با وجود اینکه همیشه اعلام شده چنین مراودات اقتصادی بین مردم غیرقانونی است؛ اما بساط خرید و فروش‌هایی که همیشه سود بیشترش برای خریدار است تا فروشنده، هیچ‌وقت جمع نشده و هر روز بر تنوع آن نیز افزوده می‌شود.
به طور مثال خرید امتیاز تخصیص خودرو برای مادران در طرح حمایت از فرزندآوری و رونق گرفتن بازار خرید و فروش خودروهای فرسوده از جمله به روزترین روش‌های این بازار لاتاری‌گونه است.
بر اساس مشاهدات میدانی، میزان خرید و فروش خوروهای فرسوده در بازار روند افزایشی قابل توجهی داشته است. خودروهایی که تا همین یکی دو ماه گذشته حتی دارندگانشان با اکراه از آن‌ها استفاده می‌کردند یا گوشه‌ای از پارکینگ یا حیاط منزل به حال خود رها شده بودند، به یک‌باره با گنجانده شدن در طرح نام‌نویسی برای تعویض از طریق شرکت‌های خودروسازی از ارزش بالایی برخوردار شدند و افزایش قیمت چند برابری پیدا کردند.

افزایش چند برابری قیمت خودروهای فرسوده!
یکی از شهروندان در این باره می‌گوید: خودرویی دارم که چند سال است بی‌رغبت از آن استفاده می‌کنم و پولی هم برای جایگزین کردن آن با خودرو بهتر ندارم. حالا این روزها هر کس مرا می‌بیند، نخستین سؤالی که می‌پرسد این است که خودروات را نمی‌فروشی؟ 
او ادامه می‌دهد: پیش از ماجرای طرح تعویض خودروهای فرسوده در قرعه‌کشی خودروسازان، در مقطعی می‌خواستم آن را بفروشم. خیلی جاها بردم؛ ولی حتی یک نفر هم نبود که بخواهد آن را با قیمت منصفانه‌ای بخرد. قیمت‌هایی می‌دادند که فکر می‌کردم اگر خودرو‌ام بدتر از این هم بشود، باز سود می‌کنم در مقایسه با اینکه بخواهم با چنین قیمت‌هایی آن را بفروشم. با این وجود پس از طرح جایگزینی، هر روز چند مشتری زنگ می‌زند که همه آن‌ها دلال هستند و حاضرند خودرویی را که 20 میلیون هم نمی‌خریدند، اکنون  تا 70 میلیون تومان هم بخرند.
شهروند دیگری نیز با بیان همین موارد می‌گوید: اختلاف قیمت خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی با قیمت بازار آن‌قدر زیاد است که حتی پرداخت ارقامی حدود 80 تا 100 میلیون و حتی بالاتر از آن هم برای خرید یک خودرو فرسوده در راستای شرکت در طرح تعویض برای دلالان صرفه اقتصادی بسیار خوبی دارد. به همین دلیل است که خودروهای 10 یا 20 میلیونی از رده خارج شده، قیمت 70 تا 80 میلیونی و بالاتر از این پیدا کرده‌اند.

دلالی امتیاز طرح جوانی جمعیت
نکته دیگری که یک شهروند مشهدی به آن اشاره می‌کند و قابل ملاحظه است اینکه به تازگی مورد دیگری از خرید و فروش امتیازات لاتاری‌گونه بین مردم رواج پیدا کرده که در نوع خود قابل توجه و اعتناست.
همان دلال‌هایی که بازار خرید و فروش خودروهای فرسوده را گرم کردند، این بار به نوعی دیگر و مشابه آنچه در طرح تعویض خودروهای فرسوده شکل دادند، به سراغ مادرانی می‌روند که طرح حمایت از فرزندآوری و جوانی جمعیت شامل حالشان شده و بر اساس این طرح می‌توانند صاحب خودرو شوند.
دلالان با پرداخت مبالغی از 5 تا 10 میلیون یا حتی بیشتر، کارت ملی و امتیاز خرید خودرو را از مادرانی می‌خرند که توانایی پرداخت هزینه خرید خودرو را ندارند.
یک شهروند در این باره می‌گوید: خانمی در طرح جوانی جمعیت و حمایت از فرزندآوری در یکی از قرعه‌کشی‌هایی که برای خودرو انجام شده بود، برنده شد؛ اما قادر نبود پولی را که باید برای خرید خودرو به حساب شرکت خودروساز واریز می‌کرد، فراهم کند. یک نفر که بعداً متوجه شدیم در بازار خودرو دلالی می‌کند، با پرداخت 7میلیون تومان به این خانم، امتیازی را که در قرعه‌کشی برنده شده بود، از او خریداری کرد.
او ادامه می‌دهد: باید هدف دولت از قرعه‌کشی خودرو این باشد که این خودروها به دست مصرف‌کننده‌ها برسند نه اینکه شرایطی فراهم شود که دلالان از آن سود ببرند. به طور مثال در قرعه‌کشی عادی باید ابتدا به موضوع جایگزین کردن خودروهای فرسوده بها داده شود تا با این کار به پاکیزه شدن هوای شهرها نیز کمک شود نه اینکه هر کسی با هر شرایطی که گواهی‌نامه دارد در قرعه‌کشی شرکت داده شده و سپس دلال‌بازی‌ها شروع شود.

خبرنگار: هاشم رسائی‌فر