آثار فردی رعایت حق مؤمن در کلام امامرضا(ع)
امام رضا(ع) در تعیین حقوق مؤمن بر مؤمن تصریح دارند: «به او ستم نکند، با او دغلى نکند، به او خیانت نکند، او را وا نگذارد، از او غیبت نکند، دروغگویش نشمارد» این یعنی اینطور نیست که بایستههایی که امام رضا(ع) در تعریف حق مؤمن بر مؤمن بیان کردهاند صرفاً جنبه اجتماعی داشته باشد، بلکه جنبههای فردی هم دارد و رعایت یا عدم رعایت آنها در حوزه فردی نیز اثر دارد.
به عبارت بهتر اگر در روابط فردی دقتهای لازم را نداشته باشیم ناخودآگاه در عین آسیب زدن به فرد مقابل، فرهنگ ناسالمی هم در جامعه ایجاد شده و رواج مییابد و این فرهنگ ناسالم موجب میشود در بُعد الهی مجموعهای از نعمتها از دست برود و در بُعد اجتماعی هم افول کنیم و آسیبهای کلان ببینیم.
برای مثال ظلم در روایات دینی ما بار معنایی مستقل، عمیق و گسترده اجتماعی دارد، اما اگر دوست و برادر دینی من به دلیل اطلاعات اشتباهی که در فضای مجازی و خصوصی به او دادهام در مسیر غلط برود، ظلم کردهام و ظالم هستم و باید خسارتهای وارده را کاملاً جبران کنم یا برای مثال در زمان کرونا اگر کسی در امور بهداشتی کاستی و کمکاری میکرد و سبب بیماری دیگری میشد بنابر منطق دینی به او ظلم کرده و باید آن خسارت را جبران میکرد!
بنابر توصیه امام رضا(ع) درباره رعایت حقوق برادر دینی، علاوه بر اینکه نباید به برادر دینی و ایمانی خود ظلم کنیم، نباید با او غش (فریب) داشته باشیم، منِ فروشنده اگر از عیب کالا مطلع هستم و یا اگر خریدار از کاهش ارزش پول خبر دارد و این اطلاعات را در اختیار مخاطب خود قرار ندهد، غش کرده و این خیانت محسوب میشود و برادر دینی ما را در معرض آسیب قرار میدهد.
علاوه بر این، در روابط فردی و کلامی هم باید رعایت کنیم که مخاطب ما آسیب نبیند. آخرین بایسته محوری در روابط فردی براساس حدیث امام رضا(ع) آن است که بعضاً در این روابط تحت تأثیر عواملی، تغییر رفتار میدهیم مثل خشم و غضب یا دلخوری و... این طبیعی است که چنین احساسی را تجربه کنیم اما بنابر آموزههای دینی اجازه نداریم این احساس را مبنای عمل خود قرار دهیم حتی به اندازه گفتن «اُف» بهویژه در رابطه با پدر و مادر که قرآن چنین تغییر ادبیاتی را به ما اجازه نمیدهد و در تعبیر روایت رضوی است که ما حق نداریم تغییر کلام داشته باشیم، چون این تغییر آثار سوء دارد و دوستی و عُلقه را از بین میبرد. به عبارت دیگر، این تغییر کلامی به قدری آسیبرسان است که حتی دوستیها را قطع میکند. اگر این تغییر کلامی از اُف بالاتر رفت و حالت پرخاش و دادوبیداد به خود گرفت و موجب شد انسان به دیگری بگوید تو دشمن منی، در حالت کفر قرار میگیرد. اگر بالاتر رفت و سبب شد به برادر دینی خود تهمت بزند، قلب به نارساییهای اخلاقی آلوده و تنشزا و مشکلآفرین میشود... ایمان در قلب از بین میرود مثل نمکی که در آب ریخته میشود و آن را شور کرده و از خالصی درمیآورد!
برچسب ها :
ارسال دیدگاه