یک روایت منصفانه و دقیق از آنچه در ریاض گذشت
فراز و فرودهای بیانیه مشترک چین و عربستان
سفر «سی جی پینگ» به ریاض و شرکت در سه نشست با اعضای شورای همکاری خلیج فارس در سه حوزه امنیت انرژی، امنیت منطقهای و حقوق بشری حسابی خبرساز شده است.
در بیانیه پایانی اجلاس اصلی پینگ و سران عرب بر ضرورت پشتیبانی از پیمان عدم انتشار سلاحهای هستهای و جلوگیری از انتشار سلاحهای کشتار جمعی در منطقه خلیج و بر اهمیت اطمینان از صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران و حفظ امنیت و ثبات منطقه تأکید و از جمهوری اسلامی ایران دعوت کردهاند تا با آژانس بینالمللی انرژی هستهای همکاریهای لازم را داشته باشد. همچنین بر ضرورت مدیریت روابط کشورهای خلیج و ایران بر مبنای اصول حسن همسایگی و دخالت نکردن در امور داخلی و احترام به سیادت و تمامیت ارضی کشورها تأکید کردند. علاوه بر موارد بالا، آنها به اهمیت گفتوگوی فراگیر و همهجانبه با مشارکت همه کشورهای منطقه برای حل مشکلات با ایران از جمله پرونده هستهای، فعالیتهای تخریبی این کشور و مبارزه با پشتیبانی آن از گروهکهای تروریستی و شبه نظامیان مسلح و جلوگیری از انتشار موشکهای بالستیک و پهپادهای نظامی در منطقه تأکید کردند. برای تحلیل و بررسی این رویداد مهم به سراغ کارشناسان روابط بینالملل رفتهایم که در ادامه بخشی از آن را میخوانید.
محمد مهدی شریعتمدار رایزن سابق ایران در لبنان در گفتوگو با خبرنگار قدس، با اشاره به رویداد مهم روزهای اخیر یعنی برگزاری اجلاس سران چین با کشورهای منطقه در ریاض پایتخت عربستان سعودی، اظهار کرد: باید توجه داشت به طور دقیقتر سه رویداد در سطح منطقه رخ داد که یکی اجلاس چین با عربستان بود، دیگری برگزاری اجلاس چین با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و آخری هم برگزاری اجلاسی از سوی چین با کشورهای عربی.
روایتهایی که به حقیقت ختم نمیشوند!
وی با بیان اینکه متأسفانه مطالب زیادی طی دو روز گذشته و پس از صدور بیانیههای مشترک این اجلاسها در رسانههای ایران و شبکههای اجتماعی منتشر شد، گفت: متأسفانه در برخی اخبار منتشر شده واژگان و اصطلاحاتی به کار رفته که به هیچ وجه در اصل بیانیه نیست. به عنوان نمونه تعبیری آمده مبنی بر اینکه «این کشورها رژیم ایران را به همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ترغیب کردهاند»؛ در حالی که اصلاً تعبیر رژیم ایران وجود ندارد و هر آنچه هست، ایران است. در جای دیگری آمده «این کشورها خواستار عدم حمایت ایران از تروریسم شدهاند» این در حالی است که این موضوع به هیچ عنوان در بیانیههای مذکور دیده نمیشود. در واقع در تقطیعهای صورت گرفته، بندها به نحوی کنار هم گذاشته شده که گویی این کشورها در این بندها خواستار محکومیت ایران شدهاند؛ در حالی که چنین نیست. من امیدوارم برخی متون فارسی منتشر شده و تفاوت آن با متون اصلی، خطا و در جهت تحریف و القای موضع خاصی نبوده باشد.
شریعتمدار تصریح کرد: همچنین بیتوجهی به ادبیات بیانیههای بینالمللی موضوع دیگری است که نباید آن را از یاد برد. کسانی که با این متون سر و کار دارند، میدانند خیلی از بندها به شکل روتین تکرار میشود. به عنوان نمونه موضوع مربوط به جزایر سهگانه که در یکی از دو بیانیه مذکور آمده است، موضوعی است که در تمام بیانیههای کشورهای عربی و اتحادیه شورای همکاری خلیج فارس میآید. در اتحادیه کشورهای عربی ممالکی نظیر سوریه، عراق، لبنان و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس دیده میشود که بعضاً روابط خوبی هم با ایران دارند. آن بیانیهها با همین متن منتشر میشود و هیچگاه اعتراضی نداشتهایم که چرا چنین بیانیهای با حضور سوریه صادر شده است.
نگاهی به روابط ایران و کشورهای منطقه
وی خاطرنشان کرد: در مورد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز ایران روابط بسیار خوب و پیشرفتهای با عمان و قطر و روابط اقتصادی خوبی با امارات متحده عربی باوجود برخی اختلافات سر برقراری روابط با رژیم صهیونیستی دارد. همچنین روابط قابل قبولی با کویت داریم. شاید تنها کشورهایی که با آنها رابطه صمیمانه و دوستانهای در این سالها نداشتهایم، عربستان و بحرین بوده باشد، ولی بیانیههای شورای همکاری خلیج فارس با همین بند مربوط به جزایر سهگانه ایرانی منتشر میشود و کشورهای دوست ما هم در این اجلاسها حضور دارند. بنابراین اتفاق جدیدی در این بیانیهها رخ نداده است.
رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان افزود: نکته دیگر این است که دنیای سیاست دنیای فتنهسازی نیست و بر اساس منافع کشورها رقم میخورد. به عنوان نمونه در مورد ترکیه در خصوص مهمترین و حساسترین مسئله سیاست خارجی جمهوری اسلامی یعنی جبهه مقاومت و سوریه اختلاف نظر شدیدی داشتیم، ولی این موضوع موجب نشد روابط راهبردی ما در حوزه تجاری و حتی در حوزه سیاسی به هم بخورد. نمونه دیگر این است که ما در طول هشت سال جنگ تحمیلی ظالمانه عراق علیه ایران در زمان صدام، روابط دیپلماتیک خویش را با عراق قطع نکردیم. روابط ما با اردن به دلیل دخالت این کشور در جنگ تحمیلی علیه ایران با این کشور قطع شد، ولی با عراق قطع نشد.
شریعتمدار تأکید کرد: بنابراین ارتباط دادن این دو بیانیه به روابط خوب ایران و چین و شانگهای ناشی از نبود شناخت دقیق روابط بینالملل و بیانیههایی از این دست است. من معتقدم به خصوص بیانیه مشترک چین با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس میتوانست بهتر از این باشد اما نباید آن را به عنوان یک اقدام خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران تلقی کرد. در برخی متون من این موضوع را مشاهده کردم که عربستان سعودی به عنوان دشمن درجه یک ایران معرفی شده است؛ در حالی که اصلاً اینچنین نیست. باوجود همه اختلافاتی که با عربستان به ویژه در مورد حمایت از آشوبهای اخیر در ایران داریم، ولی این کشور دشمن ایران تلقی نمیشود و این تصریح بالاترین مقامات کشور است. همچنین تلقی کردن همکاریهای ایران و چین به عنوان یک پیمان راهبردی و وحدت بین دو کشور که این بیانیهها مخل آن باشد، تلقی نادرستی از روابط دوجانبه و بینالمللی است.
این کارشناس ارشد روابط بین الملل اظهار کرد: این بیانیهها دو مورد بود که یکی بیانیه مشترک چین با عربستان است و دیگری نیز بیانیه چین و شورای همکاری خلیج فارس. بین این دو تفاوتهای بسیار جدی وجود دارد. دیپلماتهای ارشد ما و استادان علوم سیاسی باید این دو بیانیه را بررسی کنند و تفاوتهای آن را بدست آورند. از همه کارشناسان تقاضا میکنم این موضوع را حتماً پیگیری کنند و یک گفتوگو در این خصوص صورت گیرد. هر دو بیانیه دارای نکات مثبتی است اما بیانیه چین و شورای همکاری یکی دو نکته منفی دارد.
نگاهی به نکات مثبت و منفی بیانیههای منتشر شده
وی با اشاره به نکات مثبت این بیانیهها گفت: نکته نخست نفس این اقدام و نزدیکی عربستان و کل کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای عربی به چین است. این موضوع بهخصوص در مورد برنامههای چین برای احیای جاده ابریشم قدیم دارای اهمیت است. همچنین از نظر روابط کشورهای عربی با چین این موضوع اهمیت دارد. عربستان سعودی که همواره جزو کشورهای اقماری و تحت حمایت آمریکا بود، امروز راه ایجاد روابط بسیار راهبردی با چین را گشوده است. باید توجه داشت کسانی که قبلاً به روابط ایران و چین و توافقنامه میان این دو کشور ایراد وارد میکردند، مشاهده میکنند کشوری مانند عربستان سعودی با آن سابقه دیرینه روابط با آمریکا، امروز روابط با شرق را در اولویت خویش قرار داده است، چرا این موضوع را برای ایران نادرست میدانستند و میدانند؟
وی ادامه داد: نکته بعدی این است که در بیانیههای مشترک چین با عربستان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به هیچ وجه نام خلیج عربی به کار نرفته و یا از واژه خلیج استفاده شده و یا کشورهای عربی منطقه خلیج. این نکته قابل توجهی است که تصور میکنم ناشی از سیاست چین مبنی ب�� عدم استفاده از این نامگذاری است.
شریعتمدار عنوان کرد: نکته دیگر مواضع خوبی است که به خصوص در بیانیه مشترک چین و عربستان آمده است. تأکید بر چین واحد کاملاً در تضاد با سیاستهای کنونی آمریکا در مورد چین است. در مباحثی که در مورد سلاح کشتار جمعی، صلح در منطقه و تروریسم آمده، اصلاً نامی از ایران برده نشده و در بیانیه مشترک بین چین و کشورهای شورای همکاری نیز اشاره مستقیمی به ایران نشده است. حتی در بیانیه چین و عربستان نامی از یمن نیامده و صحبتی از جنبش انصارالله و حوثیهای یمن به میان نیامده است. این کاملاً موضوع معناداری است که چرا در بیانیه چین و عربستان سعودی با اینکه یمن نخستین مسئله عربستان سعودی است، اشاره به این موضوع نشده است. در بیانیه مشترک کشور چین و کشورهای خلیج فارس نیز موضوعاتی نظیر تروریسم، صلح و امنیت، روابط کشورهای عربی خلیج فارس با ایران به شکلی دوطرفه بیان شده و تأکید بر گفتوگو در مورد انرژی هستهای و فعالیتهای منطقهای مخل صلح و آرامش و تروریسم و همچنین گروههای مسلح به صورت عام و بدون اشاره به ایران آمده است. این برخلاف برخی متون زبان فارسی است، در حالی که اگر به متن بیانیه مراجعه بشود، چنین موضوعاتی را مشاهده نخواهیم کرد. در جای دیگری هم که نامی از ایران نیامده، موضوع موشکهای بالستیک و پهپادهاست. موضوع آزادی کشتیرانی و حمله به تأسیسات نفتی نیز مسئله دیگری است که در این بیانیهها نامی از ایران نیامده اما طبیعی است که میتواند به ایران اشاره داشته باشد. حتی در مورد عراق، سوریه و لبنان موضع بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس موضع بسیار خوب و متعادلی است و بر وحدت و تمامیت ارضی و حمایت از مرزهای لبنان تأکید دارد؛ این به معنای این است که در چالش با رژیم صهیونیستی که فلسطین را اشغال کرده و اختلافات مرزی با لبنان دارد، بسیار موضع خوبی دارد. همینطور تهدیدات گروههای تروریستی و تأکید بر اینکه افغانستان نباید خاستگاه اقدامات تروریستی و صدور مواد مخدر باشد، همه جزو مواضع خوبی است که در بیانیه چین با شورای همکاری خلیج فارس آمده است.
انتقادات وارد به این بیانیهها کدامند؟
البته دو نکته در بیانیه چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و نه چین با عربستان آمده که میتواند محل نقد باشد. نکته نخست مربوط به جزایر سهگانه ایرانی است که این موضوع در همه بیانیههای اجلاسهای مختلف ذکر میشود و در اینجا هم تأکید بر گفتوگو و استفاده از راه حلهای قانونی شده است. در مورد یمن و جنبش انصارالله تعبیر تروریسم صورت گرفته، ولی به دلیل حمایت سیاسی جمهوری اسلامی از مواضع جنبش انصارالله، متفاوت با مواضع کشورمان است. نباید توقع داشت همه کشورهای دنیا اگر بخواهند روابط خوب با ایران داشته باشند، دقیقاً همان مواضع کشور ما را بدون کم و کاست داشته باشند. به نظر من این هم میتواند موضوعی قابل چشمپوشی باشد. منتها در همین موضوع یمن مواردی آمده که به عقیده من به سود مردم یمن است. مثلاً تعبیر حمایت از تأمین نیازهای انسانی و امدادی و توسعهای برای ملت یمن به معنای این است که نباید مانع ارسال کمکهای انساندوستانه به مردم یمن شد. ما هم میدانیم این کمکها از طریق چه کشوری میتواند انجام شود. در این بیانیه حمله به اهداف غیر نظامی نیز محکوم شده و خواستار این موضوع شدهاند که به اهداف غیر نظامی حمله نشود. در این خصوص چهار حوزه جغرافیایی ذکر شده است. نزدن اهداف غیر نظامی در عربستان، امارات و آبراههای پیرامون منطقه مورد تأکید واقع شده ولی حمله نکردن به مواضع غیرنظامی در یمن هم مورد تأکید واقع شده است. یعنی در بیانیه مشترک کشور چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس حمله به مواضع غیرنظامی هر جایی که باشد چه در یمن چه در ائتلاف عربی و چه در عربستان و امارات صورت نگیرد؛ بنابراین در این مورد نیز یک موضع دوسویه صورت گرفته است. اینکه حمله نکردن به مواضع غیر نظامی در یمن مورد انتقاد قرار گیرد، معنا و مفهوم خود را دارد. بنابراین تلاشی که صورت میگیرد برای اینکه این بیانیه منفی برای جمهوری اسلامی قلمداد شود، ماجرا اینگونه نیست. اولاً بیانیه کشور چین با عربستان موضع منفی علیه ایران ندارد. بیانیه چین علیه کشورهای شورای همکاری نیز در یکی دو مورد از دید ما منفی تلقی میشود که یکی جزایر سهگانه ایرانی و دیگری انصارالله است. بنابراین از همه کنشگران و اساتید تقاضا میکنم اصل بیانیهها را خود مورد ملاحظه قرار دهند و با توجه به ادبیات حاکم بر متون بینالمللی و روابط بین کشورها و روابط بینالملل و اینکه کشورها ابتدا منافع خود را در نظر میگیرند، تحلیل منصفانه و دقیق صورت گیرد. ما نیز باوجود روابط راهبردی خود با چین و روسیه در یک جاهایی ممکن است منتقد برخی سیاستهای این دو کشور و یا کشورهای دیگر باشیم.
خبرنگار: حسین محمدی اصل
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
پژوهش باید پاسخگوی نیاز روز جامعه باشد
-
20 آذر
-
طلوع خورشید فوتبال از «مغرب»
-
اتلاف آب در ایران 2/5 برابر میانگین جهانی است
-
امروز برای بچهها خوراک فکری خوب وجود ندارد
-
امید به عنایت امام رضا(ع)
-
فراز و فرودهای بیانیه مشترک چین و عربستان
-
فرشقرمز دولت برای خودروهای خارجی
-
از حمله سایبری تا مهار روسیه
-
دنبال پاداش دولتی مفت نباشیم
-
نفس دو و میدانی خراسانرضوی به شماره افتاد!