به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست نقد و معرفی کتاب «مذاهب در ایران» با حضور مهدی فرمانیان و محمود ویسی دو عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی ادیان و مذاهب و احمد شفیعی‌نیا معاون پژوهشی دانشگاه، 6 آذر 1401 در دانشگاه بین‌المللی ادیان و مذاهب برگزار شد.
فرمانیان در ابتدای نشست بیان کرد: بنده از سال 1376 به صورت تخصصی وارد مرکز مطالعات ادیان و مذاهب قم شدم و به‌طورتخصصی بخش مذاهب را انتخاب کردم.
وی درباره انگیزه‌هایش برای نوشتن کتاب گفت: احساس کردم جای تفسیری شفاف و بدون زاویه از مذاهب خالی است و برای همین، انگیزه اصلی‌ام این بود در مقابل فضای شایعات بسیار زیاد که هر حرفی عنوان می‌شود و هیچ کس به دنبال حق و باطل و اشتباهات نیست، این کتاب را بنویسم. سفرهای زیادی به شهرستان‌ها و استان‌های کشور رفتم. 30سفر به سیستان و بلوچستان و 20سفر به استان‌های غربی داشتم. هرچند بخشی از این جلسات برای تدریس و نشست‌های علمی بود اما در چندین سفر نیز تحقیقات میدانی داشتم؛ با این حال همچنان فکر می‌کنم تصویری صحیح و جامع ارائه نداده‌ام.
 وی اضافه کرد: بخش مذاهب آن‌قدر گسترده است که برای متخصص شدن در آن باید سالیان سال مطالعه کرد. طیف‌های مختلف، برداشت‌های مختلفی از شیعه مطرح می‌کنند، به همین خاطر پژوهش در این زمینه واقعاً سخت است، به‌خصوص مذاهب که باید مطالعات میدانی زیادی انجام شود. این کتاب تنها برای بنده نیست و متخصص‌های زیادی در نوشتن آن به من کمک کرده‌اند. امیدوارم در نوبت‌های بعدی چاپ این کتاب، ویرایش بهتری انجام شود و کتاب بهتری را نسبت به کتاب اول ارائه دهیم.
شفیعی‌نیا به عنوان دیگر سخنران این نشست بیان کرد: اول بودن گاهی شامل اشتباهات می‌شود اما خود اول بودن جای قدردانی دارد. پژوهش در زمینه مذاهب با توجه به مداخل زیاد و موضوعات متنوعی که وجود دارد، برای کسی که مطلب را می‌نویسد و محقق، بسیار سخت است. معمولاً ناقد راحت‌تر با کتاب برخورد می‌کند و همه مطالب را یک‌جا می‌بیند. به عقیده من باید نقدها در طول زحمتی باشند که نویسنده کشیده است.
وی اضافه کرد: درباره عنوان کتاب فکر می‌کنم با محتوا و مباحثی که در فصل‌ها آمده، مقداری ناهمخوانی دارد. به نظر می‌رسد عنوان، غیرمنعکس است و جامع نیست. برخی از تفاسیر باید اصلاح شود و باید توجه داشت تحقیقات میدانی، کار علمی نیست؛ شاخصه علم این است که عقل در قبول یا رد آن دخالت کند.
شفیعی‌نیا گفت: در مواردی به نظر می‌آید منابع دست دوم و سوم هستند. منابع باید تا ممکن است دست اول باشد. منطقی‌تر این است بین مذاهب و جریان‌های فکری تفکیک قائل باشیم. هر کدام موضوعات مختص خود را طلب می‌کند. برخی مطالب در کتاب خوب شروع می‌شوند اما کم کم از موضوع اصلی خارج می‌شوند.
 ویسی، دیگر سخنران این نشست به صورت نمونه‌ و با ارائه صفحه، نقدهای مختلفی به کتاب وارد کرد و با توجه به دلایل محتوایی و یکدست شدن کتاب، پیشنهاد کرد عنوان کتاب از «مذاهب در ایران» به «تاریخ مذاهب» تغییر کند. ویسی بیان کرد:  هدف این کتاب خدمت فرهنگی بوده، اما چه خوب که خدمات فرهنگی ما به‌خصوص در مقدمه و چکیده، از پختگی لازم و خوبی برخوردار باشند تا مخاطب جذب شود.