اسمش پریزاد بود و رسمش هم. چیزی که از بانو پریزاد می‌دانیم این است که از نزدیکان گوهرشاد خانم بوده است. گوهرشاد را همه با مسجدی که در کنار حرم مطهر ساخته می‌شناسند. دوستان هم شبیه هم هستند. گوهرشاد مسجدی برای زائران امام رضا(ع) ساخته و پریزاد تصمیم می‌گیرد برای طلبه‌ها و علاقه‌مندان به علم و دانش، مدرسه بسازد. در همان دوره تیموری مدرسه پریزاد ساخته می‌شود و تا امروز یعنی 700سال بعدش طلبه‌ها و دانشجویان و دانش‌آموزان زیادی در کنار استادان می‌نشینند و درس می‌گیرند و حتماً پریزاد خانم در آن دنیا از خیری که نتیجه این تصمیمش بوده بهره می‌برد. اگر پس از زیارت فرصتی داشتید سری به مدرسه پریزاد بزنید.  روی یکی از پله‌های ورودی مدرسه می‌نشینم و حیاطی را که حالا سرپوشیده است نگاه می‌کنم؛ پسرهای نوجوان دور و بر روحانی جوانی دایره‌وار نشسته‌اند و حرف می‌زنند و درس می‌گیرند. گوشه مدرسه توی حجره‌هایی که محل درس و زندگی طلبه‌های زیادی بوده حالا یکی می‌آید تا سؤالش را از مشاوری بپرسد و جوابی بگیرد که دلش و عقلش را آرام کند. وقتی پریزاد خانم این مدرسه را می‌ساخته، فکر نکرده پس از صدها سال چه کسانی قرار است به آن رفت‌وآمد کنند. فقط مطمئن بوده هر کسی بیاید، زائر امام رضا(ع) خواهد بود.

پریزاد خانم و وقف آموزشش
فرقی نمی‌کند زن باشد یا مرد. فرقی نمی‌کند سال 823 هجری قمری باشد یا سال 1402 هجری شمسی. هر کسی دلش را به امام‌رضا(ع) سپرده باشد دوست دارد با هر چیزی که در توان دارد برای عظمت این بارگاه کاری انجام دهد و باری از دوش دوستان و دوستداران حضرت بردارد. در دوره تیموریان و در زمان حکومت شاهرخ‌میرزا، پریزاد خانم که از نوادگان ربیع‌بن‌خثیم معروف به خواجه‌ربیع بوده تصمیم گرفته برای دانش‌آموزان و طلاب مدرسه‌ای بسازد که درس دین بیاموزند. پس از ساخت مدرسه، تولیت آن را به همسرش میرزامیرک حسینی که متولی مزار خواجه‌ربیع هم بود، واگذار کرده‌است.
بعضی‌ها می‌گویند پریزاد ندیمه گوهرشادآغا همسر شاهرخ‌میرزا بوده است. حتی گفته شده پس از پایان ساخت مسجد گوهرشاد، کمی از مصالح آن اضافه آمد و خانم گوهرشاد که بانی ساخت آن مسجد بود، این مصالح اضافی را به ندیمه خود که مورد لطف و علاقه‌اش بود، بخشید و پریزاد خانم هم مدرسه‌ای ساخته و از خودش به جا گذاشته است؛ ولی وقف‌نامه‌های زیادی که از خانم پریزاد و همسرش در اسناد باقی مانده هم موضوع ندیمه بودن را منتفی می‌کند و هم اینکه مدرسه با باقیمانده مصالح مسجد ساخته شده باشد. در یکی از وقف‌نامه‌ها آمده است:«علیا جناب عصمت و عفت پناه طهارت پریزاد خانم از اولاد خواجه‌ربیع قدس سره و منسوب به تاج‌المخدرات گوهرشاد واقف مسجد جامع و همسر سلاله الاطیاب والانجاب، عمده السادات العظام آقا میرزا محمد میرک الحسینی خادم سرکار فیض آثار روضه رضویه و متولی مزار فایض الانوار خواجه‌ربیع الدین ابن الخثیم...».
کتیبه‌های اولیه مدرسه در مرمت‌های مختلف از بین رفته و در نتیجه نام و القاب بانی آن نامشخص مانده است، شاید دلیل اینکه بانو پریزاد را ندیمه بانو گوهرشاد می‌دانند به خاطر همین منسوب بودن به این بانوی بزرگوار است. 

سال‌ها درس و بحث
مدرسه پریزاد یکی از مدارس تاریخی و معروف حوزه علمیه مشهد بوده و از زمان ساخت، وقف طلاب است. در زمان‌های مختلف حدود ۲۰ تا ۳۰طلبه در آن زندگی می‌کردند و درس می‌خواندند.
این مدرسه ۳۰۰مترمربع مساحت دارد و در دو طبقه ساخته شده و دارای چهار ایوان و ۲۲حجره و یک کتابخانه بوده و مشخصاً به شیوه معماری دوره تیموریان ساخته شده است. آجرکاری و کاشی‌کاری‌هایش در حالی که نشسته‌ای و از درس و بحث بهره می‌بری، تو را با خودت به همه دوره‌های تاریخی می‌برد که از سر گذرانده است. آجر‌هایی با رنگ‌های آبی، نیلی و کهربایی که نقش‌های گل و برگش بی‌نظیر و چشم‌نواز است. روی سردر مدرسه کتیبه‌ای قرار دارد که نشان می‌دهد مدرسه پریزاد چندین‌بار مرمت و تعمیر بنا شده است. در سال۱۳۵۴شمسی و در جریان توسعه اطراف حرم مطهر بخش‌هایی از این مدرسه تخریب شده که پس از انقلاب در سال۱۳۶۸توسط آستان قدس رضوی با همان الگو و طرح سنتی اولیه بازسازی شده است.

مدرسه‌ای با معماری اسلامی
مدرسه پریزاد بانو پلان مستطیلی دارد. مثل همه بناهای دوره تیموریان، مدرسه پریزاد هم دارای چهار ایوان و یک حیاط در وسط است. در دوران تیموریان برای ساخت بنا از آجر استفاده می‌کردند، برای ساخت مدرسه پریزاد هم بیشتر از مصالح آجری استفاده شده است. البته که کاشی‌کاری‌های هفت رنگ با رنگ‌های آبی، نیلی، زرد، کهربایی، سبز، سفید و بنفش هم در این بنای زیبای تاریخی به‌کار رفته است. مقدار زیادی از تزئینات و کاشی‌کاری‌های زیبای مدرسه طی قرن‌ها از بین رفته یا رنگ و لعابش را از دست داده و به همین دلیل و با الگوی اصلی که در اسناد تاریخی موجود است، مدرسه پریزاد در این 700 سال، سه بار بازسازی شده است.

بازسازی مدرسه تیموری در دوران صفوی
 کتیبه‌ای که جزئیات نخستین بازسازی مدرسه پریزاد را روی آن حک کرده‌اند مربوط به دوران صفویه است. در سال۱۰۹۱ هجری قمری (دوران شاه سلیمان)، نجف قلی خان بیگلربیگی با مجوز شاه سلیمان صفوی مدرسه را مرمت کرده است. مدرسه پریزاد برای بار دوم در سال۱۳۴۵ هجری شمسی و دوران پهلوی دوم بازسازی شده؛ آخرین تعمیر مدرسه هم مربوط به سال‌های پس از انقلاب است. البته پس از آن هم تا همین سال‌ها مدرسه به صورت جزئی همیشه در دست مرمت بوده است. ۲۲ حجره در اطراف ایوان اصلی مدرسه پریزاد ساخته شده که ابعاد مختلفی دارند و نشان‌دهنده کاربری‌های مختلف این حجره‌هاست. مدرسه صحن کوچکی دارد و حالا با ساختمان‌های اطرافش محصور شده است. 
در زمانی که مدرسه پریزاد ساخته شده تا پیش از طرح توسعه حرم مطهر، این مکان در قسمت غرب بازار قدیمی قرار داشته و داخل حرم نبوده است اما در حال حاضر جزو بناهای اصلی حرم مطهر قرار گرفته است. مدرسه پریزاد از شمال به مدرسه 
دو در و از جنوب به مسجد گوهرشاد متصل است. حالا سال‌هاست این مدرسه فقط فضایی برای درس و بحث طلاب حوزه‌های علمیه نیست، هر کسی که دوست دارد درباره دینش بیشتر بیاموزد، سری به این مدرسه می‌زند و درسش را می‌گیرد و می‌رود. مدرسه‌ای که پریزاد فکر می‌کرد برای بیست و چند طلبه ساخته حالا محل درس صدها مشتاق دانستن است.

خبرنگار: صدیقه سادات بهشتی