حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری و مشاور رئیس‌جمهور در امور روحانیت در گفت‌وگو با ایکنا به مناسبت صدمین سال احیای حوزه علمیه قم به بیان مهم‌ترین چالش‌های پیش روی حوزه علمیه از جمله در حوزه حقوق بانوان پرداخت.

بزرگ‌ترین چالشی که حوزه علمیه در سال‌های آینده با آن مواجه است چیست؟
با توجه به اینکه نظام مقدس اسلامی در سایه هدایت علما در آستانه تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ جهانی است، طبیعتاً دشمنان ما به‌منظور تقابل با نظام بیشترین تلاش را خواهند کرد که مردم را از تکیه‌گاه اصلی خود که علما هستند دور کنند. این دور کردن در سطوح مختلف، ابعاد و اشکال مختلف صورت می‌گیرد؛ در ابعاد علمی به یک شکل، در ابعاد تربیتی به شکل دیگر و در ابعاد اجتماعی به شکلی دیگر.
در ابعاد علمی سعی دارند ارتباط علما با علم دینی را کمرنگ و این‌طور وانمود کنند که علم دینی کارایی ندارد. بنابراین یکی از چالش‌های حوزه این است که کارآمدی علم دینی را به اثبات برساند. در عرصه عرفان‌های نوظهور و مکاتب انحرافی که یکی پس از دیگری پدید می‌آیند رسالت مهم حوزه و علما این است با جهاد تبیین -که از اصلی‌ترین وظایف آن‌هاست- با این جریان‌ها مقابله کنند.
در عرصه سبک زندگی اسلامی، دشمن با هجمه و حمله همه‌جانبه درصدد تغییر سبک زندگی مردم است. اینجا رسالت حوزه‌های علمیه با کمک دانشگاهیان این است که تمام تلاش خود را به کار بگیرند سبک زندگی اسلامی را بر پایه تعالیم دین و در چارچوب احکام الهی تنظیم و ترویج کنند و اگر موانعی در مسیر آن است برای برطرف کردن آن کمک کنند.
بنابراین مهم‌ترین چالش حوزه‌های علمیه در یک کلمه، کاربردی کردن معارف دینی است؛ اگر این اتفاق نیفتد بین حوزه‌ها و توده مردم فاصله خواهد افتاد. مردم باید طعم شیرین معارف دینی را در زندگی خود احساس کنند. از این رو حوزویان باید به شیوه‌های اقامه دین و عینی کردن دین در زندگی اجتماعی مسلح شوند.

یکی از چالش‌های پیش روی حوزه، مسئله حقوق زنان در فقه است. به نظر با توجه به مشکلاتی در این زمینه، نیازمند بازخوانش متون هستیم؛ نظر شما چیست؟
یکی از مصادیق عرایض بنده در حوزه حقوق زنان است. ما باید نشان دهیم احکام دین چگونه می‌تواند به نفع یک زن تمام شود و زن می‌تواند در سایه عمل به احکام دین، توفیقات بیشتری داشته باشد. این یک مسئله تک‌بعدی نیست و ابعاد مختلف دارد؛ هم ابعاد بینشی، هم گرایشی. تبیین جایگاه خانواده در نظام اجتماعی اسلامی مهم است؛ اینکه اگر جامعه از نظر خانواده دچار آسیب شد چه بلایی بر سر آن جامعه می‌آید.
نکته دوم این است باید درباره ارکان خانواده و نقش هر یک به‌خوبی توضیح داده و روشن شود نقش مرد و زن در خانواده در عین تفاوت، بسیار مهم است. اگر دنبال شبیه‌سازی نقش‌ها باشیم کانون خانواده را به سمت متلاشی شدن سوق داده‌ایم؛ این اتفاقی است که در غرب رخ داده است. با عنایت به این مسئله، بسیاری از احکامی که درباره مرد یا زن گفته شده قابل فهم و تجزیه و تحلیل است.
گاه روی برخی تکالیف خاص یک جنس خاص متمرکز می‌شویم، مثلاً می‌گوییم چرا زن باید این کار را انجام دهد، ولی یک وقت در یک بسته جامع به صورت هماهنگ به نقش‌ها نگاه می‌کنیم. اینجاست که به آیه قرآن می‌رسید: «وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ». این‌طور نیست که تکالیفی ظالمانه متوجه زنان باشد. هر حقی که متوجه کسی است تکلیفی هم در قبال آن هست؛ این، هم برای زنان است و هم مردان. زنان حقوقی دارند و تکالیفی، مردها هم حقوقی دارند و تکالیفی. اگر زن و مرد کنار هم قرار گیرند می‌توانند یک جامعه موفق بسازند.
درباره مسئله حجاب هم باید نگاهمان را عوض کنیم. حجاب برای محدود کردن زن است یا برای اینکه در یک سپر حمایتی قرار گیرد و توفیقات بیشتر داشته باشد؟ جمهوری اسلامی نشان داد حجاب عامل محدودیت زن نیست. امروز ۵۰ درصد دانشجویان دانشگاه‌های ما به بانوان اختصاص دارد؛ ۳۰درصد تعداد اعضای هیئت علمی، بانوان هستند؛ در قسمت پزشکی، بانوان ما تعدادشان بالا رفته است؛ در تخصص‌های بانوان نزدیک به 100درصد بانوان هستند. بنابراین در جمهوری اسلامی نشان دادیم زن می‌تواند در عین رعایت چارچوب‌های دینی، توفیقاتی پیدا کند. اگر این چارچوب‌ها را رعایت نکند نمی‌تواند توفیقات داشته باشد. کافی است نگاه مقایسه‌ای به جایگاه زن در غرب داشته باشیم. دشمنان با بزرگنمایی نقاط ضعف ما و پنهان کردن مشکلات خودشان درصدد جابه‌جا کردن ارزش‌ها هستند. آن‌ها می‌خواهند زشتی‌های خودشان را به کشور ما منتقل کنند و عملاً یک تهاجمی علیه ما رقم بزنند. انگلستان کشوری است که نزدیک به 15میلیون انسان تنها دارد. کار به جایی رسیده که یک وزیر به عنوان وزیر امور تنهایی منصوب می‌کنند. می‌خواهند کشور ما را هم به این سو ببرند. کشور ما کشوری است که ضمن رعایت حقوق بانوان، زنان را به توفیقات خوبی رسانده است.
اگر حوزه علمیه و نهاد دین و فعالان فرهنگی در این زمینه تلاش درخوری داشته باشند مخاطبان از نوع تقسیم نقشی که در دیدگاه اسلامی برای زن و مرد اتفاق افتاده اقناع خواهند شد.

به طور مشخص در زمینه حجاب و مشکلاتی که در این حوزه ایجاد شده، راهکار شما چیست؟
حجاب یکی از دستورات مسلم دینی است. ما در قرآن کریم سه آیه داریم که دستور به حجاب داده است. در وجوب حجاب هیچ تردیدی وجود ندارد ولی آنچه مهم‌تر از حجاب است عفاف است. عفاف به معنای خودداری و خودنگه‌داری یک زن است. اگر زن عفیف باشد تا حد زیادی به مقصود حجاب دست پیدا کرده است. در عین حال نمی‌شود درزمینه حجاب بی‌تفاوت بود چون اگر حجاب در جامعه سست شود بی‌تردید عفاف هم دچار آسیب می‌شود.
نمی‌خواهم بگویم اگر کسی حجاب خوبی ندارد عفت ندارد اما قطعاً در جوامعی که حجاب سست است عفت هم سست است، یعنی حرکت به سوی شل‌حجابی یا بی‌حجابی رابطه مستقیمی با بی‌عفتی دارد. اگر بخواهیم عفت در جامعه پابرجا باشد باید درزمینه حجاب حساسیت به خرج دهیم و موضع داشته باشیم.
باید فعالیت‌های فرهنگی ما به سمت تشویق به حجاب و زنان محجبه باشد. البته کسانی را که هنجارشکنی می‌کنند و با حجاب تقابل دارند می‌شود به دو دسته تقسیم کرد؛ یک دسته کسانی که جریان‌سازی می‌کنند و دنبال ترویج برهنگی‌اند. دسته دیگر کسانی که فریب خوردند و دچار هجمه فکری و فرهنگی دشمن شدند. دسته دوم را باید به مرور و به‌تدریج با گفت‌وگو مسئله‌شان را حل کرد ولی باید با دسته اول که درصدد ترویج برهنگی و بی‌عفتی هستند برخورد جدی داشت.