براساس فرمایش ائمه(ع) خوش‌رفتاری با همسایه آثار فراوانی در دنیا و آخرت دارد. طبق آنچه در صحیفة‌الرضا(ع) آمده، ثامن‌الحجج علی بن موسی‌الرضا(ع) می‌فرماید: «صِلَةُ الْأَرْحَامِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ زِیَادَةٌ فِی الْأَمْوَال» دیدار خویشاوندان و نیکو همسایه‌داری، موجب افزایش در مال است.
داشتن روابط حسنه و برخورد شایسته با همسایه و نیز خوش‌رفتاری با آنان تا آن حد مهم است که امام رئوف(ع) این ویژگی را ازجمله اهداف بعثت رسول اکرم(ص) برشمردند؛ «همسایه خوب چون گلی خوشبو با رایحه خود، جان آدمی را معطر می‌سازد، روح و روان را صفا می‌‎دهد و طراوت زندگی را افزون می‌کند».
یکی از عوامل اثرگذار در مهارت مردم‌داری، سپاسگزاری و ترویج چنین رویه‌ای در میان مردم است، زیرا چنین روشی به توسعه و گسترش مکارم اخلاقی می‌انجامد و جامعه را به موفقیت و رستگاری سوق می‌دهد. امام رضا(ع) در این خصوص فرموده است: «هر که از خوبی مردم تشکر نکند، از خداوند متعال تشکر نکرده است».
یکی از عناوینی که در قرآن کریم، روایات و کلمات خاندان وحی(ع) و نیز در مباحث فقهی و حقوقی مورد توجه جدی قرار گرفته، عنوان «جار» به معنای همسایه است. در توضیح مختصر برای این واژه باید گفت جار که در فارسی به همسایه معنا می‌شود در آیه ۳۶ سوره نسا آمده است. در این آیه می‌خوانیم: وَالْجَارِ ذِی‌الْقُرْبَی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَكَتْ أَیْمَانُكُم، یعنی به همسایه دور و نزدیک و دوستان موافق و رهگذران و بندگان که زیردست تصرف شمایند نیکی کنید که خدا مردم متکبر خودپسند را دوست ندارد.
ازجمله افرادی که احسان در حق آن‌ها سفارش شده، همسایه‌ها هستند. از معانی اصلی جار، اجاره، استجاره و مستأجر در لغت عرب، پناه دادن و پناه خواستن است. به‌طور نمونه در هر بند دعای مجیر که در ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر سفارش به خواندن آن شده، می‌خوانیم: «أَجِرْنَا مِنَ النَّارِ یا مُجِیر»؛ پناه بده من را از آتش ‌ای پناه‌دهنده. فردی که پناه می‌خواهد و پناهنده می‌شود، مستجیر و پناه‌دهنده همان مجیر است. جار هم از این ماده است.
در آیه 6 سوره توبه هم داریم: وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِینَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یَسْمَعَ كَلامَ اللهِ، یعنی اگر یکی از مشرکان به تو پناه آورد که از دین آگاه شود، به او پناه ده تا کلام خدا را بشنود.
جار یا همان همسایگی در فارسی، یعنی همسایه نسبت به همسایه پناهندگی می‌دهد و پناه می‌برد. پناه خواستن و پناه بردن، متقابل است. در ترجمه جار به فارسی نکته ظریفی وجود دارد. همسایه به این مفهوم که آن‌ها زیر سایه هم زندگی می‌کنند و در حقیقت به هم پناه برده‌اند.
در بیت‌الله الحرام کعبه مکرمه نقطه‌ای نزدیک به رکن یمانی است که آن را مستجار می‌نامند. جار به معنای همسایه و مستجار به معنای پناه بردن به همجوار و به صورت کلی‌تر پناه بردن است. اینجا از مکان‌های استجابت دعا و محلی است که مردم به آن پناهنده می‌شوند به همین دلیل به آنجا مستجار گفته می‌شود. حتی در اصطلاحات رایج عرف هم داریم فلانی مستأجر فلانی است. مستأجر است یعنی کسی که منزل مسکونی ندارد، قرارداد اجاره‌ای با صاحب خانه بسته و مستأجر به صاحب خانه پناهنده شده و موجر به او پناه داده است.
وقتی فردی به کسی پناه می‌برد، باید شخص پناه خواسته را مورد حمایت قرار داد. اگر دشمنی او را تهدید می‌کند باید از او دفاع و اگر خطری او را تهدید می‌کند از او مراقبت کرد؛ همسایگی یعنی باید حامی یکدیگر باشند. همسایه در عالم همسایگی حقوقی دارد. همسایه به همسایه پناه آورده و نیاز به حمایت و تأمین آرامش، آسایش و امنیت دارد پس نباید با تردد‌های بدموقع، سر و صدا‌، پارک ماشین در جای نامناسب و... ایجاد مزاحمت کند.
در بحث حقوق اسلامی یکی از مهم‌ترین حقوق، حق همسایگی است. رسول اكرم(ص) در حدیثی می‌فرماید: جبرئیل همیشه مرا وصیت به همسایه می‌كرد تا جایی كه گمان كردم همسایه از همسایه ارث می‌برد. باید به این نکته توجه کنیم که عالم همسایگی، عالم پناهندگی است و حقوقی دارد و باید حق همسایه و حسن همجواری را رعایت کنیم.
در همین زمینه شیخ صدوق در باب ۱۴۵ علل‌الشرایعه با سند بسیار مفصل نقل می‌کند: هر گاه فاطمه(س) دعا می‌کرد، برای زنان و مردان مؤمن دعا كرده و برای خود اصلاً دعایی نمی‌کرد. ‌امام حسن مجتبی(ع) می‌گوید: مادرم شب جمعه تا صبح بیدار بود و عبادت می‌کرد. هر وقت صدای او را شنیدم، دیدم برای دیگران دعا می‌کند. صبح گفتم: مادر! برای دیگران دعا کردی، برای خودت دعا نکردی. فرمود: پسرم اَلجارَ ثُمَّ الدَّار، ابتدا همسایه سپس اهل خانه. چنان‌که از این حدیث برمی‌آید حضرت زهرا(س) هنگام دعا برای همسایگان، آن‌ها را با نام دعا می‌کرد و این بیانگر ارتباط آن بانوی بزرگوار با مردم و همسایگان است. این حدیث برای ما نه تنها درس بلکه فرهنگ، قانون و ادب است.
امام صادق(ع) نیز این سیره و روش حضرت را چنین بیان فرموده: «کانَتْ فاطِمَةُ علیهاالسلام اِذا دَعَتْ تَدْعُو لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ لاتَدْعُو لِنَفْسِها فَقیلَ لَها فَقالَتْ اَلْجارُ ثُمَّ الدّارُ؛ فاطمه(س) چنین بود که هر گاه دعا می‌کرد، برای مردان و زنان مؤمن دعا می‌کرد ولی برای خودش دعا نمی‌کرد. علت این ماجرا از او سؤال شد، فرمود: همسایه و سپس خانه».