ابوالحسن علی بن احمد واحدی نیشابوری از علمای بزرگ قرن پنجم، فقیه شافعی، مفسر، محدث، نحوی، لغوی و مدرس بوده است. او دانشمندی شافعی مذهب و اشعری مسلک است. تاریخ دقیق تولد وی مشخص نیست ولی در نیشابور متولد و بزرگ شده و در سال 468 قمری وفات یافته است. او و برادرش عبدالرحمان، برخلاف پیشه‏ اجدادشان كه تجارت بود، به كسب علم پرداختند و در سلک محدثین و علما درآمدند.
وی را از نویسندگان بزرگ و امام و استاد بی‏نظیر عصر خود در ادبیات، تفسیر، حدیث، فقه و نحو دانسته‏اند. او نزد خواجه نظام‏الملک، وزیر مقتدر سلجوقیان، تقربی تمام داشت. ادبیات و لغت را نزد ابوالفضل عروضی، ادیب و نحو را نزد ابوالحسن ضریر قهندزی و ابوعمران مغربی مالكی فرا گرفت و برای تكمیل معلومات خویش به مسافرت پرداخت.
وی در علم تفسیر از محضر ابواسحاق احمد بن محمد بن ابراهیم ثعلبی استفاده کرد. از ابوطاهر بن محمش، قاضی ابوبكر حیری، ابوابراهیم اسماعیل بن ابراهیم واعظ، محمد بن ابراهیم مزكی، عبدالرحمان بن حمدان نصروی و احمد بن ابراهیم نجار و دیگران حدیث شنید. مهم‌ترین استاد واحدی، ابواسحاق ثعلبی است. واحدی 500 جزء از آثار ثعلبی را نزد وی قرائت کرد و به‌ویژه تفسیر وی به نام الکشف و البیان و الکامل فی علم القرآن را از وی فرا گرفت. واحدی آن قدر به ثعلبی نزدیک است که او را تنها شاگرد ثعلبی می‌دانند. با اینکه وی شاگردان دیگری داشته است.
واحدی سفرهای علمی زیادی داشته و در علوم مختلفی مانند نحو، لغت، تفسیر، فقه، حدیث، کلام و به‌خصوص ادبیات مهارت داشته که آثار او شاهدی بر این گفتار است.
آثار متعددی به واحدی منسوب است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: اسباب‌النزول، البسیط (تفسیر کنونی)، الوسیط، جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن، نفی التحریف عن القرآن الشریف؛ 
اما مهم‌ترین اثر وی را تا کنون اسباب‌النزول دانسته‌اند. تفسیر البسیط وی نیز چند سال پیش 
در عربستان با عنوان رسائل جامعی (پایان‌نامه‌های دانشگاهی) تصحیح و تحقیق شده، اما منتشر نشده است.