انتشار تصاویر ماهواره‌ای از برنامه موشکی عربستان همراه با اطلاعات جغرافیایی
گرای سعودی‌ها روی آنتن سی‌ان‌ان!
جهان
شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا روز جمعه با استناد به تصاویر ماهواره‌ای، مدعی همکاری عربستان و چین در زمینه ساخت موشک‌های بالستیک شد. این تصاویر ماهواره‌ای که در ابتدا توسط روزنامه واشنگتن‌پست در ژانویه 2019 منتشر شده بود، وجود یک کارخانه موشک‌های بالستیک در منطقه الدوادمی در غرب ریاض را نشان می‌داد.
توجه ویژه رسانه‌های غربی به خبر همکاری نظامی چین و عربستان در بخش موشکی، هرگز به معنای جدید بودن همکاری‌های نظامی میان دو کشور نیست. آغاز مبادلات تسلیحاتی پکن و ریاض به دهه‌ها پیش بازمی‌گردد. قدمت نیروی موشکی راهبردی عربستان به دهه 1980 می‌رسد. زمانی که شاهزاده خالد بن سلطان، فرمانده وقت نیروی دفاع هوایی برای خرید موشک‌های DF3 به چین سفر کرد. دانگفنگ3 یا «باد شرقی3» موشک بالستیک میان‌برد با برد ۳ تا ۴ هزار کیلومتر، تکمرحلهای با سوخت مایع و دقت پایین (بین هزار تا 4هزار متر متر خطای اصابت) است که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را نیز دارد. همچنین احتمال می‌رود عربستان موشک‌های پیشرفته‌تر DF21 را نیز که در هر دو نوع متعارف و هسته‌ای عرضه می‌شود، از چین خریداری کرده باشد.
دانگفنگ۲۱ موشک بالستیک دو مرحلهای با سوخت جامد است که بیش از هزارو700 کیلومتر برد داشته و دارای دقت بسیار بالاتری (بین 10 تا 700 متر) نسبت به دانگفنگ۳ است. موشک‌های دانگفنگ۲۱ نیز قابلیت حمل کلاهکهای هسته‌ای را دارند اما ظاهراً این نوع موشکها نیز پس از اصلاح و اطمینان از اینکه تنها قابلیت حمل کلاهکهای متعارف را دارند، به سعودی‌ها تحویل شده است.
در مورد فروش موشک‌های دانگفنگ۳ به عربستان سعودی، آمریکاییها ابتدا باخبر نشدند و بر اساس گزارشها وقتی به این موضوع پی بردند، بسیار نگران و عصبانی شدند. اما با ورود فناری‌های جدید موشکی بسیاری انتظار داشتند سعودی‌ها در نهایت آن را جایگزین خرید دیگری از چین یا حتی پاکستان کنند.
مخفی‌کاری شدید عربستان
عربستان در مورد خرید موشک‌های بالستیک خود بسیار مخفی‌کاری می‌کند و ریاض حتی سفر خالد بن سلطان به چین در دهه 80 را پنهان نگه داشته بود. سرانجام خالد در کتاب خاطرات خود به نام جنگجوی صحرا در سال 1996، جزئیاتی از این سفر را به اشتراک گذاشت. وی در مورد تصمیم خرید نسل اول موشک‌های سعودی به صورت مخفیانه صحبت می‌کند.
او در این کتاب خاطره‌ای را بیان می‌کند که نگرانی اولیه عربستان در مورد افشای اطلاعات مخفی زرادخانه موشک‌های بالستیکش را نشان می‌دهد. او بیان می‌کند چگونه یک سرباز جوان مستقر در یکی از پایگاه‌های انبار موشک‌های بالستیک، محل آن را برای پدرش فاش کرد و در نتیجه آن‌ها مجبور می‌شوند برای حفظ اسرار نظامی، این پدر را به پایگاه یاد شده منتقل کنند. به غیر از خاطرات خالد، تا به حال سعودی‌ها چیز آشکار دیگری در مورد نیروی موشکی راهبردی رو نکردند.
در سال 2010، خالد که در آن زمان معاون وزیر دفاع بود، ساختمان مقر جدید نیروی موشکی راهبردی در ریاض را افتتاح کرد. علاوه بر این، از حدود سال 2007، مطبوعات سعودی مراسم فارغ‌التحصیلی از مدرسه نیروی موشکی راهبردی در وادی الدواسیر را پوشش می‌دهند. دو تحول مهم در سال‌های اخیر به عطش عربستان برای وارد شدن به حوزه موشکی و پهبادی افزود: جنگ یمن و توان موشکی و پهبادی رقبای منطقه‌ای همانند ایران. هر دو این عرصه‌ها ضعف دفاعی عربستان را به خوبی نمایان کرد.
خرید موشک‌های دانگفنگ۳ در اواخر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و زمانی صورت گرفت که «جنگ نفتکشها» در جریان بود و این امر کشتیهای حامیان عراق بهویژه کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس شامل عربستان سعودی را تهدید میکرد.
از طرف دیگر جنگ یمن عرصه هولناکی برای محک توان دفاعی عربستان بود. به صورتی که برای مثال در اواسط آذر ماه اعلام شد عربستان نگران خالی شدن سریع زرادخانه موشک‌های دفاعی خود است و به همین دلیل از آمریکا و ناتو برای جبران این خلأ درخواست کمک فوری کرده است.
در میان تمایل روزافزون ریاض به تقویت توان موشکی و پهپادی خود، همکاری با چین ابعاد تازه و گسترده‌تری به خود گرفت. در مارس 2017، شهر علم و فناوری سعودی و شرکت علوم و فناوری هوافضای چین قرارداد همکاری برای تولید پهپاد CH4 که مشابهMQ1 ایالات متحده است، امضا کردند. سعودی از سال 2014 مانند عراق چنین پهپادهایی را در اختیار داشته است. این تأسیسات احتمالاً به عنوان یک مرکز ساخت و پشتیبانی خدماتی برای سایر اپراتورهای CH4 در خاورمیانه، از جمله مصر، عراق و اردن عمل خواهد کرد.
چرا چین؟ و آمریکا نه!
ایالات متحده همواره بزرگ‌ترین صادرکننده سلاح و تأمین‌کننده اصلی نیازهای نظامی عربستان بوده و همکاری‌های نظامی بخش مهمی از روابط راهبردی واشنگتن و ریاض را شکل داده است. با این حال برای آمریکا فروش تسلیحاتی، عمدتاً در راستای اعمال نفوذ و پاداش برای تضمین وفاداری است که بسته به پویایی سیاسی و ترجیحات سیاست ایالات متحده می‌تواند قطع یا تعلیق شود. به عنوان مثال، خرید موشک‌های بالستیک میان‌برد چینی در سال 1988 از سوی عربستان، ناشی از عدم تمایل ایالات متحده به انجام این کار به دلیل مخالفت رژیم صهیونیستی بود. همچنین رژیم کنترل فناوری موشکی 1987، تفاهم غیررسمی در میان 35 کشور، عربستان سعودی را از خرید موشک‌های بالستیک از ایالات متحده و دیگران منع می‌کند، در حالی که چین از امضاکنندگان آن نیست.
به طور کلی، چالش‌های عربستان برای بهره‌برداری از موشک‌های بالستیک شامل فقدان دانش بومی و تجربه عملیاتی، ممانعت رژیم صهیونیستی، مخالف اروپا و آمریکا، افزایش بی‌اعتمادی بین کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌خصوص امارات، تقابل چین و آمریکا در نفوذ بر خلیج‌فارس و محکم‌تر شدن استدلال ایران در برخورداری از موشک است.
در سمت مقابل هم، فرصت‌های این امر برای آل‌سعود شامل ایجاد بازدارندگی هر چند نسبی، توسعه روابط با چین، ساخت احتمالی موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، هزینه و پیچیدگی کمترِ ساخت و نگهداری صنایع موشکی نسبت به جنگنده‌ها و هواپیماهای جنگی و امکان استقرار آن در نقاط متعدد است.
با این حال، برخی ناظران معتقدند اینکه شبکه سی‌ان‌ان که متعلق به دموکرات‌هاست، دست به افشاگری درباره همکاری نظامی آل‌سعود با چین زده، در اصل گرا دادن به نیروهای حوثی نزدیک به ایران برای انتقام به حساب می‌آید. سی‌ان‌ان با انتشار این تصاویر هوایی از محل این موشک‌های بالستیک همراه با داده‌های مکانی و جغرافیایی آن، آمار آن را به انصارالله داده تا در صورتی که توانایی داشته باشند، بتوانند حملاتی را به مراکز داشته باشند. چراکه رشد چینی عربستان در حوزه موشکی، برخلاف تمایل‌های آمریکاست و واشنگتن بدش نمی‌آید ریاض در این حوزه ضرباتی جدی متحمل شود و به ایالات متحده وابسته بماند.
دانگفنگ۲۱ موشک بالستیک دو مرحلهای با سوخت جامد است که بیش از هزارو700 کیلومتر برد داشته و دارای دقت بسیار بالاتری (بین 10 تا 700 متر) نسبت به دانگفنگ۳ است. موشک‌های دانگفنگ۲۱ نیز قابلیت حمل کلاهکهای هسته‌ای را دارند اما ظاهراً این نوع موشکها نیز پس از اصلاح و اطمینان از اینکه تنها قابلیت حمل کلاهکهای متعارف را دارند، به سعودی‌ها تحویل شده است.
در مورد فروش موشک‌های دانگفنگ۳ به عربستان سعودی، آمریکاییها ابتدا باخبر نشدند و بر اساس گزارشها وقتی به این موضوع پی بردند، بسیار نگران و عصبانی شدند. اما با ورود فناری‌های جدید موشکی بسیاری انتظار داشتند سعودی‌ها در نهایت آن را جایگزین خرید دیگری از چین یا حتی پاکستان کنند.
مخفی‌کاری شدید عربستان
عربستان در مورد خرید موشک‌های بالستیک خود بسیار مخفی‌کاری می‌کند و ریاض حتی سفر خالد بن سلطان به چین در دهه 80 را پنهان نگه داشته بود. سرانجام خالد در کتاب خاطرات خود به نام جنگجوی صحرا در سال 1996، جزئیاتی از این سفر را به اشتراک گذاشت. وی در مورد تصمیم خرید نسل اول موشک‌های سعودی به صورت مخفیانه صحبت می‌کند.
او در این کتاب خاطره‌ای را بیان می‌کند که نگرانی اولیه عربستان در مورد افشای اطلاعات مخفی زرادخانه موشک‌های بالستیکش را نشان می‌دهد. او بیان می‌کند چگونه یک سرباز جوان مستقر در یکی از پایگاه‌های انبار موشک‌های بالستیک، محل آن را برای پدرش فاش کرد و در نتیجه آن‌ها مجبور می‌شوند برای حفظ اسرار نظامی، این پدر را به پایگاه یاد شده منتقل کنند. به غیر از خاطرات خالد، تا به حال سعودی‌ها چیز آشکار دیگری در مورد نیروی موشکی راهبردی رو نکردند.
در سال 2010، خالد که در آن زمان معاون وزیر دفاع بود، ساختمان مقر جدید نیروی موشکی راهبردی در ریاض را افتتاح کرد. علاوه بر این، از حدود سال 2007، مطبوعات سعودی مراسم فارغ‌التحصیلی از مدرسه نیروی موشکی راهبردی در وادی الدواسیر را پوشش می‌دهند. دو تحول مهم در سال‌های اخیر به عطش عربستان برای وارد شدن به حوزه موشکی و پهبادی افزود: جنگ یمن و توان موشکی و پهبادی رقبای منطقه‌ای همانند ایران. هر دو این عرصه‌ها ضعف دفاعی عربستان را به خوبی نمایان کرد.
خرید موشک‌های دانگفنگ۳ در اواخر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و زمانی صورت گرفت که «جنگ نفتکشها» در جریان بود و این امر کشتیهای حامیان عراق بهویژه کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس شامل عربستان سعودی را تهدید میکرد.
از طرف دیگر جنگ یمن عرصه هولناکی برای محک توان دفاعی عربستان بود. به صورتی که برای مثال در اواسط آذر ماه اعلام شد عربستان نگران خالی شدن سریع زرادخانه موشک‌های دفاعی خود است و به همین دلیل از آمریکا و ناتو برای جبران این خلأ درخواست کمک فوری کرده است.
در میان تمایل روزافزون ریاض به تقویت توان موشکی و پهپادی خود، همکاری با چین ابعاد تازه و گسترده‌تری به خود گرفت. در مارس 2017، شهر علم و فناوری سعودی و شرکت علوم و فناوری هوافضای چین قرارداد همکاری برای تولید پهپاد CH4 که مشابهMQ1 ایالات متحده است، امضا کردند. سعودی از سال 2014 مانند عراق چنین پهپادهایی را در اختیار داشته است. این تأسیسات احتمالاً به عنوان یک مرکز ساخت و پشتیبانی خدماتی برای سایر اپراتورهای CH4 در خاورمیانه، از جمله مصر، عراق و اردن عمل خواهد کرد.
چرا چین؟ و آمریکا نه!
ایالات متحده همواره بزرگ‌ترین صادرکننده سلاح و تأمین‌کننده اصلی نیازهای نظامی عربستان بوده و همکاری‌های نظامی بخش مهمی از روابط راهبردی واشنگتن و ریاض را شکل داده است. با این حال برای آمریکا فروش تسلیحاتی، عمدتاً در راستای اعمال نفوذ و پاداش برای تضمین وفاداری است که بسته به پویایی سیاسی و ترجیحات سیاست ایالات متحده می‌تواند قطع یا تعلیق شود. به عنوان مثال، خرید موشک‌های بالستیک میان‌برد چینی در سال 1988 از سوی عربستان، ناشی از عدم تمایل ایالات متحده به انجام این کار به دلیل مخالفت رژیم صهیونیستی بود. همچنین رژیم کنترل فناوری موشکی 1987، تفاهم غیررسمی در میان 35 کشور، عربستان سعودی را از خرید موشک‌های بالستیک از ایالات متحده و دیگران منع می‌کند، در حالی که چین از امضاکنندگان آن نیست.
به طور کلی، چالش‌های عربستان برای بهره‌برداری از موشک‌های بالستیک شامل فقدان دانش بومی و تجربه عملیاتی، ممانعت رژیم صهیونیستی، مخالف اروپا و آمریکا، افزایش بی‌اعتمادی بین کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌خصوص امارات، تقابل چین و آمریکا در نفوذ بر خلیج‌فارس و محکم‌تر شدن استدلال ایران در برخورداری از موشک است.
در سمت مقابل هم، فرصت‌های این امر برای آل‌سعود شامل ایجاد بازدارندگی هر چند نسبی، توسعه روابط با چین، ساخت احتمالی موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، هزینه و پیچیدگی کمترِ ساخت و نگهداری صنایع موشکی نسبت به جنگنده‌ها و هواپیماهای جنگی و امکان استقرار آن در نقاط متعدد است.
با این حال، برخی ناظران معتقدند اینکه شبکه سی‌ان‌ان که متعلق به دموکرات‌هاست، دست به افشاگری درباره همکاری نظامی آل‌سعود با چین زده، در اصل گرا دادن به نیروهای حوثی نزدیک به ایران برای انتقام به حساب می‌آید. سی‌ان‌ان با انتشار این تصاویر هوایی از محل این موشک‌های بالستیک همراه با داده‌های مکانی و جغرافیایی آن، آمار آن را به انصارالله داده تا در صورتی که توانایی داشته باشند، بتوانند حملاتی را به مراکز داشته باشند. چراکه رشد چینی عربستان در حوزه موشکی، برخلاف تمایل‌های آمریکاست و واشنگتن بدش نمی‌آید ریاض در این حوزه ضرباتی جدی متحمل شود و به ایالات متحده وابسته بماند.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
