علی دارابی؛ معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، محمدرضا قلندر؛ شهردار مشهد، محمد حسین‌زاده؛ مدیر کل ارشاد استان و دیگر مسئولان استانی و کشوری حاضر در مراسم بزرگداشت، با حضور در آرامگاه فردوسی، تاج گلی به این شخصیت برجسته تقدیم کردند و با ذکر فاتحه‌، یاد این شاعر پارسی‌گو را گرامی داشتند. 
پس از آن، سید قاسم سیدی‌مقدم؛ هنرمند نقالی و پرده‌خوانی به هنرنمایی پرداخت و بعضی از اشعار فردوسی را اجرا کرد.

فردوسی جانمایه و عصاره فرهنگ و تمدن ایران است
محمود شالویی؛ رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور به نمایندگی از وزیر ارشاد، پیام رئیس جمهور را به مناسبت بزرگداشت حکیم توس به شرح زیر قرائت کرد:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
ایران بزرگ یک حقیقت فرهنگی و معنوی در قلب قاره کهن آسیاست که همچون حلقه‌ای، زنجیره هستی معنوی و فرهنگی شرق و غرب را به یکدیگر پیوند می‌دهد. ایران بود که در آغاز تاریخ اسلام در عین گرایش به دارالاسلام، کانون حوزه ایرانی فرهنگ و تمدن اسلامی شد و اثری عمیق از خود بر جای گذاشت.
در این سرزمین، بزرگانی مانند فردوسی زبان فارسی و تاریخ ایران را از نو زنده ‌کردند و مردم ایران توانستند بدون هیچ‌گونه کشمکشی در آینه معرفت به حیات خود ادامه دهند. از این منظر، فردوسی نماد خردورزی این سرزمین را نه فقط یک شاعر که باید جانمایه و عصاره فرهنگ و تمدن ایران دانست. اوست که بر پیکر زبان فارسی جامه‌ای فاخر و هویتی فرهمند پوشاند و پیوندهای عمیق تاریخی و هویت ملی و فرهنگی ایران را مورد توجه جدی قرار داد.
فردوسی را حکیم و شاهنامه او را کتاب حکمت و حماسه خوانده‌اند؛ زیرا کاخ بلند نظم فارسی در عین آنکه شرح دلیری‌ها و دلاوری‌های قهرمانان باستانی ایران است، از حکمت ایرانی و اسلامی بهره‌هایی وافر دارد و جلوه‌گاه حکمت نظری و عملی است. در شاهنامه روح آزادگی، آزادمنشی و توجه به فرهنگ غنی و قوی این سرزمین آشکار است و این کتاب شگرف سرشار از محبت و مهربانی است.
عظمت وجودی حکیم در بردباری قهرمانانه او در راه خلق حماسه ملی ایران اسلامی است. این شاعر آزاده ژرف‌اندیش به شوق بیدار کردن ایرانیان و ایجاد همدلی و همبستگی، تنگدستی و زندگی سخت را به جان خرید و ثروت و سرمایه خود را در راه آفرینش شاهکار زبان، اندیشه و فرهنگ ایرانی هزینه کرد. سرتاسر شاهنامه حدیث و سخن توحید، یگانگی و بندگی خداوند است و در آن خرد تعلیمی با معنویت و دینداری آمیخته شده است.
ابیات فردوسی آشکارا در تحصیل او از پیامبر(ص) نمودار است. افزون بر این ابیات بسیاری در شاهنامه به پیامبر(ص) و اهل بیت اطهر تقدیم شده که نشانی از عمق اعتقاد فردوسی به دین روشنایی‌بخش اسلام است که در زمان او در هیئت آیینی، فراگیر و جهانشمول و پاسخگوی مسائل زمانه به دورترین نقاط جهان گسترش یافته بود.
بدون تردید بزرگداشت این شاعر نامدار و آثار گرانقدر او به جامعه امروز و به ویژه نسل جوان به تقویت هویت و خودباوری ایران اسلامی، توسعه همزبانی، همدلی ملی و همبستگی منطقه‌ای و اعتلای حکمرانی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران کمک شایانی خواهد کرد. بر همین اساس تمام پوشش‌های علمی و فرهنگی در این حوزه قابل ستایش و قدردانی است و دو‌لت مردمی حامی پژوهشگران و استادان در راستای نهادینه شدن افکار مفاخری چون حکیم ابوالقاسم فردوسی است تا با ترسیم خط فکری و ادبی این مفاخر بر غنای فرهنگی ایران اسلامی افزوده شود.
این جانب با پاسداشت روز زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و تبریک این روز به مردم فرهنگ‌دوست ایران و تمام علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی، امیدوارم همچنان ملت بزرگ و سرافراز ایران و همه ملل فارسی‌زبان و‌ دوستداران از اندیشه‌های بلند این حکیم نامدار در سراسر گیتی بهره گیرند.  برای همگان به ویژه دست‌اندرکاران فرهنگی کشور توفیقات روزافزون مسئلت دارم. 
شالویی سپس با بیان اینکه آرامگاهی که امروز پیش روی شماست، از ساخته‌های انجمن مفاخر فرهنگی است، گفت: به همت انجمن که در رأس هیئت امنای آن رئیس جمهور و وزرای فرهنگ و ارشاد، میراث فرهنگی و وزارت علوم قرار گرفته‌اند، برای سال جاری با اهتمام دولت و موافقت و همدلی مجلس ۱۷ بنای یادبود در سطح کشور ساخته خواهد شد که از میان آن‌ها سه بنا مربوط به مفاخر و مشاهیر استان خراسان رضوی است.

شاهنامه، ثبت احوال ایرانیان است
در ادامه، معاون وزیر میراث فرهنگی و گردشگری نیز گفت: خرد و خردمندی گوهر شاهنامه است. واژه خرد بیش از 500 بار و خردمند بیش از 300 بار در شاهنامه آمده آن هم در زمانه‌ای که اندیشیدن جرم بوده است. شاهنامه را شناسنامه ایرانیان،  ترازوی زبان فارسی، اوستای پس از اسلام، اخلاق‌نامه، خردنامه ، نیک‌نامه، شجاعت‌نامه و به قول استاد جلال رفیق، ثبت احوال ایرانیان نامیده‌اند. شاهنامه را نمی‌توان اثر طبع یک نفر دانست. گویا هزاران هزار نفر در سرودن آن مشارکت داشته‌اند. بیان حال یک قوم است از زبان یک تن و این کتاب بشریت است. شاهنامه بزرگ‌ترین نماد فرهنگی و شاهکاری هنری ادبی است پیش از آنکه اسطوره‌ای باشد. در حقیقت اهمیت فردوسی و خلاقیت هنری او در مطالبی که منظوم کرده، نیست بلکه در چگونگی منظوم کردن آن است. 

بازسازی هویت ایرانی در پرتو شاهنامه 
دارابی افزود:  به راستی که هدف بلند او در سرودن شاهنامه، احیای زبان و فرهنگ فارسی است. باری شاهنامه را باید همان‌طور که دکتر شفیعی کدکنی می‌گوید، کتاب تاریخ ایران بدانیم. ارزش خلق شاهنامه توسط فردوسی در سده چهارم هجری که دوره شکوه فرهنگ اسلامی بوده، در آن است که در پرتو آن توانسته‌ایم هویت خود را بازسازی کنیم. حکیم توس انگشت روی مهم‌ترین مسئله یعنی هویت ملی می‌گذارد. تمامی مبانی حکمت را در شاهنامه مشاهده می‌کنیم از این رو لفظ ایران بیش 2هزار بار در شاهنامه آمده است. فردوسی زبان ملت، خود ملت و جوهره ملیت را در کار خود تشخیص داده است. هویت ملی برای یک ملت به منظره روح برای بدن است که فقدان آن به منزله مرگ خواهد بود. هویت ملی، عامل همبستگی و شکل‌گیری روح جمعی در یک ملت و وجهه مشخصه آن در میان ملل دیگر است. 
وی افزود: در یک دسته‌بندی کلی، هویت ملی در برگیرنده چهار دسته از ارزش‌های ملی، دینی، جامعی و انسانی است. یک ملت برای بقای خود نیازمند هویت ملی است و وحدت ملی جز با تکیه بر هویت ملی فراهم نمی‌شود. تردیدی نیست که دین مهم‌ترین عنصر هویت ملی است. مراد از هویت، پاسخ به چه کسی بودن و چگونه بودن است و این‌گونه ما هنر فردوسی را بهتر درک می‌کنیم؛ چراکه او هزار سال پیش اثری خلق کرده که می‌داند برای کدام مخاطب سخن می‌گوید. سخنی که در هر عصری پویاست و مخاطب خود را دارد و نه تنها مرز ایران فرهنگی که جهان را به تحسین واداشته است. 

شاهنامه فردوسی تا آخرالزمان پایدار است
شهردار مشهد در این مراسم گفت: شاهنامه فردوسی تا آخرالزمان پایدار و مایه افتخار ماست. ما مجاوران و خادمان امام رضا(ع) به وجود فرهنگ رضوی افتخار می‌کنیم. در عین حال وجود حکیم ابوالقاسم فردوسی در جوار این شهر مقدس، برای ما افتخار بزرگی است. ما به آرامگاه فردوسی، شاهنامه و این منطقه تاریخی نه تنها افتخار می‌کنیم؛ بلکه از چند منظر به آن توجه ویژه داریم. یکی از مسائل، دیپلماسی شهری، به خصوص بین شهر مشهد و کشورهای فارسی‌زبان مجاور و همه کشورهایی است که قدردان این حکیم هستند. 

بودجه محدوده توس به 260 ميليارد رسیده است
وی افزود: در محدوده فردوسی پیش از این وضعیت مناسب نبود؛ اما با ورود رهبری به این منطقه در سال 75 و تأکید ایشان بر حکمت فردوسی که منطبق بر حکمت الهی است، این منطقه از غربت خارج شد. در این دوره از مدیریت شهری نگاه ویژه‌ای به محدوده فردوسی داریم. بودجه ویژه‌ای برای ارتقای وضعیت رفاهی مردم این منطقه و بهبود محدوده تاریخی فردوسی اختصاص داده شده که به مرور هزینه می‌شود. این بودجه از مبلغ 140 میلیارد تومان در سال گذشته، امسال به 260 میلیارد تومان رسیده و سال آینده بیشتر خواهد شد.
قلندر ادامه داد: در این حوزه، طرح تفصیلی یکی از طرح‌های اساسی است که طرح راهبردی آن سال گذشته ابلاغ شد و فاز نخست آن در ضلع شمالی محدوده تاریخی توس حداکثر تا پایان سال به اتمام می‌رسد تا بسیاری از مشکلات مردم و مدیریت شهری حل شود. با پیگیری‌های سازمان میراث فرهنگی و راه و شهرسازی، مشکلات ضلع جنوبی و بخش تاریخی این محدوده نیز در این دوره حل خواهد شد. همان‌گونه که محدوده پیشخوان و جلوخان آرامگاه بازسازی و بهسازی شده است. امیدواریم دیگر پروژه‌ها هم به سمتی حرکت کنند که بتوانیم یک محدوده تاریخی بین‌المللی را احیا کنیم. 

اهدای نشان فردوسی به فرهیختگان و هنرمندان 
در ادامه مراسم، با حضور مسئولان استانی و کشوری، نشان فردوسی در چهار حوزه به هنرمندان و فرهیختگان اهدا شد. 
نشان حماسه‌پژوه به دکتر محمود مدبری تعلق گرفت که به دلیل بیماری در مراسم حاضر نبود و این نشان به نماینده او اهدا شد. 
 نشان حماسه‌سرا، به خاطر ساخت فیلم غریب به محمدحسین لطیفی، نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون اهدا شد.
نشان حماسه‌ساز به پاس غیرتمندی و رشادت‌های شهید حمیدرضا الداغی، به خانواده این شهید تقدیم شد. 
 مرادجان بوری‌بایف؛ مدیر مؤسسه فرهنگی اکو از کشور تاجیکستان به پاس فعالیت‌های ارزشمندش برای ادبیات و زبان فارسی نیز نشان فردوسی را دریافت کرد.
در پایان مراسم نیز تندیس فردوسی برای نصب در خیابان ماترا ایتالیا به نماینده وزیر امور خارجه تقدیم شد. 

​​​​​​​خبرنگار: محدثه مودی