حجت‌الاسلام دکتر امیرمحسن عرفان در چهارمین پیش‌نشست «اندیشه‌های تمدنی میرزای نائینی(ره)» که با همکاری نمایندگی سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی در قم و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه در راستای برگزاری کنگره بین‌المللی میرزای نائینی برگزار شد، گفت: میرزای نائینی درصدد پی‌ریزی عقلانیت دینی در نظام سیاسی اسلامی بوده است.
به گزارش آستان‌نیوز، این استاد حوزه و دانشگاه در این نشست عنوان کرد: مرحوم نائینی در دوره حیات خود کنشگری سیاسی اجتماعی متفاوتی داشت و ملاک و معیار در کنشگری متصف به کنشگری تمدنی دست‌کم چند معیار دارد؛ اول اینکه مبتنی بر یک هنجار و ارزش باشد، دوم الهام‌بخش باشد، سوم فعالانه و چهارم فراتاریخی باشد یعنی منحصر به یک بازه زمانی نباشد و پنجم اثربخش باشد و این چند ضابطه در کنشگری مرحوم نائینی دیده می‌شود.
استاد حوزه علمیه ادامه داد: مرحوم میرزای نائینی دنبال ارائه سازوکار تمدن‌سازی بوده و صرفاً به امور انتزاعی نمی‌پردازد.
مثلاً اهتمام فراوان مرحوم میرزا به اصل مساوات است؛ ایشان تأکید عجیبی روی این مقوله دارد و مساوات در حقوق، احکام و... را بیان کرده است. البته در مشروطه از نقطه نظر میرزای نائینی در عرصه مساوات هم تفاسیر ناصوابی داشته‌ایم که اندیشه ایشان را وارونه تبیین کرده است.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: وی ماهیت رابطه امام و امت را بر محبت می‌داند نه قدرت و بر این باور است که امامت و امت، سلطه‌ستیز و مبتنی بر نظام امامت منصوب و بعد از آن حکومت شایستگان در دوران غیبت است.
عرفان افزود: ایشان می‌گوید در نظام مستبدانه اقناع مردم ملاک برای فعالیت‌های اجتماعی است، ولی در آموزه امت، انتقال ارزش‌های اجتماعی ملاک است. در نظامات استبدادی، واحد اجتماعی، توده هست ولی در نظام امامت، امت است.