از رشته‌های جدید تاپژوهش بر محور نیازهای آستان قدس رضوی

رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی از تحولات این دانشگاه در چهارمین دهه فعالیتش می‌گوید

از رشته‌های جدید تاپژوهش بر محور نیازهای آستان قدس رضوی

محمدحسین مروج کاشانی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ضرورت‌های مدیریتی ایجاب می‌کرد به ‌منظور تأمین نیروی انسانی مورد نیاز نظام اسلامی، مراکز علمی و فرهنگی به فکر رفع این نیاز اساسی باشند، به همین منظور تولیت فقید آستان قدس رضوی مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی(ره)، پس از مشورت با بزرگان انقلاب اسلامی همچون شهید آیت‌الله دکتر بهشتی(ره) اقدام به تأسیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی کردند تا علاوه بر ماهیت حوزوی و طلبگی به سراغ علوم جدید و یا حداقل علوم انسانی برود و نیازهای نظام اسلامی و به‌خصوص نهاد آستان قدس رضوی را در این زمینه تأمین کند.

اکنون بیش از سه دهه از فعالیت دانشگاه علوم اسلامی رضوی می‌گذرد. دانشگاهی که همجوار بارگاه قدسی امام هشتم(ع) است و متقاضیان و دانشجویان فراوانی در طول این سال‌ها در آن تحصیل کرده و دانش‌آموخته شده‌اند. در فضایی صمیمی به گفت‌وگو با «حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی خیاط»، رئیس این دانشگاه نشستیم. وی دانش‌آموخته مقطع دکترا در رشته علوم قرآنی و حدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی است. دکتر خیاط در این گفت‌وگو به ما از راهبرد 10 ساله آستان قدس رضوی به استناد اهداف و سیاست‌های اسناد بالادستی آستان قدس رضوی به منظور به‌کارگیری این دانشگاه برای تأمین نیازهای مرتبط با آستان و مقولاتی چون زائر، زیارت، وقف و... می‌گوید. مشروح گفت‌وگو با ایشان را در ادامه از نظر می‌گذرانید.

بیش از سه دهه از فعالیت دانشگاه علوم اسلامی رضوی می‌گذرد، ارزیابی جناب‌عالی از عملکرد این دانشگاه در تحقق مفهوم وحدت حوزه و دانشگاه چیست؟
من معتقدم یکی از مصادیق بارز و مشخص در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه همین دانشگاه علوم اسلامی رضوی است، زیرا هم برنامه‌ها و سرفصل‌های آموزشی و تحصیلات تکمیلی آن هماهنگ و در جهت سیاست‌ها و اصول و برنامه‌های آموزشی تعیین شده برای دانشگاه‌های کشور از سوی وزارت علوم است و هم اینکه دانش‌آموخته این دانشگاه به‌خاطر فراگیری دروس حوزوی، یک فرد متخصص علوم حوزوی است و به خاطر تحصیل در یک‌رشته دانشگاهی علوم انسانی مانند حقوق، علوم قرآن و حدیث، فلسفه و کلام اسلامی، اقتصاد و... آموزش‌های کلاسیک در چنین رشته‌هایی را فرا گرفته و دانش‌آموخته می‌شود. یعنی دانشجویان این دانشگاه علاوه بر فراگیری دروس کلاسیک دانشگاهی به فراگیری دروس، سنت‌ها و خصلت‌های طلبگی و حوزوی نیز می‌پردازند. این دانشگاه تلاش کرده راهی نو در عرصه آموزش عالی کشور بگشاید و تا حد امکان الگوی مناسبی با برقراری ارتباط منطقی و بین رشته‌ای میان علوم انسانی و علوم دینی و دروس حوزوی ارائه دهد. به اذعان مسئولان و مدیران وزارت علوم که در طول سال‌های مختلف فعالیت این دانشگاه از این دانشگاه بازدید کرده‌اند، دانشگاه علوم اسلامی رضوی یکی از مصادیق مهم و مشخص تحقق مفهوم وحدت حوزه و دانشگاه است که بستر آن، خصوصیات و خصلت‌های حوزوی است و در زمینه آموزش کلاسیک علوم انسانی هم فعالیت می‌کند. البته منظور از وحدت حوزه و دانشگاه، وحدت فیزیکی نیست بلکه وحدت در هدف است؛ یعنی دو نهاد حوزه و دانشگاه در حل مشکلات و رفع موانع در کنار یکدیگر و با همکاری هم در مسیر یک هدف مقدس و مشخصی تلاش کنند. بنابراین پس از بررسی خصوصیات و ویژگی‌های این کار به این نتیجه رسیدند فردی را تربیت کنند که هر دو خصوصیات را در جامعه از نظر ویژگی‌های حوزوی و دانشگاهی داشته باشد که الحمدلله در این دانشگاه این هدف محقق شده است.

با توجه به فعالیت علمی و آموزشی این دانشگاه چه برنامه‌هایی برای تحقق سند سیاست‌های کلان آستان قدس دارید؟
این دانشگاه در آستانه دهه چهارم فعالیت، با بررسی و نگرشی به سه دهه فعالیت خود و با توجه به اسناد فرادستی همچون فرمایشات، رهنمودها و مطالبات رهبرمعظم انقلاب اسلامی در زمینه بیانیه گام دوم انقلاب و فعالیت دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه، سخنان تولیت معزز آستان قدس رضوی، سند سیاست‌های کلان آستان قدس، سند جامع علمی کشور، اساس‌نامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی و... یک برنامه راهبردی 10 ساله‌ای مشتمل بر دو برنامه سه ساله و یک برنامه چهارساله تدوین کرده که دقیقاً تلاش شده با توجه به اسناد بالادستی اشاره شده اهداف و موضوعات این برنامه راهبردی منطبق با سیاست‌های ابلاغی آستان قدس رضوی باشد. در این برنامه راهبردی تمهیداتی اندیشیده شده تا نیازهای آستان قدس رضوی در زمینه‌های مختلف نیروی انسانی و مباحث مرتبط با موضوعاتی همچون زائر و زیارت، وقف و... در زمینه‌های گوناگون برطرف شود. در نخستین گام اقدام به تدوین رشته‌های تحصیلی جدید در این دانشگاه کرده‌ایم تا با نگاه عالمانه و همه‌جانبه‌ای به نیازهای علمی بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی پاسخ دهیم. سالیانه حدود 30میلیون زائر برای زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) به مشهد مقدس مشرف می‌شوند (صرف‌نظر از شرایط کرونایی) و این مورد خود می‌طلبد مبلغان خوش‌بیان و تحصیلکرده‌ای که با شیوه‌های نوین ارتباطات آشنا هستند تربیت شوند تا بتوانند با ارتباطات و جذب مناسب، ارتباط مؤثر و شایسته‌ای با زائران برقرار کنند و این مورد در زمینه رفع نیازهای تبلیغی و فرهنگی آستان قدس بسیار مؤثر خواهد بود. بر این اساس رشته‌هایی مانند «کارشناسی ارشد فقه و حقوق وقف»، «کارشناسی ارشد تبلیغ و ارتباطات» «جامعه‌شناسی وقف»، «کارشناسی ارشد رشته اقتصاد وقف» و... ایجاد شدند که در راستای تأمین نیازهای آستان قدس رضوی است.
مورد بعدی در این برنامه راهبردی، توجه به پژوهش‌های مورد نیاز به‌منظور طرح مسائل گوناگون برای رفع مشکلات و نیازمندی‌های موجود در آستان قدس رضوی است که با ارائه موضوع و مسئله به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا در قالب انجام پژوهش یا برای ارائه به صورت رساله و پایان‌نامه تحصیلات کارشناسی ارشد و دکترا می‌توان به رفع این نیازها پرداخت. به عبارت دیگر از این طریق، رویکردها و روش‌های پژوهشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی را از «بنیادی» به «کاربردی» تغییر داده‌ایم و طرح‌های پژوهشی مربوط در این زمینه طراحی شده است که در زمان خود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین با تأسیس مرکز مهارت‌افزایی دانشگاه درصدد آموزش مهارت‌های لازم به دانش‌آموختگان این دانشگاه هستیم تا با یادگیری مهارت‌های موردنیاز آستان قدس رضوی و سطح جامعه، بتوانند دانش ‌خود را هرچه بیشتر و بهتر کاربردی و عملیاتی کنند.

احداث پردیس خواهران نیز در ادامه همین تحولات است؟
یکی دیگر از اقدامات شایسته که در چند سال اخیر در این دانشگاه انجام گرفت، تأسیس پردیس خواهران بود. البته اندیشه تأسیس چنین واحدی برای تحصیل خواهران در این دانشگاه به حدود 18 سال پیش و در دوره تولیت فقید آستان قدس بازمی‌گردد اما به دلایلی، اجرای این اندیشه محقق نشد تا اینکه در دوره آیت‌الله رئیسی، تولیت پیشین این آستان مقدس، اجرای این اندیشه و طرح آغاز شد و با تأسیس پردیس خواهران، تعدادی از بانوان علاقه‌مند پس از انجام مراحل آزمون، مصاحبه و گزینش، در رشته‌های موجود و در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا مشغول تحصیل شدند. در دوره جدید مدیریت آستان قدس رضوی نیز طرح مفصلی تهیه شده تا در آینده، این پردیس به‌صورت یک مرکز علمی یا دانشگاهی مجزا برای تحصیل بانوان درآید.

برای تحقق موارد و منویات رهبر معظم انقلاب مندرج در بیانیه گام دوم انقلاب چه برنامه‌ای را دنبال می‌کنید؟
ما تلاش کرده‌ایم روح، مضمون و مفاهیم بیانیه گام دوم انقلاب در برنامه تحولی و راهبردی این دانشگاه مورد توجه و دقت قرارگیرد. یعنی سعی شده در برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی دانشگاه، روح و مضامین بیانیه گام دوم انقلاب حاکم باشد و دقیقاً منعکس شود. در همین راستا برگزاری وبینارهای مختلفی برای تبیین و بررسی این بیانیه از سوی این دانشگاه انجام شده و در آینده انجام می‌شود. از طرف دیگر همه گروه‌های آموزشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی موظف شده‌اند نظام موضوعات و مسائل مورد توجه خود را با توجه به این برنامه راهبردی و تحولی 10 ساله و منطبق با مضامین و محورهای بیانیه گام دوم انقلاب به دانشگاه ارائه دهند. مثلاً در گروه قرآن و حدیث، استادان و دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای این رشته موضوعات، تحقیقات و پژوهش‌های خود را با توجه به موضوعات مندرج در بیانیه گام دوم انقلاب تدوین و تطبیق خواهند کرد. البته برخی از پژوهش‌ها و تحقیقات منطبق با همین بیانیه در برخی از گروه‌های آموزشی این دانشگاه هم اکنون آغاز شده است و امیدواریم دانشگاه علوم اسلامی رضوی با توجه به برنامه راهبردی 10 ساله و در دهه چهارم فعالیت خود، اقدامات سازنده‌ای را در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب به نحو شایسته به عمل آورد.