​​​​​​​وقتی نگرش ما درست شود، اعمال ما هم سر و سامان می‌گیرد و صالح می‌شود. یکی از زیباترین آثار دیدار امام(ع)، ایجاد تغییر و اصلاح در نگرش‌های زیارت‌کنندگان است. یکی از راه‌های این تغییر نگرش از طریق دقت در محتوای زیارت‌نامه‌هاست. کارکرد پنهان دعا و زیارت، آموزش صحیح زندگی کردن است، به این معنا که بنای ادعیه و زیارات بر این است که انسان زائر را حرکت دهد و به آن مقصد عالی برساند.
 با دقت در محتوای زیارت‌نامه‌ها می‌توان چند محور مشترک را در همه یا بیشتر آن‌ها دید. یکی از این محورها تعلیم معارف دینی و الهی هستند. در زیارت‌نامه، خدا و صفات او به‌طور صحیح معرفی و نیز مقام ولایت پیامبر(ص) و ائمه(ع) تبیین می‌شود و این خود نوعی آموزش عقاید و معارف صحیح به شیعیان است. در ادامه با تأملی در متن زیارت‌نامه‌های مأثور به چند نمونه از این اصلاح نگرش که در ارتباط ما با خداوند است اشاره می‌کنیم. 

خدای مهربان و نزدیک
نخستین چیزی که در متن زیارت‌نامه‌ها توجه ما را به خود جلب می‌کند، یک نگرش بسیار لطیف به خداوند و یک فضای ارتباطی بسیار صمیمانه و دلچسب با او است. در زیارت امام رضا(ع) این نوع نگرش به خدا به زیبایی ترسیم شده است: «یا معبود العابدین، یا جلیس الذاکرین، یا موجود من طلبه، یا محبوب من احبه»، یعنی «ای معبود عبادت‌کنندگان و ‌ای همنشین اهل ذکر و ‌ای حاضر برای هر که او را جوید و ‌ای محبوب هر که او را دوست بدارد». 
به طور مثال در زیارت جامعه کبیره به‌طورمرتب از خدا و توحید بحث می‌شود و اینکه نگرش اهل بیت(ع) درباره خدا چگونه است، در واقع یک خدای زیبا به مخاطب نشان داده و خدایی حکیم، قادر و عالم به او معرفی می‌شود، خدایی که در این زیارت از آن صحبت می‌شود، خدایی نیست که در زندگی انسان دخالت نداشته باشد بلکه خدایی است که لحظه به لحظه در زندگی بشر وجود دارد و در تمام حالات و لحظات زندگی اشخاص حضور این خدا مشهود است.

خدای قدرتمند
مفاهیم زیارت‌نامه‌ها توجه ما را به قدرت و عظمت خداوند جلب کرده و به ما کمک می‌کند قدرت خدا را برتر از هر قدرت دیگری در این دنیا بدانیم و او را به عنوان حاکم بر همه اسباب مادی این دنیا باور کنیم. در زیارت امام رضا(ع) می‌خوانیم: «اسئلک بالقدره النافذه فی جمیع الاشیاء...انت الکاشف للضر بیدک» یعنی «از تو می‌خواهم به قدرت نافذت در همه چیزها... تویی برطرف‌کننده سختی‌ها با قدرتت».

خدای پذیرنده
متون زیارت‌نامه‌ها بارها و بارها آغوش باز خداوند برای بازگشت و اصلاح ما را یادآوری کرده و نگرش‌ها و باورهای غلطی را که خداوند ما را طرد کرده و نخواهد پذیرفت، اصلاح می‌کند. در زیارت امین‌الله می‌خوانیم: «توبه من اناب الیک مقبوله... و زلل من استقالک مقاله» یعنی توبه آن کس که به درگاه تو بازگردد، پذیرفته و لغزش کسی که از تو پوزش طلبد، بخشوده است.

خدای گشایش‌گر
متون زیارت‌نامه‌ها به ما کمک می‌کند باور کنیم گشایش‌گر واقعی خداست و تنها او است که می‌تواند گره از کارها باز کند. این نگرش سبب می‌شود به خداوند اعتماد کنیم و فقط به او پناه ببریم و از او کمک بخواهیم. در زیارت امام رضا(ع) می‌خوانیم: «الهی حاجاتی مصروفة الیک و آمالی موقوفة لدیک... یا قدیرا لا توده المطالب، یا ملیا یلجا الیه کل راغب» یعنی خدایا، حاجت‌های من به سوی تو بازگردد و آرزوهایم در پیشگاه تو باز ایستاده است.‌ ای توانایی که زیادی خواسته‌ها درمانده‌اش نکند و ‌ای دارایی که هر مشتاقی به سمت او پناه آورد.

خبرنگار: آزاده خلیلی