عید مبعث منبع بازخوانی اهداف تمدن اسلامی
بهمن دهستانی
عید مبعث از اعیاد بزرگ اسلامی و یکی از روزهای بی‌نظیر در تاریخ بشر است که از نگاه مسلمانان سرآغاز هدایت دوباره انسان توسط نبی خاتم(ص) است. در میان دیگر مذاهب اسلامی این عید با نام معراج و اسرا بزرگ داشته می‌شود و جهان اهل سنت آن را سالروز معراج نبی مکرم اسلام(ص) می‌دانند. از هر دو منظر شیعه و سنی عید مبعث و معراج یک مناسبت افتخارآمیز و تحول‌ساز در تاریخ اسلام است که آثار تمدنی و هویتی فراوانی بر جای گذاشته است. مهم‌ترین سند قداست و حرمت مسجدالاقصی و قدس که آن را جزوی از مقدسات اسلامی نموده به تصریح قرآن، اسرا و معراج بوده و از این رو بزرگ‌ترین مسئله و چالش جهان اسلام یعنی مسئله فلسطین از یک اصالت و اتکای اعتقادی عمیق برخوردار است. در میان متفکران مسلمان معاصر، بعثت یکی از منابع الهام‌بخش درزمینه تقویت نهضت بیداری اسلامی به شمار رفته است. شهید مطهری آن را نقطه عطفی در تکامل تاریخ می‌داند و اقامه قسط و عدل را از اهداف بزرگ بعثت می‌شمارد. از همین رو عدالت گستری و مقابله با ظلم که موجب تحولات اجتماعی گسترده می‌شود در ذات مبعث نهاده شده است. مناسبت مبعث موجب نظریه‌پردازی‌های عمیقی در حوزه معارف اسلامی و نظام باورهای انسان مسلمان معاصر توسط متفکران اسلامی ژرف‌اندیش شده و بسیاری از چهره‌های فکری نهضت بیداری اسلامی در ایران، احیای تمدن نوین مسلمانان را بدون عنایت به مبعث مقدور نمی‌دانسته‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از این منظر یکی از صاحبنظران برجسته این مسئله به شمار می‌روند و بر این باورند علم و عدالت و اخلاق سه رکن بعث را شکل داده و به مسلمانان عرضه کرده است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «مبعث در حقیقت پرچم علم و معرفت را برافراشت. بعثت با «إقرء» شروع شد: «إقرء باسم ربک الذی خلق» و با «ادع إلی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة» ادامه یافت؛ یعنی دعوت همراه با حکمت. در حقیقت، دعوت اسلامی گسترش و پراکندن حکمت در سراسر عالم و در طول تاریخ است؛ همچنان که بعثت، پرچم‌داری و برافراشته شدن پرچم عدل است؛ یعنی در میان مؤمنان، بندگان خدا و آحاد بشر، عدالت استقرار پیدا کند؛ همچنان که رسالت، برافراشتن پرچم اخلاق والای انسانی است؛ «بعثت لأتمم مکارم الاخلاق».
جوامع بشری در دنیا، مبدأ تاریخ‌های رسمی و متداول امروزی را مرتبط با وجود انبیای الهی قرار داده‌اند؛ این تصمیم نشان می‌دهد انبیا مهم‌ترین اشخاص تاریخ و بعثت آنان بزرگ‌ترین رویدادهای ادوار زندگی بشر بوده است، چرا که مبدأ حرکت جوامع قرار می‌گیرد. به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب در توصیف منزلت بعثت، هیچ حادثه‌ای از قبیل انقلاب‌های بزرگ، مرگ‌ها و حیات‌های ملت‌ها، پدید آمدن اشخاص بزرگ، از بین رفتن اشخاص بزرگ و ظهور مکتب‌های گوناگون، اهمیتش برای بشریت به اندازه بعثت انبیا نیست؛ همچنان که ماندگارترین شکل‌های فکر و ذهن آحاد بشر، همان شکل‌هایی است که ادیان به آن‌ها داده‌اند و تا ابد هم همین‌طور خواهد بود.
این دیدگاه‌های فاخر نسبت به مناسبت و عید مبعث تأکید می‌کند به هر میزان نگرش‌ها به این وقایع تقویت و تأمل و تفکر درباره آن افزون شود و همزمان در عرصه‌های فکری و فرهنگی و اجتماعی معاصر مورد توجه دانشوران و آحاد مردم قرار گیرد موجب ارتقای سطح باورها و دین‌ورزی‌ها خواهد شد و از همه مهم‌تر می‌تواند به بازآرایی نظام بینشی و دستگاه اداره دینی اجتماع بینجامد چرا که شناخت اهداف دین با شناخت اهداف بعثت ارتباط مستقیم دارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از این منظر یکی از صاحبنظران برجسته این مسئله به شمار می‌روند و بر این باورند علم و عدالت و اخلاق سه رکن بعث را شکل داده و به مسلمانان عرضه کرده است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «مبعث در حقیقت پرچم علم و معرفت را برافراشت. بعثت با «إقرء» شروع شد: «إقرء باسم ربک الذی خلق» و با «ادع إلی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة» ادامه یافت؛ یعنی دعوت همراه با حکمت. در حقیقت، دعوت اسلامی گسترش و پراکندن حکمت در سراسر عالم و در طول تاریخ است؛ همچنان که بعثت، پرچم‌داری و برافراشته شدن پرچم عدل است؛ یعنی در میان مؤمنان، بندگان خدا و آحاد بشر، عدالت استقرار پیدا کند؛ همچنان که رسالت، برافراشتن پرچم اخلاق والای انسانی است؛ «بعثت لأتمم مکارم الاخلاق».
جوامع بشری در دنیا، مبدأ تاریخ‌های رسمی و متداول امروزی را مرتبط با وجود انبیای الهی قرار داده‌اند؛ این تصمیم نشان می‌دهد انبیا مهم‌ترین اشخاص تاریخ و بعثت آنان بزرگ‌ترین رویدادهای ادوار زندگی بشر بوده است، چرا که مبدأ حرکت جوامع قرار می‌گیرد. به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب در توصیف منزلت بعثت، هیچ حادثه‌ای از قبیل انقلاب‌های بزرگ، مرگ‌ها و حیات‌های ملت‌ها، پدید آمدن اشخاص بزرگ، از بین رفتن اشخاص بزرگ و ظهور مکتب‌های گوناگون، اهمیتش برای بشریت به اندازه بعثت انبیا نیست؛ همچنان که ماندگارترین شکل‌های فکر و ذهن آحاد بشر، همان شکل‌هایی است که ادیان به آن‌ها داده‌اند و تا ابد هم همین‌طور خواهد بود.
این دیدگاه‌های فاخر نسبت به مناسبت و عید مبعث تأکید می‌کند به هر میزان نگرش‌ها به این وقایع تقویت و تأمل و تفکر درباره آن افزون شود و همزمان در عرصه‌های فکری و فرهنگی و اجتماعی معاصر مورد توجه دانشوران و آحاد مردم قرار گیرد موجب ارتقای سطح باورها و دین‌ورزی‌ها خواهد شد و از همه مهم‌تر می‌تواند به بازآرایی نظام بینشی و دستگاه اداره دینی اجتماع بینجامد چرا که شناخت اهداف دین با شناخت اهداف بعثت ارتباط مستقیم دارد.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
