مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات تأکید کرد
انقلاب اسلامی، احیاکننده موقوفات
محمدحسین مروج
مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی می‌گوید: پیش از انقلاب اسلامی و به ویژه در دوران رضاخان و محمدرضا پهلوی، موقوفات آستان قدس رضوی شاهد دگرگونی‌هایی بود که به خارج شدن بسیاری از موقوفات از حوزه وقف منجر شد.
حجت‌الاسلام عبدالرضا اصغری اضافه می‌کند: قانون اصلاحات ارضی از جمله این دگرگونی‌ها بود که بزرگ‌ترین آسیب را به موقوفات آستان قدس رضوی وارد کرد و در پی آن بسیاری از موقوفات آستان قدس رضوی از وقفیت خارج شد، بخش‌هایی از موقوفات فروخته شد و حتی برخی از وقف‌های صورت گرفته به نام حضرت رضا(ع)، به نام بنیاد پهلوی شد و عملاً اجرای نیات واقفان در هاله ابهام قرار گرفت.
نقش انقلاب اسلامی در صیانت و حفاظت از موقوفات
وی ادامه می‌دهد: اما با پیروزی انقلاب اسلامی، اجرایی شدن دستورات دینی و تأکید بر اجرای نیات واقفان احیا شد و ثمرات بسیاری به همراه داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاید نخستین قانونی که در شورای عالی انقلاب اسلامی تصویب شد ابطال اسناد فروش رقبات موقوفات بود که طبق آن، تمام اسناد فروخته شده رقبات باطل اعلام و مقرر شد موقوفات واگذار شده به دامان وقف بازگردد و به نیات واقفان عمل شود. با تدبیر رهبر کبیر انقلاب، برای نخستین بار در طول دوره فعالیت آستان قدس رضوی، یک شخصیت عالم و فقیه جامع‌الشرایط به عنوان تولیت و مدیریت آستان قدس رضوی منصوب شد. نخستین دغدغه تولیت فقید آستان قدس رضوی، احیای موقوفاتی بود که با اصلاحات اراضی از بین رفته بود که ایشان در اولین گام به تثبیت مالکیت و سنددار کردن موقوفات اهتمام ورزید و تلاش شد صیانت از اراضی موقوفه با ایجاد کشت و صنعت‌ها، شرکت‌ها و مدیریت‌های مختلف حفاظت و حراست شود. تأکید بر صیانت از موقوفات در طول دوره‌های مدیریت تولیت‌های آستان قدس رضوی تداوم داشته و امروزه می‌توانیم بگوییم آستان قدس رضوی با داشتن معاونت تخصصی امور حقوقی، حفاظت، احیا و نگهداری از موقوفات به شیوه‌های علمی، گام‌های مؤثری برداشته به گونه‌ای که دارای بیشترین و بزرگ‌ترین موقوفات در جهان است.
عمل به نیات واقفان از برکات انقلاب اسلامی است
مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی همچنین می‌گوید: یکی از دغدغه‌های آستان قدس رضوی در حوزه وقف، عمل به نیات واقفان است و تأکید داریم موقوفات و عواید حاصل از آن باید بر اساس نیات واقفان صرف شود؛ پیش از انقلاب چنین رویه‌ای حاکم نبود اما با پیروزی انقلاب، موقوفات احیا، عمران و آبادانی آن‌ها آغاز و حقوق موقوفه به درستی رعایت شد. تولیت فقید برای اجرای نیات واقفان، چند تن از علمای مشهد را مأمور کردند تا به دقت نیات واقفان از وقف‌نامه‌ها استخراج شود و پس از آن کل این نیات، در ۲۶ سرفصل با موضوعاتی از جمله سلامت، مهمانسرا، روشنایی، توسعه، تعمیر و تنظیف حرم، کمک به محرومان و ایتام و... مشخص و بر این اساس بودجه موقوفاتی نیز تنظیم شد.
هدایت نیات واقفان به سمت نیازهای روز جامعه
اصغری تأکید می‌کند: با توجه به ثمرات و برکات وقف برای جامعه و خدمات گسترده‌ای که به برکت آن به عموم مردم ارائه می‌شود، باید موقوفات رضوی را توسعه داد. یک اقدام مهم در این حوزه، هدایت واقفان و خیران به سمتی است که وقف‌هایشان در راستای رفع نیازهای روز جامعه باشد و در صورت انجام موفق این کار، بسیاری از مشکلات جاری در جامعه حل خواهد شد.
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد نهضت وقف رضوی افزود: ما باید بسترهای لازم را برای تمامی عاشقان به امام رضا(ع) که در داخل و خارج از ایران زندگی می‌کنند و علاقه‌مند هستند یک واقف رضوی باشند، فراهم کنیم که خوشبختانه اقداماتی در این حوزه انجام شده است.
وی به برخی از طرح‌های جدید در حوزه وقف نیز اشاره کرده و می‌گوید: مردم علاوه بر وقف اموال غیرمنقول از قبیل خانه، زمین، آپارتمان، مزرعه، باغ، سهام، پول و... می‌توانند حتی حقوق معنوی خود را وقف کنند، همچنین وقف مشارکتی از دیگر راه‌های توسعه وقف است که مردم می‌توانند در ساخت رواق‌های زیرسطحی حرم مطهر رضوی، سنگ‌فرش صحن‌های حرم، توسعه مهمانسرا، نمازخانه‌های میان‌راهی و... مشارکت کرده و واقف رضوی شوند.
اصغری از راه‌اندازی سامانه وقف رضوی به صورت برخط در آینده‌ای نزدیک خبر داد و اضافه می‌کند: با آغاز فعالیت این سامانه مردم می‌توانند در هر جای ایران و یا حتی خارج از کشور، وارد این سامانه شوند و تقاضای وقف خود را درج کنند، ضمن آنکه امکان انجام وقف مشارکتی با سهیم شدن در پروژه‌ها و پرداخت مبلغ دلخواه نیز وجود دارد و علاقه‌مندان می‌توانند به هر میزانی که مایل‌اند در این پروژه‌ها مشارکت کرده و در فهرست واقف رضوی قرار بگیرند.
زیارت‌نامه‌خوانی با طعم انقلاب
پس از بازگشت امام خمینی به میهن، جمعیت زائرانی که برای حضور در فعالیت‌های انقلابی راهی مشهد می‌شدند، به تدریج افزایش یافت و همان طور که اشاره کردیم، از ۱۷ بهمن این افزایش شتاب مضاعفی به خود گرفت. نخستین گروه از زائرانی که راهی مشهد شدند و در صحن موزه دست به تحصن زدند، شیروانی‌ها بودند؛ گروهی از آن‌ها با بیش از ۵۰۰ نفر در ۱۲ بهمن ماه وارد مشهد شدند و پس از دیدار با مراجع و علما به حرم مطهر رفتند و پس از زیارت، در صحن موزه تجمع کردند. این تجمع، اولاً برای پشتیبانی از اقدام‌های حضرت امام و فرمان‌های ایشان و ثانیاً برای شکایت از شرایط ناامنی بود که اشرار در اطراف شیروان به وجود آورده بودند. دو روز بعد، در ۱۴ بهمن‌ماه، بیش از هزار نفر از مردم قوچان در قالب چند کاروان زیارتی وارد مشهد شدند و پس از ورود به صحن عتیق و انجام آداب زیارت، شعارهایی علیه رژیم پهلوی و در حمایت از انقلاب اسلامی سر دادند. در بایگانی روزنامه‌های آن روزها، اخباری مبنی بر ورود زائرانی از چناران هم وجود دارد؛ زائرانی که جمعیت آن‌ها بیش از ۳۰۰ نفر بود و آن‌ها هم برای تحصن و حمایت از انقلاب، صحن عتیق را انتخاب کردند. زائران نیشابوری، تعداد معتنابهی بودند؛ آن‌ها در چند نوبت طی روزهای ۱۸ تا ۲۲ بهمن خودشان را به مشهد رساندند. البته بخشی از این زائران، از روستاهای اطراف شهر نیشابور مانند حصار زبرخان، قدمگاه، درّود و... به مشهد آمده بودند. حضور آن‌ها علاوه بر صحن عتیق، در مراسم‌هایی که در آن روزها در ورودی صحن موزه برگزار می‌شد و در قسمت‌های قبل هم به آن‌ها اشاره کردیم، برقرار بود. حتی تعدادی از این زائران، ضمن درگیری‌های معدودی که در برخی نقاط با بقایای رژیم شاه داشتند، به شهادت رسیدند.
سفره‌های انقلابی
نکته جالب توجه درباره حضور این زائران، پذیرایی‌هایی بود که برخی از متمولان مشهد و بازاریان این شهر از آن‌ها به عمل می‌آوردند. برخی از شاهدان عینی آن رویدادها نقل کرده‌اند تعدادی از حسینیه‌های اطراف حرم مطهر، ظهر و شب میزبان زائران انقلابی‌ای بود که از راه‌های دور و نزدیک خود را به مشهد رسانده و در مراسم شرکت می‌کردند. همچنین تعدادی از این زائران، در بیت مراجع مشهد میهمان می‌شدند و مورد پذیرایی قرار می‌گرفتند. تداوم حضور این زائران انقلابی، نقش مهمی در تقویت همبستگی مردم به ویژه مردم استان خراسان و همسویی و همراهی آن‌ها با جریان انقلاب اسلامی داشت. در تحصن‌هایی که با حضور زائران انقلابی شکل می‌گرفت، گاه برخی از فعالان اصلی انقلاب در مشهد مانند شهید کامیاب سخنرانی می‌کردند و مباحث طرح شده در این جلسات، بعدها از طریق همین زائران انقلابی به شهرهای اطراف منتقل شد و زمینه انتشار این تفکرات را فراهم کرد.
نقش انقلاب اسلامی در صیانت و حفاظت از موقوفات
وی ادامه می‌دهد: اما با پیروزی انقلاب اسلامی، اجرایی شدن دستورات دینی و تأکید بر اجرای نیات واقفان احیا شد و ثمرات بسیاری به همراه داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاید نخستین قانونی که در شورای عالی انقلاب اسلامی تصویب شد ابطال اسناد فروش رقبات موقوفات بود که طبق آن، تمام اسناد فروخته شده رقبات باطل اعلام و مقرر شد موقوفات واگذار شده به دامان وقف بازگردد و به نیات واقفان عمل شود. با تدبیر رهبر کبیر انقلاب، برای نخستین بار در طول دوره فعالیت آستان قدس رضوی، یک شخصیت عالم و فقیه جامع‌الشرایط به عنوان تولیت و مدیریت آستان قدس رضوی منصوب شد. نخستین دغدغه تولیت فقید آستان قدس رضوی، احیای موقوفاتی بود که با اصلاحات اراضی از بین رفته بود که ایشان در اولین گام به تثبیت مالکیت و سنددار کردن موقوفات اهتمام ورزید و تلاش شد صیانت از اراضی موقوفه با ایجاد کشت و صنعت‌ها، شرکت‌ها و مدیریت‌های مختلف حفاظت و حراست شود. تأکید بر صیانت از موقوفات در طول دوره‌های مدیریت تولیت‌های آستان قدس رضوی تداوم داشته و امروزه می‌توانیم بگوییم آستان قدس رضوی با داشتن معاونت تخصصی امور حقوقی، حفاظت، احیا و نگهداری از موقوفات به شیوه‌های علمی، گام‌های مؤثری برداشته به گونه‌ای که دارای بیشترین و بزرگ‌ترین موقوفات در جهان است.
عمل به نیات واقفان از برکات انقلاب اسلامی است
مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی همچنین می‌گوید: یکی از دغدغه‌های آستان قدس رضوی در حوزه وقف، عمل به نیات واقفان است و تأکید داریم موقوفات و عواید حاصل از آن باید بر اساس نیات واقفان صرف شود؛ پیش از انقلاب چنین رویه‌ای حاکم نبود اما با پیروزی انقلاب، موقوفات احیا، عمران و آبادانی آن‌ها آغاز و حقوق موقوفه به درستی رعایت شد. تولیت فقید برای اجرای نیات واقفان، چند تن از علمای مشهد را مأمور کردند تا به دقت نیات واقفان از وقف‌نامه‌ها استخراج شود و پس از آن کل این نیات، در ۲۶ سرفصل با موضوعاتی از جمله سلامت، مهمانسرا، روشنایی، توسعه، تعمیر و تنظیف حرم، کمک به محرومان و ایتام و... مشخص و بر این اساس بودجه موقوفاتی نیز تنظیم شد.
هدایت نیات واقفان به سمت نیازهای روز جامعه
اصغری تأکید می‌کند: با توجه به ثمرات و برکات وقف برای جامعه و خدمات گسترده‌ای که به برکت آن به عموم مردم ارائه می‌شود، باید موقوفات رضوی را توسعه داد. یک اقدام مهم در این حوزه، هدایت واقفان و خیران به سمتی است که وقف‌هایشان در راستای رفع نیازهای روز جامعه باشد و در صورت انجام موفق این کار، بسیاری از مشکلات جاری در جامعه حل خواهد شد.
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد نهضت وقف رضوی افزود: ما باید بسترهای لازم را برای تمامی عاشقان به امام رضا(ع) که در داخل و خارج از ایران زندگی می‌کنند و علاقه‌مند هستند یک واقف رضوی باشند، فراهم کنیم که خوشبختانه اقداماتی در این حوزه انجام شده است.
وی به برخی از طرح‌های جدید در حوزه وقف نیز اشاره کرده و می‌گوید: مردم علاوه بر وقف اموال غیرمنقول از قبیل خانه، زمین، آپارتمان، مزرعه، باغ، سهام، پول و... می‌توانند حتی حقوق معنوی خود را وقف کنند، همچنین وقف مشارکتی از دیگر راه‌های توسعه وقف است که مردم می‌توانند در ساخت رواق‌های زیرسطحی حرم مطهر رضوی، سنگ‌فرش صحن‌های حرم، توسعه مهمانسرا، نمازخانه‌های میان‌راهی و... مشارکت کرده و واقف رضوی شوند.
اصغری از راه‌اندازی سامانه وقف رضوی به صورت برخط در آینده‌ای نزدیک خبر داد و اضافه می‌کند: با آغاز فعالیت این سامانه مردم می‌توانند در هر جای ایران و یا حتی خارج از کشور، وارد این سامانه شوند و تقاضای وقف خود را درج کنند، ضمن آنکه امکان انجام وقف مشارکتی با سهیم شدن در پروژه‌ها و پرداخت مبلغ دلخواه نیز وجود دارد و علاقه‌مندان می‌توانند به هر میزانی که مایل‌اند در این پروژه‌ها مشارکت کرده و در فهرست واقف رضوی قرار بگیرند.
حرم مطهر در انقلاب اسلامی – قسمت پایانی
میزبانی از زائران انقلابی
محمدحسین نیکبخت
اقداماتی که انقلابیون زیر نظر مثلث رهبری انقلاب در مشهد سازمان می‌دادند، تنها این شهر را تحت تأثیر قرار نمی‌داد. تظاهرات و راهپیمایی‌ها در مشهد، به عنوان مهم‌ترین شهر مذهبی ایران، شهر زادگاه تعدادی از برجسته‌ترین شخصیت‌های انقلاب و شهری که به دلیل جمعیت فراوان، راهپیمایی‌هایی میلیونی در آن شکل می‌گرفت، در تمام کشور انعکاس پیدا می‌کرد و سبب تهییج و تشویق مردم دیگر مناطق برای حضور هر چه بیشتر در جریان انقلاب می‌شد.
در این بین، اهالی استان خراسان که همیشه دلبستگی معنوی خاصی به مشهد دارند و خود را همسایه ثامن‌الحجج(ع) می‌دانند، بیش از مردم دیگر نقاط ایران نسبت به اتفاقات و رویدادهایی که در مشهدالرضا(ع) رقم می‌خورد، حساسیت داشتند و آن‌ها را دنبال می‌کردند. بازتاب اخبار وقایع مشهد، گاه موجب می‌شد سیل عظیمی از جمعیت شهرهای استان خراسان به سوی مشهد روان شود و به این ترتیب، بخش مهمی از شرکت‌کنندگان در راهپیمایی‌های این شهر را شهروندان دیگر شهرهای استان تشکیل می‌دادند. این حضور به ویژه از ۱۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، شتاب مضاعفی پیدا کرد و حرم رضوی میزبان هزاران زائری بود که از اقصی نقاط کشور به خصوص شهرهای استان خراسان مانند قوچان، شیروان، کاشمر، نیشابور، فریمان و... دسته دسته به سوی مشهد می‌آمدند تا پس از زیارت مرقد مطهر امام هشتم(ع) به جمع راهپیمایان و شرکت‌کنندگان در برنامه‌هایی که برای مقابله با رژیم شاه تدارک دیده شده بود، بپیوندند. جالب است که بدانید نظیر چنین اقدامی را در سابقه تاریخی ۱۰۰سال اخیر شهر مشهد هم می‌توان یافت. در قیام مسجد گوهرشاد نیز بخش مهمی از شرکت‌کنندگان و متحصنان در مسجد، اهالی روستاها و شهرهای همجوار مشهد مقدس بودند و به همین دلیل، هویت برخی از شهدا هیچ گاه معلوم نشد.زیارت‌نامه‌خوانی با طعم انقلاب
پس از بازگشت امام خمینی به میهن، جمعیت زائرانی که برای حضور در فعالیت‌های انقلابی راهی مشهد می‌شدند، به تدریج افزایش یافت و همان طور که اشاره کردیم، از ۱۷ بهمن این افزایش شتاب مضاعفی به خود گرفت. نخستین گروه از زائرانی که راهی مشهد شدند و در صحن موزه دست به تحصن زدند، شیروانی‌ها بودند؛ گروهی از آن‌ها با بیش از ۵۰۰ نفر در ۱۲ بهمن ماه وارد مشهد شدند و پس از دیدار با مراجع و علما به حرم مطهر رفتند و پس از زیارت، در صحن موزه تجمع کردند. این تجمع، اولاً برای پشتیبانی از اقدام‌های حضرت امام و فرمان‌های ایشان و ثانیاً برای شکایت از شرایط ناامنی بود که اشرار در اطراف شیروان به وجود آورده بودند. دو روز بعد، در ۱۴ بهمن‌ماه، بیش از هزار نفر از مردم قوچان در قالب چند کاروان زیارتی وارد مشهد شدند و پس از ورود به صحن عتیق و انجام آداب زیارت، شعارهایی علیه رژیم پهلوی و در حمایت از انقلاب اسلامی سر دادند. در بایگانی روزنامه‌های آن روزها، اخباری مبنی بر ورود زائرانی از چناران هم وجود دارد؛ زائرانی که جمعیت آن‌ها بیش از ۳۰۰ نفر بود و آن‌ها هم برای تحصن و حمایت از انقلاب، صحن عتیق را انتخاب کردند. زائران نیشابوری، تعداد معتنابهی بودند؛ آن‌ها در چند نوبت طی روزهای ۱۸ تا ۲۲ بهمن خودشان را به مشهد رساندند. البته بخشی از این زائران، از روستاهای اطراف شهر نیشابور مانند حصار زبرخان، قدمگاه، درّود و... به مشهد آمده بودند. حضور آن‌ها علاوه بر صحن عتیق، در مراسم‌هایی که در آن روزها در ورودی صحن موزه برگزار می‌شد و در قسمت‌های قبل هم به آن‌ها اشاره کردیم، برقرار بود. حتی تعدادی از این زائران، ضمن درگیری‌های معدودی که در برخی نقاط با بقایای رژیم شاه داشتند، به شهادت رسیدند.
سفره‌های انقلابی
نکته جالب توجه درباره حضور این زائران، پذیرایی‌هایی بود که برخی از متمولان مشهد و بازاریان این شهر از آن‌ها به عمل می‌آوردند. برخی از شاهدان عینی آن رویدادها نقل کرده‌اند تعدادی از حسینیه‌های اطراف حرم مطهر، ظهر و شب میزبان زائران انقلابی‌ای بود که از راه‌های دور و نزدیک خود را به مشهد رسانده و در مراسم شرکت می‌کردند. همچنین تعدادی از این زائران، در بیت مراجع مشهد میهمان می‌شدند و مورد پذیرایی قرار می‌گرفتند. تداوم حضور این زائران انقلابی، نقش مهمی در تقویت همبستگی مردم به ویژه مردم استان خراسان و همسویی و همراهی آن‌ها با جریان انقلاب اسلامی داشت. در تحصن‌هایی که با حضور زائران انقلابی شکل می‌گرفت، گاه برخی از فعالان اصلی انقلاب در مشهد مانند شهید کامیاب سخنرانی می‌کردند و مباحث طرح شده در این جلسات، بعدها از طریق همین زائران انقلابی به شهرهای اطراف منتقل شد و زمینه انتشار این تفکرات را فراهم کرد.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
