​​​​​​​به گفته یک کارشناس حوزه بلاک‌چین و مبتنی بر پیش‌نویس منتشر شده از این سند، اهداف انتشار ریال دیجیتال محل ابهام جدی است. حسین فکری که طرف مشورت بانک مرکزی در تدوین این سند بوده و به گفته خودش بخشی از انتقادهایش هم در نسخه منتشرشده، اعمال شده در گفت‌وگو با قدس کارکرد فعلی این رمزارز را داخلی و محدود توصیف می‌کند و غفلت از کارکرد بین‌المللی آن به منظور دور زدن تحریم‌ها را ، یکی از ایرادهای اصلی این سند می‌داند.

انگیزه‌های متنوع کشورها برای انتشار رمزارز  
فکری در توضیح سابقه ورود کشورهای جهان به انتشار رمزارز و انگیزه آن‌ها برای این ورود می‌گوید: از حدود پنج سال پیش بانک‌های مرکزی جهان تحقیق روی این پول‌های نسل آینده را شروع کرده و می‌توان گفت 90درصد این بانک‌ها در سطوح مختلف به این حیطه نوظهور وارد شده‌اند.  برخی در مرحله تحقیقات هستند، برخی گزارش‌های پژوهشی‌شان به بلوغ رسیده و وارد مرحله آزمایشی شده‌اند و برخی هم در حال اجرای محدود و آزمایشی پروژه هستند. مثلاً کشور بزرگی مانند چین حدود دو سال است به صورت محدود و آزمایشی پروژه یوان دیجیتال را پیش می‌برد و این رمزارز در چهار شهر و بخشی از فروشگاه‌های الکترونیک این کشور در حال عرضه است و گزارش‌هایی داریم که نزدیک به چند میلیون یوان در کیف پول‌های دیجیتالی در حال گردش است.این کارشناس حوزه بلاک‌چین در عین حال به اقتصادهای بزرگی نظیر آمریکا، اتحادیه اروپا و ژاپن اشاره می‌کند که هنوز در مرحله بررسی ابعاد فنی و اقتصادی این پول‌های نوظهور هستند. فکری ادامه می‌دهد: در حال حاضر می‌توان ایران را جزو کشورهایی دانست که گزارش‌های پژوهشی بسیار محدودی در این زمینه تهیه کرده و با منتشر شدن پیش‌نویس سند ریال دیجیتال، وارد مرحله اجرای آزمایشی شده و در کنار چین، باهاما، جزیره کارائیب قرار گرفته است.
به گفته وی، هر کشوری وابسته به نیاز و شرایط اقتصاد ملی به سمت توسعه پول دیجیتال ملی می‌رود. برخی به دلیل کاهش حجم تراکنش‌های نقدی، برخی با هدف  توسعه بین‌المللی پول خود و برخی هم برای اجرای ابزارهای سیاستی به این حوزه ورود کرده‌اند و اینکه هر کشور با چه هدفی وارد شده و ناظر به آن هدف چه محصولی را با چه مشخصاتی توسعه می‌دهد مهم‌ترین سؤال این حوزه است.

فقدان هدف مشخص برای انتشار ریال دیجیتال
وی درخصوص انگیزه بانک مرکزی ایران برای این ورود، ضمن ابراز تأسف از اینکه هدف از توسعه ریال دیجیتال حداقل مبتنی بر پیش‌نویس سند منتشرشده، غیرشفاف و مبهم  است، می‌گوید: در مقدمه سند آمده هدف «تسهیل پرداخت‌ها و تراکنش‌های خرد» است، اما در  قسمت اهداف «اکوسیستم اقتصاد دیجیتال» را مطرح می‌کنند و این یعنی غیرشفاف بودن موضوع که این عدم شفافیت به جزئیات و طراحی و پیشبرد موضوع ضربه می‌زند.فکری بر این باور است کار عمیق چندانی برای مشخص کردن اهداف بانک مرکزی انجام نشده است در حالی که بانک‌های مرکزی دیگر کشورها گزارش‌های متعددی درخصوص بررسی اهداف مختلف ارائه کرده‌اند. 

غفلت از ظرفیت رمزارز ملی برای دور زدن تحریم‌ها
یکی از خلأهای اصلی پیش‌نویس سند ریال دیجیتال از نگاه این کارشناس حوزه بلاک‌چین، غفلت از کارکرد بین‌المللی این رمزارز است. در حالی که از جهت ادبیات موضوع نه فقط برای کشور ما بلکه برای دیگر کشورها که درگیر تحریم هستند، دور‌زدن تحریم‌ها به واسطه این رمزارزها اولویت دارد. مثلاً رئیس کل بانک مرکزی روسیه یکی از اهداف انتشار روبل دیجیتال را برقراری رابطه با اقتصادهای جهان با پول خودشان و بدون دغدغه سوئیفت و دیگر مواضع تحریمی عنوان کرده است که این امر برای ما هم بسیار مفید خواهد بود، اما در سند بانک مرکزی ایران به این موضوع کم‌لطفی و کم‌توجهی شده است. فکری اضافه می‌کند: من با دوستان بانک مرکزی در ارتباط هستم. آن‌ها می‌گویند اولویت ما دور زدن تحریم با ریال دیجیتال نیست و دلایلی هم برای این امر مطرح می‌کنند. واقعیت این است که ما برای برقراری ارتباط با بانک‌های مرکزی و بانک‌های تجاری جهان و ارائه پروپوزال با آن‌ها باید پروژه کلان ریال دیجیتال داشته باشیم، اما به نظر می‌رسد پروژه فعلی در سطح خرد و داخلی کار می‌کند و کارکرد خاص بین‌المللی ندارد.
 
انتشار رمزارز، اقتصاد کلان و ارزش پول ملی را تهدید نمی‌کند  
این کارشناس حوزه بلاک‌چین درخصوص تأثیرات انتشار ریال دیجیتال بر اقتصاد کلان و ارزش پول ملی کشور هم می‌گوید: جمع‌بندی گزارش‌هایی که تاکنون منتشر شده نشان می‌دهد می‌توان ادعا کرد دست‌کم پول دیجیتال با مختصاتی که امروز منتشر می‌شود، خطر خاصی را متوجه ارزش پول ملی و پایه پول ملی نمی‌کند. به عقیده فکری ابعاد اجرا و تراکنش‌های پول دیجیتال فعلاً بسیار محدود و کیف‌های پول آن خرد و به صورت آزمایشی است، بنابراین در این خصوص نسبت به آثار نامطلوب روی اقتصاد ایران هم جای نگرانی نیست.

توسعه زیرساخت رمزارز به بخش خصوصی سپرده شود
جزئیات طراحی این پول‌های نوظهور روی پلتفرم‌ها هم سؤال قابل توجهی است که این کارشناس حوزه بلاک‌چین به آن پاسخ می‌دهد: تجربه دنیا در این خصوص نشان می‌دهد توسعه زیرساختی پول دیجیتال به عهده شرکت‌های بخش خصوصی فناور و دانش‌بنیان است و اینکه بانک مرکزی ایران هم «پارو زن» قایق شده و هم «ناخدا»، محل انتقاد است، ازاین‌رو به نظر می‌رسد بهتر است پارو زدن را به بخش خصوصی بسپارد و خود به عنوان نهاد رگولاتور (تنظیم‌گر) فعال باشد.

خبرنگار: فرزانه غلامی