند و در عین حال تلاش خواهد کرد تا عادی‌سازی را تقویت کرده و القا کند که اسرائیل بخشی از امنیت منطقه است، به همین منظور برای پیوند آن به یک اتحاد نظامی با شورای همکاری خلیج فارس، مصر، اردن و عراق حتی به عنوان یک پروژه در آینده تلاش ‌می‌کند.

با توجه به آنچه گفته شد آیا سفر بایدن موفقیت‌آمیز خواهد بود؟
ما معتقدیم سفر بایدن به منطقه موفقیت‌آمیز نخواهد بود؛ زیرا اولاً زمان و شرایط دیدار مناسب نیست و آمریکا اعتبار خود را نزد بیشتر دوستانش از دست داده است. ثانیاً اسرائیل در شرایط سخت سیاسی داخلی با یک نخست وزیر موقت به سر ‌می‌برد و به هیچ وجه آمادگی حل مسئله فلسطین را ندارد. سوم آنکه شورای همکاری خلیج فارس در وضعیت پراکندگی قرار دارد. چهارم اینکه اردن و مصر با دشمنی با ایران و حفظ امنیت اسرائیل با پروژه صهیونیستی- آمریکایی موافق نیستند. علت پنجم ناکامی بایدن این است که در حوزه انرژی، امارات و عربستان چیز زیادی برای کمک به حل بحران ندارند و در نهایت ملت‌های عرب هر گونه عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها را رد می‌کنند .

خبرنگار: جواد فراهانی