​​​​​​​«لوپتو» که اثری موزیکال، شاد و مهیج و نخستین محصول مرکز انیمیشن سوره است با تکنیک سه‌بعدی و برگرفته از قصه و فضایی کاملاً ایرانی و در استودیوی فراسوی ابعاد به کارگردانی عباس عسکری و تهیه‌کنندگی محمدحسین صادقی ساخته شده است. یکی از نقاط قوت این اثر، دوبله حرفه‌ای و دلنشین آن است که «سعید شیخ‌زاده» تعدادی از بهترین و کاربلدترین دوبلورهای پیشکسوت و جوان را گرد هم آورده و نتیجه‌ای شنیدنی را رقم زده است. اکبر منانی، زنده‌یاد حسین عرفانی، جواد پزشکیان و تورج نصر از جمله نام‌های وزین صداپیشگی ایران هستند که بار دوبله این اثر را به دوش کشیدند. درباره چگونگی رسیدن به این ترکیب و اهمیت دوبله در انیمیشن با سعید شیخ‌زاده گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید. 

چه شد که به گروه تولید انیمیشن «لوپتو» اضافه شدید و مدیریت دوبله آن را پذیرفتید؟
 تولید انیمیشن در سینمای ایران بسیار کم است و شاید سالانه، دو یا سه انیمیشن سینمایی تولید شود بنابراین درصد کمی از سهم سینما به فیلم‌های مختص کودکان تعلق می‌گیرد. خوشبختانه انیمیشن در سال‌های اخیر جدی گرفته شده و انیماتورهای خوبی داریم. دغدغه من این است که سهمی در انیمیشن تولید داخل داشته باشم اما انیمیشن سینمایی، سبک متفاوتی با انیمیشن تلویزیونی دارد. در فیلم‌های سینمایی، زمانی که فیلم‌نامه آماده می‌شود و کار به مرحله پیش‌تولید می‌رسد ما هم به عنوان دوبلور کارمان را شروع می‌کنیم یعنی همزمان با گروه سازنده، فیلم‌نامه را می‌گیرم و متناسب با نقش‌ها، صداها را انتخاب کرده و وارد مرحله تمرین می‌شویم. در واقع پیش از اینکه انیمیشن ساخته شود، شروع به ضبط صداها می‌کنیم. 

پس دوبله همزمان با تولید انجام می‌شود؟
 حتی پیش از تولید یعنی زمانی که فیلم‌نامه آماده می‌شود و نمای معمولی از طراحی شخصیت‌ها و فضاها داریم، کار صداگذاری آغاز می‌شود. صداپیشه‌ها وارد استودیو می‌شوند و نقش‌ها را بازی می‌کنند. بعد روی صداها و شخصیت‌ها، انیمیشن را تکمیل کرده و اکت‌های مختلفی تولید می‌شود که دست کارگردان و طراحان را بازتر می‌کند. از این رو دوبله «لوپتو» پیش از آماده‌سازی انیمیشن انجام شده است. یکی از نقش‌های اصلی انیمیشن را زنده‌یاد «حسین عرفانی» دوبله کرد و یکی از آخرین کارهایش در سینمای ایران بود. به نظرم باید از انیمیشن ایرانی حمایت کنیم و بچه‌هایمان را به سمت تماشای تولیدات داخلی ببریم تا خانواده‌ها با خیالی آسوده، اثر را تماشا کنند.

پس دوبله انیمیشن ایرانی در مقایسه با دوبله انیمیشن‌های خارجی، کاری دشوارتر است و نیاز به خلاقیت بیشتری در شخصیت‌پردازی دارد؟
 همین طور است. چون ما تصاویر کامل انیمیشن را نداریم، در جاهایی من به عنوان مدیر دوبلاژ باید نقش‌ها را بازی کنم تا صداپیشگان از روی بازی من، بتوانند اکت‌ها را انجام دهند که کار بسیار سختی است. پیش از اینکه دوستان صداپیشه به کار اضافه شوند، یک بار به طور کامل فیلم‌نامه را اجرا می‌کنم که به آن صدای «شاهد» می‌گویند و در واقع یک «استوری ریل» از کار آماده می‌کنم تا از زمان استاندارد انیمیشن جدا نشویم. اجرای «صدای شاهد» با مدیر دوبلاژ است که به عنوان نمونه کار ضبط می‌کند و روند اصلاح و تغییرات تا پایان کار ادامه دارد. 

با توجه به اینکه گروه تولید انیمیشن «لوپتو» بچه‌های کرمان هستند و قصه هم در کرمان می‌گذرد، امکان اینکه برخی از شخصیت‌ها لهجه کرمانی داشته باشند، وجود نداشت؟
 می‌شد این کار را کرد ولی فکر نمی‌کنم مخاطب کودک و نوجوان، نیاز به لهجه داشته باشد. کودکان و نوجوانان را می‌توان با ادبیات متناسب با سنشان همراه کرد و طنز کار را هم بالا نگه داشت و بچه‌ها را خنداند بنابراین نیازی به استفاده از لهجه برای خنداندن آن‌ها نیست. ممکن است یک بچه کرمانی با دیدن انیمیشن، احساس همذات‌پنداری کند اما یک بچه گیلانی، این لهجه برایش ناآشنا باشد. نگاه ما باید به سراسر ایران باشد و حتی نگاه بین‌المللی داشته باشیم پس بهتر است از فارسی روان و سلیس در انیمیشن استفاده شود. 

با توجه به اینکه صنعت انیمیشن در جهان جدی گرفته شده و در سینمای ایران هم مورد توجه قرار گرفته است، نیاز به مدیر دوبلاژها و دوبلورهای خوب برای این صنعت بیش از پیش احساس می‌شود، وضعیت دوبله را در انیمیشن‌های ایرانی چطور ارزیابی می‌کنید؟
 اگر قرار باشد انیمیشن جدی و خوب ساخته شود، وضعیت خوبی داریم ولی مسئله این است که کار را در بخش مدیر دوبلاژی باید به کسانی بسپاریم که تجربه دارند و با سینمای کودک آشنا باشند. کارهای خوب سینما و تلویزیون ما به خاطر دوبله‌های خوب ماندگار شده است از جمله سریال‌های هزاردستان، امام علی(ع) و فیلم کمال‌الملک. این آثار به خاطر دوبله حرفه‌ای، نگاه به ادبیات و دیالوگ‌های خوب، ماندگار شده‌اند. در انیمیشن هم باید به بخش دوبله توجه جدی بشود. 

دوبله انیمیشن چه اقتضائاتی دارد؟
 این حوزه نیازمند نیروهای آماده و باتجربه است تا بتوانند در تیپ‌ها و شخصیت‌های مختلف، صداپیشگی کنند. حضور هنرمندان باسابقه و کاربلد هم بسیار مهم است، کسانی که در حوزه انیمیشن کار می‌کنند باید باتجربه باشند چون حساسیت‌های کار کودک بسیار زیاد است. 

آیا در حین دوبله کار، تغییر سناریو و دیالوگ هم داشتید؟
 بله، تعامل زیادی با گروه سازنده داشتیم و زمانی که با کارگردان به نتیجه مشترک می‌رسیدیم برداشت نهایی را ضبط می‌کردیم یعنی پیش از تولید انیمیشن، صداها را ضبط می‌کردیم چون صداپیشه به نوعی بازیگر انیمیشن به شمار می‌رود.

چه آرزویی برای «لوپتو» دارید؟
 آرزو می‌کنم با استقبال خوبی مواجه شود و امیدوارم بچه‌های ایرانی، مزه شیرین تماشای انیمیشن وطنی را بچشند، هم از تماشای فرهنگ ایرانی در انیمیشن لذت ببرند و هم اینکه بچه‌هایمان تشویق شوند که در آینده، انیماتور شوند چون صنعت مهمی در آینده است و کشورهایی که صاحب انیمیشن باشند در جهان جایگاه ویژه‌ای خواهند یافت. برخی از کشورها که صاحب این صنعت نیستند، به انیماتورهای ایرانی سفارش کار می‌دهند که نشان‌دهنده ظرفیت خوب بچه‌های ماست.

خبرنگار: زهره کهندل