گنبد الله‌وردی خان

گنبد الله‌وردی خان


رواقی که در زیر این گنبد بسیار زیبا در زاویه پشت گنبد حاتم‌خانی و شرق توحیدخانه مبارکه قرار دارد و زیر نظر معماران و حجاران آستان قدس از سنگ‌های مرمر عالی ملون به رنگ‌های طبیعی و به نقشه زیبایی حجاری و مفروش شده، یکی از شاهکارهای معماری حرم مطهر رضوی است، سنگ ازاره دور آن هم از مرمر ممتاز است. در وسط کتیبه داخلی دور دهنه گنبد، سوره مبارکه جمعه نقش بسته است. از صفه شمالی آن راهرویی وجود دارد که به توحیدخانه و حرم مطهر راه دارد. تاریخ پایان بنای گنبد را در آن صفه با کاشی معرق، 1021 ق (991ش) نوشته‌اند. صفه شرقی آن دری به کفش‌کن صحن کهنه داشته و از صفه جنوبی به دارالسیاده می‌رود و از صفه غربی دری به راهرو گنبد حاتم‌خانی دارد. ازاره دیوارها و صفه‌ها و پایه‌ها و سقف کاشی معرق‌ ریز زیبایی است که کم‌نظیر یا بی‌نظیر بوده و از آثار برجسته کاشی‌کاری دوره سلاطین صفویه است. (شمس‌الشموس،1354، ص 149؛ مؤتمن، 1359، ص 99) گنبد الله‌وردی‌خان به امر الله‌وردی‌خان از امرای عصر شاه عباس در سال 1022ق (992 ش) به ابعاد 8/75*16/19 و ارتفاع 11/20 متر احداث شد. (مشهد بزرگ، ص 55)
شکل این بنا هشت گوش است و سقف بسیار مجلل و با شکوهی دارد که بینندگان را به طرف خود جذب می‌کند. ابعاد این گنبد بدین قرار است، در سطح زمین فاصله اقصر بین اضلاع متقابل 7/57 متر و فاصله طول آن‌ها 11/20متر و ارتفاع از کف تا سقف 16/19 متر. کف گنبد از سنگ‌های مرمر الوان ترکیب یافته است. ازاره بنا تا ارتفاع 90/1 متر سنگ مرمر و از بالای ازاره به بالا روی تمام بدنه‌ها و پایه‌ها و دیوارها و سقف زیر گنبد کاشی معرق نصب شده است. (سند 67124/3)
 کاشی‌های رنگارنگ دارای خطوط و نقوش زیبا و دلفریب در کمال ظرافت و استادی ساخته شده که نظیر آن کمتر دیده می‌شود و از نفایس آثار هنری است. بر گرداگرد این رواق، تاریخ ولادت و شهادت امامان معصوم(ع) به همراه بعضی از احادیث معتبر مکتوب است. ازاره اطراف رواق به ارتفاع 1/94 متر از سنگ مرمر پوشش یافته و از ازاره به بالا تمام دیوارها و سقف رواق با کاشی‌های معرق بسیار زیبا و نفیس زینت یافته و سقف غرفه‌های اطراف همه مقرنس و کاشی است. در وسط صفه‌های جنوبی رواق، سنگ لوح مرقد الله‌وردی‌خان دیده می‌شود.(سند 67124/5) نوع کاشی استفاده شده در دوره قاجاریه در حرم مطهر کمی متفاوت است. یکی از انواع این کاشی‌ها، کاشی فیروزه است که در گنبد الله‌وردی‌خان کار شده است. (سند 22890/2)
در متن این سند آمده است: «از قرار طومار به تاریخ شهر ذی‌قعده سنه 1149 عن تعمیرات سرکار فیض آثار و مســـجد جامع از قرار روزنامچه و استیفانامجات به تحویلداری نجابت و رفعت و معالی پناه آقا قدیر فراش‌باشی به نویسندگی کمترنیان علاءالدین محمد عالی حضرت میرزا محمد صفی و محمد ابراهیم محرر ســرکار استیفا»

برچسب ها :
ارسال دیدگاه