هوای پسِ پیش‌بینی‌های هواشناسی

گفت‌و‌گوی قدس با رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی

هوای پسِ پیش‌بینی‌های هواشناسی

محمود مصدق

با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال باز هم دغدغه میزان بارش‌ها در فصل زمستان و نگرانی از کمبود منابع آبی به دلیل تأثیر آن در توسعه اقتصادی و کشاورزی ذهن برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران کشور را به خود مشغول کرده است، به همین بهانه و به‌منظور اطلاع از چگونگی وضعیت بارشی کشور تا پایان امسال و بهار سال آینده به سراغ رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور رفتیم.

سیلاب‌ها قابل پیش‌بینی نیستند
صادق ضیائیان با اشاره به اینکه وضعیت بارش‌ها از بهمن ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۱ در مجموع کمتر از نرمال و گرایش به سمت نرمال پیش‌بینی می‌شود، می‌گوید: مثلاً در این مدت میانگین بارندگی در سواحل خزر نرمال، شمال شرق و در امتداد رشته کوه البرز کمتر از نرمال و در سایر مناطق در محدوده نرمال و کمتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود.
وی می‌گوید: براساس اطلاعات مرکز ملی خشکسالی، امسال نسبت به سال گذشته ۲۹میلیمتر بیشتر بارندگی داشته‌ایم؛ یعنی سال ۹۹ تا این موقع میانگین بارش‌ها ۷۹ میلیمتر بوده در حالی که امسال تاکنون ۱۰۸ میلیمتر بارش داشته‌ایم.
ضیائیان با اشاره به اینکه پیش‌بینی فصلی را باید از وقایع حدی يا فرين بارش‌ها جدا کرد، می‌گوید: در پیش‌بینی فصلی از وضعیت هوا و بارش‌ها صحبت می‌شود و آن را با بلندمدت مقایسه می‌کنند؛ اما وقایع حدی مثل سیلاب‌ها به هیچ وجه به صورت فصلی نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا قابل پیش‌بینی نیستند و این وقایع را فقط از دو سه روز قبل می‌توان پیش‌بینی کرد.
وی با رد ادعای عبور ایران از دوره ۱۵ ساله خشکسالی و ورود به دوره ترسالی، می‌افزاید: چنین حرف‌هایی علمی و معتبر نیست. البته اینکه ما یک دوره ۱۵ساله خکشسالی را پشت سر گذاشتیم، درست است؛ اما پس از سال ترسالی دوباره سال گذشته خشکسالی داشتیم. امسال هم هنوز به پایان سال نرسیده تا ببینیم وضعیت چگونه است. ضمن اینکه پیش‌بینی‌های ماهیانه و فصلی هم با خطای بسیار بالایی همراه است. یعنی دقت پیش‌بینی‌های میان مدت ما بین ۶۰ تا ۷۰ درصد است. پیش‌بینی همین امسال نیز با اما و اگر همراه است. بنابراین چنین ادعاهایی معتبر نیست. اما یک موضوع وجود دارد و آن اینکه وقتی پیش‌بینی اقلیمی برای بازه زمانی بلندمدت مثلاً تا ۲۱۰۰ می‌کنند داده‌های علمی ثابت می‌کند تعداد سال‌های خشک در ایران بیشتر از سال‌های تر خواهد بود.

حال و روز تجهیزات سازمان هواشناسی
ضیائیان سپس به تجهیزات سازمان هواشناسی اشاره می‌کند و می‌گوید: تجهیزات ما در مقایسه با کشورهای همسایه بسیار پیشرفته محسوب می‌شوند؛ اما در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته خیلی عقب افتاده هستند که با توجه به بودجه تخصیصی، باید آن‌ها را برطرف کنیم.
در حوزه پایش، پوشش راهداری در کشور اندک و به نسبت کشورهای توسعه‌یافته تعداد ایستگاه‌های جو بالای ما کم است. در حوزه پردازش هم اَبَرکامپیوتری که سازمان از آن استفاده می‌کند مربوط به چندین سال پیش است و با توجه به پیشرفت دنیا در این زمینه باید به‌روز شود. در واقع سیستم‌های پردازشی سازمان برای اجرای مدل‌های هواشناسی باید حداقل تا هفت برابر بهبود پیدا کند که اگر این اتفاق بیفتد قطعاً درصد دقت پیش‌بینی بارش‌ها به لحاظ زمانی و مکانی و کیفیت پیش‌بینی بارش‌ها بهبود می‌یابد. این خواسته اصلی همه ماست چون این موضوع نقش زیادی در نجات جان افراد و کاهش خسارت ناشی از مخاطرات آب و هوایی دارد.

از «اسفند دیوانه» چه خبر؟
وی در خصوص تعبیر «اسفند دیوانه» و هشدار اخیر پروفسور اردکانی، پدر علم هواشناسی ایران به کشاورزان در خصوص مراقبت از محصولات خود به دلیل ورود موج تازه سرما از ۲۹ بهمن تا ۴ اسفند و همچنین نفوذ یک جبهه هوای سرد و دو جبهه هوای گرم دیگر در ماه آینده به کشور هم می‌گوید: اظهارات ایشان بر اساس استنباطشان از نقشه‌ها بوده؛ اما برداشت خبرنگار از این صحبت‌ها چندان دقیق نبوده است؛ در واقع آقای اردکانی به این نکته اشاره می‌کنند که در اسفند جبهه‌های گرم و سرد می‌آید و بعد هم اصطلاح اسفند دیوانه را به‌کار می‌برند که منظور از آن، زیاد بودن تغییرات جوی در اسفند است نه اینکه در ماه آینده سرمای خیلی شدیدی خواهیم داشت.
در واقع نقشه‌های هواشناسی نشان می‌دهد تا اواخر هفته آینده بارش‌های جدی در کشور نخواهیم داشت، ولی نخستین بارش جدی که کشور درگیرش می‌شود تقریباً از دوم اسفند است. یعنی از اواسط هفته آینده یک سامانه بارشی جدید، کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد که درباره جزئیات بیشتر آن باید کمی صبر کنیم چون الان خیلی از این سامانه دور هستیم و باید کمی به آن نزدیک شویم تا پیش‌بینی دقیق‌تری از آن داشته باشیم. ضمن اینکه تغییرات نقشه هم خیلی زیاد است. اما می‌توان گفت این جبهه هوای سرد از جنوب غرب وارد کشور می‌شود و سپس مناطق مرکزی و شمال غرب را دربرمی‌گیرد و بعد به شمال شرق کشیده می‌شود بنابراین پیش‌بینی می‌شود بارش‌هایی را تا چهارشنبه هفته آینده در کشور داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه از ۲۹ بهمن تا چهارم اسفند سرمای خیلی شدیدی کشور را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، می‌گوید: البته در ماه آینده امواج سرد و گرم پیاپی از روی کشور ما عبور می‌کنند. مثلاً موج دیگری از سرما از ششم اسفند وارد کشور می‌شود و به مدت دو تا سه روز حداقل نوار شمالی ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما چندان حاد نیست با وجود این باید به این سامانه نزدیک شویم تا دقیق‌تر جزئیاتش را پیش‌بینی و درباره آن صحبت کنیم.