دکتر جلیل عرفان‌منش به دو نگرش در میان مورخان اشاره می‌کند که یکی خاستگاه مأمون را از طرح ولایتعهدی صادقانه یافته و او را در ماجرای شهادت امام رضا(ع) بی‌دخالت و نقش می‌داند و دیگری هدف او از طرح ولایتعهدی را از همان ابتدا کاملاً مکارانه می‌داند که هدفش در نهایت به شهادت رساندن حضرت بود. به باور نویسنده کتاب «همگام با امام رضا(ع) از مدینه تا مرو» منشأ اختلاف میان مورخان، از آنجا ناشی می‌شود که موقعیت‌های مختلف و تحولات اوضاع و انگیزه‌های گوناگون را در بستر حوادث نادیده انگاشته‌اند.