نگاهی به ساخت مدرسه علینقی میرزا در حرم امام رضا(ع)
مدرسهای که رواق شد
در جغرافیای حرم مطهر مکانهایی هستند که هر کدام داستانی با خود دارند. داستانی که گاه راوی سرگذشت خود این بناها و گاه راوی سرگذشت بانیانش است.
از این میان، رواق دارالذکر داستانی دارد که چندان قدیمی نیست و به دوره قاجار بازمیگردد، زمانی که متولی آستان قدس تصمیم میگیرد مدرسهای در حرم بنا کند.
ساخت مدرسهای توسط معمار آستان قدس رضوی
آنچه اسناد موجود روایت میکنند مدرسه علی نقی میرزا حدود سال 1239 قمری ساخته شده است. داستان از این قرار است که علی نقی میرزا ملقب به «ركنالدوله» که در دوره قاجار زمان سلطنت فتحعلی شاه، متولی آستان قدس رضوی و استاندار خراسان بود تصمیم میگیرد در حرم مدرسهای بسازد. او ابتدا صحن نو را به كمک حاج آقاجان، معمارباشی آستان قدس رضوی ساخت و چون قطعه زمینی در قسمت غربی صحن نو متروک مانده بود، آنجا را به مدرسه علمیه تبدیل میکند.
«ركن الدوله» وقتی این مدرسه را میسازد، متوجه میشود بخشهایی از زمینهای فعلی صحن نو، صحن كهنه و بیوتات هنوز باقی مانده، این شد که در این زمینها هم ساختمان مدرسه را امتداد داد تا این مدرسه از نظر ساخت، کم و کسری نداشته باشد.
حیاط این مدرسه مستطیل شکل است و ساخت آن بهگونهای بوده که سه اتاق دو اشكوبه و سه اتاق با درهای بزرگ در اطراف آن قرار دارد، همچنین، مدرسه در وسط این حیاط واقع شده بود.
چرا مدرسه «علی نقی میرزا» تعطیل شد؟
این بنا هیچگاه شکل مدرسه به خود نگرفت و بیشتر محل استقرار دفاتر اداری و خدمه آستان قدس بود. همچنین در قسمتی از مدرسه، میرزا علیرضا مستوفی میهمانخانهای ساخته بود که در اسناد با نام اتاق مهمانخانه علینقیمیرزا آمده است. در برخی منابع اشاره شده مدرسه علینقی میرزا حرم امام رضا(ع)، به این دلیل که در زمین موقوفه آستان قدس و یا موقوفات مسجد جامع گوهرشاد و برخلاف مقررات آستانه ساخته شده بود، تعطیل شد. به نظر میرسد بههمیندلیل اعتمادالسلطنه از این مدرسه در شمار مدارس علمیه مشهد نام نبرده و در منابع و سفرنامههای دیگر نیز تنها به ذکر نام آن اکتفا شده است. در اسناد هم خبری از وضعیت آموزشی مدرسه یا طلاب و مدرسان آن نیست.
از مدرسه تا رواق دارالذکر
پس از تعطیلی مدرسه، بخشی از مکان آن به عنوان كشیکخانه خدام استفاده میشود و قسمت فوقانی آن را نیز به مخزن كتابخانه آستان قدس رضوی تبدیل میکنند، در نتیجه تمام مدرسه جزو اماكن متبركه شد. سرانجام در سالهای 4-1342شمسی، این مكان پس از نوسازی و ایجاد تغییراتی در قسمتهای داخلی آن به صورت رواق بزرگی به نام رواق دارالذكر در آمد.
در ابتدا نام این مکان، رواق دارالعزه بود اما مدتی بعد در همان سال به دستور سپهبد امیر عزیزی نایبالتولیه، فضای مدرسه علینقی میرزا را با تیر آهن و بتن آرمه مسقف کرده و سقف آن مقرنسكاری و آینهكاری شد، دیوارهای چهار طرف آن را سنگ مرمر عالی كرده و مشغول كاشیكاری زیبا بودند كه نایبالتولیه تغییر کرد.
در همان روزها بود که سپهبد نادر پاتمانقلیچ به نیابت تولیت منصوب شد، به همین علت اتمام آینهكاری سقف و كاشیكاری دیواره مدتی راكد ماند. در اواخر دوره وی آینهكاری سقف شروع شد ولی به پایان نرسید. پس از ورود سپهرنیا، نایبالتولیه جدید، یعنی در سال 1346شمسی آینهكاری مقرنس سقف به پایان رسید، كاشیكاری معرق ممتاز دیوارها كه ضمن آن اخبار و روایات صحیحه منقوش شده، پایان یافت و دارالذكر نام گرفت.
خبرنگار: مهدیه قمری
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
سه شرط امام رضا(ع) برای تحقق عدالت اجتماعی
-
قدس رواق
-
هر شب و روز، اعمال بر ثامنالحجج(ع) عرضه میشود
-
رفتن تا چفت جهان مرگ
-
برگزاری دومین همایش بینالمللی «اوقات فراغت» در مشهد مقدس
-
مدرسهای که رواق شد
-
شاد بودن شاخصه زندگی مؤمنانه
-
رونمایی از تقویم عملیاتی موقوفات آستان قدس رضوی
-
درسهای تاریخ برای نسل جدید
-
عطر حرم رضوی در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران