دکتر شمیسا در رشـت متولد شـده اسـت. او تحصیالت عالی خود را در دانشگاه شیراز آغاز کــرد، چند سالی پزشکی خـوانـد، ولـی پـس از چندی تغییر رشته داد و در همان جا مدرک کارشناسی خود را در ادبیات فارسی گرفت. پس از آن وارد دوره دکترای ادبیات فارسی دانشگاه تـهـران شـد و در سـال ۱۳۵۷ از رسـالـه خـود به راهنمایی خانلری دفـاع کـرد. او در سال ۱۳۸۰ یکی از چهرههای ماندگار ایـران لقب گرفت. کتابهای او در بسیاری از دانشگاههای ایران تدریس میشود.
پژوهشهای او در حوزه بیان، بدیع و قافیه، وزن شعر فارسی، سیر رباعی، سبکشناسی نثر و شعر و... از آثار مرجع در این حوزههاست.
حمیدرضا شایگانفر، دانشیار زبان و ادبیات فارسی دربـاره سیروس شمیسا میگوید: »به نظر من حضور دکتر شمیسا در گستره ادبیات فارسی، نقطه عطف بزرگی است. تاریخ آموزش ادبیات فارسی را باید به دو دوره قبل و بعد از شمیسا تقسیم کرد. تا پیش از دکتر شمیسا، کتابهای آموزشی و تخصصی رشته زبـان و ِ ادبیات فارسی، اغلب رونویسیای بود از سخنان ً آمیزهای از نوشتههای گذشتگان و قدما، یا نهایتا دستاوردهای محققان معاصر، آن هم بدون نظم و بدون ربط بین مطالب؛ چنانکه اغلب موجب ِ مخاطب (دانشجو و...) میشد. این سردرگمی دکتر شمیسا بود که با تحقیقات و دستاوردها و آرای خود، نظم و نظامی تازه و علمی برای آموزش در رشته ادبـیـات فـارسـی ایـجـاد کــرد؛ بـه ویـژه برای آموزش علومی چون: بدیع، بیان، معانی، عروض، قافیه، سبکشناسی و...«.
ز آثار پرشمار این پژوهشگر میتوان به راهنمای ادبـیـات معاصر، نگاهی بـه سپهری، کلیات سـبـکشـنـاسـی، مـکـتـبهـای ادبـــــی، گـزیـده منطقالطیر و کتاب سیروس در اعماق که رمانی از این نویسنده است، اشاره کرد.