یکی از مسائل اخلاقی و اجتماعی که سرنخ اون در تمام مسائل پیدا میشه، مسئله تکلّفه. تکلّف یعنی زور می‌زنیم که یک کاری بشه. به خودمون، به دیگران، به زن و بچه سخت می‌گیریم. یک وقت یک چیزی حکمته، مثل یک مریض که باید عمل جراحی بشه... سخت هم هست ولی باید قبول کرد. علم است، حکمت است، فرمان خداست، سخت هم هست باید قبول کنیم. اما گاهی اوقات خدا و پیامبر سخت نگرفته است ما خودمون سخت می‌گیریم. این زندگی‌رو تلخ میکنه. این هم اسمش تکلفه. در سوره ص آیه یکی به آخر مونده، پیامبر فرمود: «ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفين‏»... من اهل تکلف نیستم. شعار ما این باشه در کارهایی که فرمانی از وحی و عقل نیست سخت نگیریم.
ما در وظایف خودمون نباید کوتاهی کنیم اما در انتخاب همسر، در انتخاب خانه، در انتخاب رشته تحصیلی، در هر چیزی هم گیر ندیم... معنی توکل بر خدا هم اینه که بیش از اون که خدا و پیامبر گفته، گیر ندین. آدمای اهل تکلف سه تا نشونه دارن. همیشه با بالادست خودشان درگیرن... دنبال یک چیزی میگردن که دست آدم به اون نمیرسه. حرفی رو هم که اطلاع کامل ندارن میزنن... آدم متکلف ظاهرش ریا و باطنش نفاقه... حدیث داریم حضرت فرمود: انبیا و اولیا از تکلف بری هستن. سعی میکنن سخت نگیرن. آیت‌الله سیداحمد خوانساری از مراجع درجه یک بود. ایشان یک رساله نوشته بود صفحه اول آن آورده بود که این حرف‌هایی را که نوشته‌ام مؤمنین اگر خواستن میتونن عمل کنن... در دین حَرَجی نیست، در دین سختی نیست. 
آدمی که به خودش سخت میگیره، هم خودش اذیت میشه و هم دیگران. مثلاً وسواسی‌ها زندگی رو به خودشون تلخ میکنن. وسواسی یعنی خدایا تو دروغ میگی! خدا میگه اینو شستی، پاک شد، وسواسی میگه پاک نشد... .
سؤال بی‌جا هم نکنین. پیامبر راجع به حج صحبت میکرد یک نفر پرسید هر سال باید بریم یا یک بار در عمرمون؟ حضرت به او اعتنا نکرد. دو سه بار تکرار کرد. حضرت گفت اگر هر سال بگویم که پیر شما درمیاد... وقتی من می‌گویم حج یعنی یکی. چرا مدام گیر میدی...؟ تکلف گر نباشد خوش توان زیست/
تعلق گر نباشد خوش توان مرد... چسب زخم اگه روی موهای دست زده بشه، سخت کنده میشه ... دردناکه... کف دست باشه راحت کنده میشه... آدم موقع مرگ وقتی چیزی نداره راحت میمیره. حدیث داریم مؤمن که می‌خواهد بمیرد انگار گل بو میکنه، چون به دنیا نچسبیده... .